Tình trạng tảo hôn trên địa bàn huyện Thuận Châu năm 2023 có chiều hướng gia tăng; trong đó, có 78 cặp tảo hôn, chiếm 10,5% trong tổng số cặp kết hôn; tập trung chủ yếu ở các xã Bó Mười, Pá Lông, Long Hẹ, Mường Khiêng… Cấp ủy, chính quyền địa phương đang triển khai quyết liệt nhiều giải pháp, nhằm giảm thiểu tỷ lệ tảo hôn.

Đang là học sinh lớp 10 của Trường THPT Co Mạ, nhưng em T.T.P.H, bản Háng Tàu, xã Long Hẹ đã nghỉ học và kết hôn. Em H. cho biết: Vợ chồng em có 1 con chung và 1 con riêng của chồng. Vì tin vào lời hứa “lấy nhau về rồi vẫn cho đi học tiếp” của bạn trai, nên em đồng ý kết hôn. Sau khi lập gia đình, nhà nghèo, chồng bảo không có điều kiện cho đi học mà ở nhà làm nương. Bây giờ em rất hối hận vì không nghe lời bố mẹ.

Còn em T.T.D, bản Cha Mạy, xã Long Hẹ, quen bạn trai qua Facebook và kết hôn năm 13 tuổi. Em D. chia sẻ: Hiện tại, vợ chồng em có một cháu nhỏ 2 tuổi, khi con bị ốm, phải xin tiền bố mẹ hoặc vay tiền của bạn bè để đưa con đi khám. Em ân hận vì đã kết hôn sớm.

Qua các trường hợp tảo hôn trên địa bàn huyện Thuận Châu, cho thấy, nguyên nhân của tảo hôn là do trẻ chưa thành niên được tiếp cận sớm với mạng xã hội, như: Facebook, Zalo, Tiktok... nên sớm phát sinh nhiều mối quan hệ khó kiểm soát; do ảnh hưởng phong tục, tập quán, gia đình muốn có thêm lao động. Một số trường hợp kết hôn bất chấp sự phản đối của cha mẹ bằng cách bỏ nhà đi hoặc mang thai ngoài ý muốn... Hậu quả là các cặp tảo hôn sẽ phải gánh vác trách nhiệm gia đình khi chưa có đủ khả năng. Cuộc sống khó khăn sẽ khiến các cặp vợ chồng xảy ra mâu thuẫn, nhiều đứa trẻ sinh ra trong gia đình tảo hôn không được chăm sóc đầy đủ về tinh thần và thể chất...

Ông Quàng Văn Châu, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện cho biết: Hằng năm, Trung tâm đã chỉ đạo trạm y tế các xã đẩy mạnh công tác tuyên truyền về giảm thiểu tảo hôn. Riêng năm 2023, Trung tâm đã phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tổ chức 34 hội nghị tại các xã, thị trấn triển khai các hoạt động công tác dân số, trong đó có nội dung về tảo hôn và kết hôn cận huyết thống. Tổ chức 28 buổi tuyên truyền tại xã Phổng Lái, Muổi Nọi, É Tòng, Mường Khiêng và Trường PTDT nội trú huyện cho 2.698 người về hệ lụy của tảo hôn, kết hôn cận huyết thống, Luật Hôn nhân và gia đình. Tổ chức 6 cuộc nói chuyện chuyên đề với 180 người trong độ tuổi kết hôn về chính sách, pháp luật dân số, hôn nhân và gia đình, giáo dục về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Mặc dù nhận thức của nhân dân về tảo hôn đã nâng lên, nhưng vẫn còn một số hộ gia đình còn bị ảnh hưởng bởi phong tục tập quán, nên vẫn xảy ra tảo hôn.

Hiện nay, huyện tập trung đẩy mạnh công tác giáo dục truyền thông trong các nhà trường, nâng cao nhận thức của học sinh về hệ lụy của tảo hôn. Tăng cường vai trò của cơ quan chức năng và tổ chức xã hội trong việc kiểm soát và giám sát việc tảo hôn. Tổ chức các cuộc tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, thực hiện các phiên tòa giả định, xét xử lưu động các vụ việc vi phạm về Luật Hôn nhân và gia đình tại các địa phương để tăng tính giáo dục, nâng cao nhận thức của nhân dân về lĩnh vực này. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền trong cộng đồng, phát huy vai trò của người có uy tín, già làng, trưởng bản vận động, thuyết phục những trường hợp có nguy cơ tảo hôn. Từ các chương trình, dự án của nhà nước, hỗ trợ nhân dân phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, xóa đói, giảm nghèo…

Ông Lò Văn Thuận, Chủ tịch UBND xã Liệp Tè, cho biết: Xã nêu cao vai trò của các gia đình có đảng viên gương mẫu chấp hành Luật Hôn nhân và gia đình. Chỉ đạo các tổ chức đoàn thể phối hợp với các bản nắm chắc các trường hợp có ý định tảo hôn để giải thích, can thiệp kịp thời. Các bản đưa nội dung không tảo hôn, không kết hôn cận huyết thống vào quy ước, hương ước của bản để bà con thực hiện. Tổ chức cho nhân dân ký cam kết không vi phạm các quy định về chính sách dân số. Năm 2023, xã còn 2 trường hợp tảo hôn.

Trước đây, Trường THPT Tông Lệnh có một số em bỏ học lấy vợ, lấy chồng và mang thai ngoài ý muốn. Trường đã phối hợp với Trạm Y tế xã tổ chức hoạt động ngoại khóa tuyên truyền; hội thi tiểu phẩm về phòng, chống tảo hôn, chăm sóc sức khỏe sinh sản trẻ vị thành niên; định hướng cho học sinh xây dựng tình bạn trong sáng, lành mạnh, giúp các em hiểu rõ về hệ luỵ của tảo hôn, phấn đấu học tập tốt. Trong 2 năm học trở lại đây, trường không có trường hợp học sinh tảo hôn, hoặc mang thai ngoài ý muốn.

Cùng với sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền địa phương, mỗi gia đình có con em trong độ tuổi vị thành niên cần quan tâm, chia sẻ, giáo dục về hôn nhân; tạo điều kiện cho con em được học tập, vui chơi, phát triển thể chất và tinh thần... Qua đó, giúp các em có mục tiêu phấn đấu rõ ràng, làm thay đổi nhận thức và hành vi, không để con em kết hôn khi chưa đủ tuổi, góp phần nâng cao chất lượng dân số.