Trước tình trạng nhân dân bản Xum, xã Chiềng Mung, huyện Mai Sơn, phá rừng trồng cà phê trong thời gian dài, UBND huyện Mai Sơn đã tập trung chỉ đạo các cơ quan chức năng khẩn trương xác minh làm rõ, xử lý nghiêm những đối tượng liên quan và triển khai các giải pháp khôi phục rừng.

Năm 2019, bản Xum được thành lập trên cơ sở sáp nhập 3 bản: Xum 1, Xum 2 và Xum 3. Khu vực này có 3 mỏm đồi, với diện tích 7,83ha thuộc quy hoạch đất rừng sản xuất, chủ quản lý là cộng đồng bản. Trạng thái khi giao đất giao rừng năm 2002 là Ia, Ic và RT (đất trống, đất có cây tái sinh chưa thành rừng). Trải qua thời gian, khu vực trên đã hình thành một số cây gỗ tái sinh hỗn giao, đang hình thành rừng, với diện tích khoảng 3ha trong tổng số 7,83 ha.

Ban Quản lý bản Xum đã chia nhỏ các diện tích trên cho 14 nhóm liên gia tự quản để quản lý bảo vệ. Song, do ý thức chưa cao, từ năm 2020 đến năm 2022, một số hộ dân đã phát vén lấn chiếm lấy đất trồng cây cà phê. Trước thực tế trên, Hạt Kiểm lâm huyện đã phối hợp với UBND xã Chiềng Mung tuyên truyền, vận động nhân dân không được tự ý phát vén các diện tích có rừng. Tuy nhiên, tình trạng phát, lấn chiếm để lấy đất sản xuất vẫn diễn ra, dẫn đến khu vực nêu trên đã trở thành đất trống.

Trong 2 năm (2021, 2022), Hạt Kiểm lâm huyện đã nhiều lần phối hợp với UBND xã Chiềng Mung làm việc với nhân dân bản Xum để xác định khu vực vi phạm. Tuy nhiên, bà con không hợp tác, rất khó xử lý. Lực lượng chức năng mới chỉ lập biên bản vi phạm hành chính và ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 2 đối tượng về hành vi phá rừng. Việc xử lý này chưa có tính răn đe các đối tượng khác.  

Ngày 20/3/2023, Hạt Kiểm lâm huyện đã chủ trì phối hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường; Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, Đảng ủy, UBND xã Chiềng Mung và Ban quản lý bản Xum, thành lập tổ công tác, đánh giá tình hình, đưa ra những giải pháp để giải quyết dứt điểm việc lấn chiếm đất rừng nói trên.

Ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện, thông tin: Vụ việc phá rừng ở bản Xum xảy ra từ năm 2020 đến năm 2022 theo hình thức lấn chiếm chứ không ồ ạt. Khu vực bị phá đan xen giữa đất trống và đất có rừng; mức độ phá, lấn chiếm nhỏ lẻ của từng hộ dân. Trong khi đó, một số người phá,lấn rừng thường tìm mọi cách trốn tránh, không hợp tác với cán bộ, nên gặp nhiều khó khăn trong việc xử lý.

Từ ngày 21 đến 27/3, tổ công tác đã đo đạc trên diện tích rừng 6,85 ha đất lâm nghiệp, trong đó, 62 hộ, 5 nhóm hộ, có diện tích vi phạm trên 3 ha, đủ điều kiện xử phạt vi phạm hành chính. Từ ngày 30/3 đến nay, các lực lượng đã tập trung lập hồ sơ xử lý vi phạm, củng cố hồ sơ để ra quyết định xử lý vi phạm hành chính. 

Bà Cầm Thị Khay, Phó Chủ tịch UBND huyện Mai Sơn, cho biết: Tính đến ngày 6/4, UBND huyện Mai Sơn đã chỉ đạo Hạt Kiểm lâm cùng tổ công tác lập hồ sơ xử lý 54 đối tượng vi phạm trên 2,7 ha. 8 hộ và 5 nhóm hộ còn lại đang tiếp tục lập hồ sơ để xử lý theo quy định. Huyện quyết tâm chỉ đạo xử lý dứt điểm trình trạng phá rừng ở bản Xum. Đồng thời, yêu cầu các hộ vi phạm nộp tiền mua cây giống để trồng lại rừng trên diện tích vi phạm ngay trong thời vụ trồng rừng năm 2023 để trả lại màu xanh cho rừng.