Trước đây, mỗi khi nhắc đến HTX, người ta thường nghĩ đến mô hình kinh tế tập trung bao cấp. Ngày nay, với sự hiện diện ngày càng nhiều hơn các thành viên, giám đốc, chủ tịch HĐQT thuộc thế hệ 8X, 9X, thì các HTX đã thay đổi tích cực về nhiều mặt. Thế hệ trẻ ngày càng hào hứng liên kết với nhau trong ngôi nhà chung HTX, thổi một luồng gió mới vào khu vực kinh tế tập thể. Minh chứng rõ nét nhất là HTX Nông nghiệp xanh 26/3 của đoàn viên thanh niên tổ 8, phường Chiềng Sinh (Thành phố), cô gái sinh năm 1986 Phạm Diệu Vân, Giám đốc HTX đã tự nhận mình là “người cao tuổi”; còn lại hầu hết các thành viên đều thuộc thế hệ 9X.

Thành viên HTX Nông nghiệp xanh 26/3 kiểm tra chất lượng nấm giống.

Dù công việc cuối năm rất bận, nhưng khi biết chúng tôi muốn tìm hiểu về các HTX do thanh niên làm chủ, chị Phạm Diệu Vân, Giám đốc HTX vẫn sắp xếp thời gian trò chuyện cùng chúng tôi. Thành lập tháng 4/2016 với 7 thành viên là các đoàn viên thanh niên tổ 8, phường Chiềng Sinh (Thành phố), nhưng bây giờ HTX đã thu nạp 14 thành viên, độ tuổi trung bình từ 24 - 30 tuổi. HTX đang duy trì 6 ha vườn trồng cà chua, bắp cải, các loại rau ăn lá; áp dụng hệ thống tưới nước tự động, nhà lưới và nghiên cứu đưa các loại giống cây trồng mới vào sản xuất. Các sản phẩm đều đảm bảo tiêu chí “5 không” (không dùng thuốc diệt cỏ, không dùng thuốc hóa học trừ sâu, không dùng các chất kích thích tăng trưởng, không dùng phân bón hóa học và không dùng các giống đột biến gen). 2 gian hàng xanh của HTX chuyên bán, giới thiệu sản phẩm tại chợ Rặng Tếch và chợ 7/11 luôn đa dạng với trên 20 loại rau, củ, quả: Cà chua, dưa chuột, đậu cove, rau muống, cải các loại... Năm 2019, tổng doanh thu của HTX đạt gần 3 tỷ đồng; tạo việc làm thường xuyên cho 10 lao động địa phương (mức lương từ 5-8 triệu đồng/người/tháng). Đặc biệt, với việc tiên phong đưa các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, năm 2018, HTX vinh dự có tên trong danh sách 12 doanh nghiệp khoa học công nghệ của tỉnh.

Hệ thống nhà lưới của HTX Nông nghiệp xanh 26/3 tại xã Chiềng Ban (Mai Sơn).

Hướng dẫn chúng tôi tham quan khu nhà lưới trồng rau chất lượng cao ở xã Chiềng Ban (Mai Sơn), chị Phạm Diệu Vân giới thiệu: Các thành viên HTX đa số còn trẻ, có trình độ chuyên môn và năng lực khá (hiện có 1 thạc sỹ, 5 kỹ sư nông học), là điều kiện thuận lợi để HTX đưa các tiến bộ khoa học vào sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, từng bước chiếm lĩnh thị trường. HTX luôn thực hiện nghiêm quy trình sản xuất, kinh doanh các sản phẩm nông sản an toàn, bảo đảm các tiêu chí chất lượng, an toàn, vì sức khỏe người tiêu dùng. HTX thường xuyên mang các sản phẩm tham gia trưng bày, giới thiệu tại nhiều hội nghị, gian hàng nông sản trong và ngoài tỉnh.

Rời HTX Nông nghiệp xanh 26/3, chúng tôi về bản Rừng Thông, xã Mường Bon (Mai Sơn). Tại đây, chúng tôi được trò chuyện cùng anh Giàng A Dạy, Giám đốc HTX Nông nghiệp xanh Amo - “thủ lĩnh thanh niên” người dân tộc Mông ở vùng đất còn nhiều gian khó này. Khi đang là sinh viên năm cuối Khoa Quản trị kinh doanh (Trường Đại học Tây Bắc), biết có chương trình tu nghiệp khởi nghiệp tại Israel, chàng trai sinh năm 1993 Giàng A Dạy đã đăng ký tham gia. 11 tháng làm việc trên đất khách đã làm Dạy thay đổi tư duy về sản xuất nông nghiệp. Tháng 8/2016, trở về nước, A Dạy bắt tay tiến hành trồng rau hữu cơ ở xã Mường Bon. Với mong muốn cung cấp sản phẩm không chỉ thị trường Sơn La, mà còn vươn ra thị trường ngoài tỉnh, Dạy đã xây dựng vườn ươm các giống rau bản địa và một số giống nhập từ Israel, gieo trồng thử nghiệm trên mảnh đất 3.000m². Có học có hơn, sản phẩm rau hữu cơ của Dạy được thị trường đón nhận ngay và được đánh giá cao về chất lượng. Tiếp nối thành công bước đầu, tháng 10/2018, Giàng A Dạy thành lập HTX Nông nghiệp xanh Amo thu nạp 42 thành viên, với vốn điều lệ 1 tỷ 900 triệu đồng; canh tác trên diện tích đất rộng 45 ha. Các ngành nghề sản xuất, kinh doanh của HTX gồm: Bưởi, nhãn, xoài, chanh leo, mận hậu, na, chuối, bơ, thanh long; cây dược liệu; rau các loại và chăn nuôi gia súc, gia cầm. Thay đổi lớn nhất của HTX Nông nghiệp xanh Amo chính là thay đổi tư duy, tập quán sản xuất của những đoàn viên thanh niên người dân tộc, để rồi chính họ truyền lại kinh nghiệm trồng trọt chăn nuôi những loại cây trồng, vật nuôi mới có năng suất, chất lượng và hiệu quả cho gia đình, cộng đồng để cùng nhau phát triển. Là một người trẻ, có nhiều khát vọng, từng trải nghiệm ở một nền nông nghiệp tiên tiến, Giàng A Dạy đã dần thuyết phục được những người dân trong bản tham gia sản xuất nông nghiệp sạch, đưa khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Cái gì khó, cái gì mới, Dạy tiên phong làm trước, rồi chính những kết quả sẽ thuyết phục người dân làm theo. Trò chuyện với chúng tôi, Giàng A Dạy chân thành: Sự ra đời của Amo nhằm tạo việc làm ổn định cho các thành viên trong HTX và người dân vùng lân cận; chúng tôi cam kết thu mua toàn bộ sản phẩm của thành viên. Nhận thấy điều kiện tự nhiên ở địa phương có nhiều thung lũng, đồng cỏ lớn, HTX đang phát triển mô hình chăn nuôi bò, tận dụng nguồn gỗ và tre ở địa phương, xây dựng trang trại bò quy mô 200 con. Ngoài việc khai thác nguồn thịt sạch, còn tận dụng nguồn chất thải chăn nuôi làm phân bón chất lượng cho các loại cây trồng.

Mô hình phát triển du lịch trên lòng hồ thủy điện tại huyện Quỳnh Nhai của HTX Quỳnh Nhai Travel.

Vài năm trở lại đây, các HTX do những chủ nhân trẻ đứng đầu ngày càng tăng, toàn tỉnh hiện có trên 30 HTX do thanh niên làm chủ hoạt động trong nhiều lĩnh vực, ngành nghề: Trồng cây ăn quả, rau màu; chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản; dịch vụ tổng hợp, du lịch sinh thái... và đã có những thành công bước đầu, tạo đà cho sự phát triển theo đúng định hướng. Các HTX Thanh niên được xây dựng ngoài sự nỗ lực của bản thân mỗi thành viên, còn là sự hỗ trợ thiết thực của các đơn vị liên quan về vốn, kỹ thuật và cả những lời động viên và khích lệ chân thành. Trên hết, là sự quan tâm của cấp ủy Đảng, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở, tạo đà cho phong trào thanh niên khởi nghiệp; thông qua các buổi gặp mặt, đối thoại với đoàn viên, thanh niên để tư vấn, định hướng, hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, làm giàu ngay trên mảnh đất quê hương. Các HTX này đã tạo luồng gió mới cho kinh tế hợp tác, HTX bởi sức trẻ, sự nhanh nhạy, có tư duy đổi mới, dám nghĩ, dám làm; họ sẽ vượt qua những thách thức, khó khăn do thiếu kinh nghiệm quản lý kinh tế, kiến thức về thị trường, đầu ra sản phẩm... vươn lên cống hiến tâm sức, trí tuệ, thành quả cho vùng đất nơi mình sinh ra.

Mang câu chuyện thanh niên khởi nghiệp từ mô hình HTX trò chuyện cùng anh Nguyễn Duy Dũng, Phó Bí thư Tỉnh Đoàn, anh Dũng hào hứng: Những người trẻ tham gia vào kinh tế tập thể gặp rất nhiều khó khăn; thành lập HTX điều kiện cần là nguồn vốn nhưng thanh niên hầu như chưa có tài sản riêng để thế chấp, sự hỗ trợ từ gia đình cũng hạn chế. Nhưng họ có kiến thức được đào tạo bài bản, có sự hỗ trợ của cấp ủy, chính quyền; hơn hết là sự quyết đoán, dám đương đầu với thử thách của những thanh niên 8X, 9X với khát vọng làm giàu chính đáng. Đồng hành với thanh niên khởi nghiệp, nhất là đối với các HTX do thanh niên làm chủ, Tỉnh Đoàn đã tích cực tuyên truyền, hỗ trợ thành lập HTX, thông qua mạng xã hội facebook, cuộc thi ý tưởng sáng tạo khởi nghiệp để tìm ra những mô hình kinh tế hiệu quả; hỗ trợ vốn và kêu gọi nguồn vốn đầu tư, ủy thác với hệ thống Ngân hàng để đoàn viên thanh niên được vay vốn phát triển kinh tế.

Đánh giá về sự phát triển của các HTX do thế hệ trẻ làm chủ, ông Nguyễn Thế Phương, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh nhận định: Lợi thế của người trẻ là họ năng động, sáng tạo, biết cách nắm bắt thị hiếu của người tiêu dùng, có những cách làm mới. Các bạn trẻ chủ động thành lập HTX là rất đáng khích lệ. Liên minh HTX tỉnh đã chủ động phối hợp với Tỉnh Đoàn và các cơ quan chức năng tổ chức các hội nghị sáng lập viên để thành lập các HTX; hỗ trợ, tập huấn nâng cao năng lực, xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu, xúc tiến thương mại; tạo điều kiện tối đa để các bạn trẻ phát huy điểm mạnh của kinh tế tập thể để phát triển tốt hơn.

Thực tế, các HTX do thanh niên làm chủ đang mở ra một hướng đi mới trong phát triển kinh tế, thu hút nguồn lao động có trình độ gắn bó với địa phương. Những thành công bước đầu của anh Tòng Văn Hưng, Giám đốc HTX thủy sản Chiềng Khoang (Quỳnh Nhai); Là Văn Phong, Chủ tịch HĐQT HTX Quỳnh Nhai Travel; Đoàn Thanh Thuận, Giám đốc HTX bưởi, nhãn an toàn 8X Thống Nhất (Mai Sơn) hay HTX Nông nghiệp xanh 26/3, HTX Nông nghiệp xanh Amo... là những minh chứng rõ nét của tinh thần trẻ, kiên trì theo đuổi mục đích, sáng tạo trong lao động, gắn kết, chia sẻ để cùng nhau đi đến thành công.