Những năm qua, tốc độ đô thị hóa trên địa bàn Thành phố diễn ra nhanh chóng, cơ sở hạ tầng kỹ thuật đô thị và hạ tầng xã hội được cải thiện, không gian đô thị được mở rộng, khang trang. Năm 2018, Thành phố đang triển khai, thực hiện 117 dự án, trong đó: 24 dự án chuyển tiếp; 42 dự án khởi công mới; 51 dự án chuẩn bị đầu tư, với tổng mức đầu tư được duyệt là 1.469 tỷ đồng. Sự phát triển nhanh chóng đó đặt ra yêu cầu ngày càng cao cho công tác quản lý trật tự xây dựng (TTXD).

Những khung nhà khung sắt mái lợp tôn trên diện tích đất quy hoạch Khu đô thị số 1, phường Chiềng An (Thành phố).

Theo tổng hợp của Thành phố, qua kiểm tra tại một số dự án trên địa bàn như: Khu đô thị số 1, phường Chiềng Sinh; khu đô thị số 1, phường Chiềng An và khu đô thị bản Buổn, phường Chiềng Cơi đã phát hiện 52 trường hợp xây dựng công trình vi phạm, với tổng diện tích vi phạm gần 4.500 m2 đất, hộ vi phạm ít thì hơn chục m2, có những hộ lên đến hàng trăm m2, trong đó, đoàn kiểm tra đã lập biên bản, quyết định đình chỉ thi công 48 trường hợp; xử phạt hành chính 30 trường hợp. Song điều đáng nói là việc phát hiện, xử lý được thực hiện ở thời điểm hầu hết các hộ đã hoàn thành việc lấn chiếm bằng cách dựng những khung nhà bằng sắt hoặc xây gạch blốc, mái lợp tôn. Đặc biệt, từ khi phát hiện, ra quyết định xử phạt, đến nay mới có 3/30 trường hợp chấp hành nộp phạt; rất nhiều công trình chưa thực hiện tháo gỡ... Một câu hỏi đặt ra, số lượng công trình vi phạm không phải ít, nguyên nhân của tình trạng này?

Để tìm câu trả lời, chúng tôi đến gặp và có cuộc làm việc với ông Lò Văn Quý, cán bộ địa chính xây dựng phường Chiềng An. Ông Quý, cho biết: Khu đô thị số 1, phường Chiềng An có quy mô 13,2 ha, với tổng số 290 hộ thuộc tổ 2 và các bản: Nà Ngùa, Bó Phứa, Hài, Bó Cón và bản Cọ bị ảnh hưởng. Hầu hết diện tích đất quy hoạch đều là đất nông nghiệp, chỉ vài nhà tạm được hộ dân dựng lên để tiện chăm sóc cây cối, trồng rau, nuôi cá. Tuy nhiên, ngay khi có quyết định quy hoạch, nhiều hộ đã mua vật liệu về dựng nhà bằng khung sắt, mái lợp tôn. Trước tình trạng trên, xã đã thành lập đoàn kiểm tra xuống các bản tuyên truyền, vận động và tổ chức cho các hộ ký cam kết không dựng nhà trên đất quy hoạch và tự tháo gỡ công trình vi phạm khi thực hiện dự án.

Tại cuộc làm việc của đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh về kiểm tra tiến độ triển khai các dự án trên địa bàn tỉnh, đồng chí Lê Trọng Bình, Phó Chủ tịch UBND Thành phố khi báo cáo về tình hình thực hiện công tác quản lý đất đai, trật tự xây dựng tại khu vực triển khai các dự án trên địa bàn Thành phố cho biết: Nguyên nhân dẫn đến tình trạng vi phạm TTXD chưa xử lý dứt điểm do văn bản quy phạm pháp luật về công tác quản lý TTXD còn nhiều vướng mắc, bất cập. Hiện, Nghị định số 180 và Nghị định 121 của Chính phủ đã hết hiệu lực và đã được thay thế bằng Nghị định 139/2017/NĐ-CP của Chính phủ nhưng qua nghiên cứu, nội dung của Nghị định 139 không hướng dẫn quy trình xử lý vi phạm TTĐT. Hiện nay, cũng không có quy định cụ thể về các biện pháp cưỡng chế trong xử lý vi phạm hành chính trong xây dựng dẫn đến tình trạng vi phạm TTXD ngày càng gia tăng và phức tạp hơn. Bên cạnh đó, do công tác quy hoạch một số dự án kéo dài, chậm thực hiện dẫn đến tình trạng người dân trong vùng dự án tranh thủ, lợi dụng để xây dựng các công trình tạm như: Tường rào, bể nước, mái tôn... với mục đích chiếm dụng đất hoặc đòi tiền đền bù công trình xây dựng trên đất khi giải phóng mặt bằng thực hiện dự án.

Để chấn chỉnh tình trạng vi phạm TTXD đô thị, giải pháp Thành phố đề ra thực hiện trong thời gian tới là: Kiểm điểm trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc cấp giấy phép xây dựng sai quy định, để xảy ra vi phạm TTXD mà không xử lý hoặc không xử lý kịp thời. Đối với các công trình vi phạm nằm trong các khu dự án thì tổ chức cưỡng chế khi thu hồi đất; công bố, niêm yết công khai các vi phạm tại cơ sở; tổ chức ra quân xử lý điểm các khu vực vi phạm có tính chất phức tạp để rút kinh nghiệm cho các điểm tiếp theo; tiếp tục xem xét trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, tổ chức để xảy ra vi phạm pháp luật về đất đai và TTXD. Cùng với đó, kiểm tra, giám sát tiến độ thực hiện các dự án của chủ đầu tư, đảm bảo dự án triển khai đúng thời gian, tránh tình trạng kéo dài, ảnh hưởng tới đời sống của nhân dân, góp phần đảm bảo mỹ quan đô thị.