Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong ngành Kiểm sát nhân dân, Phòng thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử sơ thẩm án an ninh, ma túy, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh đã thực hiện hệ thống hóa hồ sơ, xây dựng sơ đồ tư duy trong hoạt động nghiệp vụ, nâng cao hiệu quả công tác.

Theo thống kê, án ma túy chiếm hơn 70% tổng số án mới khởi tố mỗi năm. Số vụ án kiểm sát điều tra cấp tỉnh thuộc Phòng thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử sơ thẩm án an ninh, ma túy (Phòng 1) thụ lý gần 200 vụ/1.000 vụ án hình sự của toàn tỉnh. Cán bộ, kiểm sát viên đang thực hiện quy trình xây dựng hồ sơ kiểm sát bằng phương pháp truyền thống, như: Trích cứu hồ sơ, xây dựng đề xuất, báo cáo án theo thứ tự thời gian... bằng bản word, photo hồ sơ lưu trữ, phân hóa các tập tài liệu..., bộc lộ nhiều nhược điểm.

Ông Ngô Xuân Vĩnh, Trưởng phòng Phòng 1, cho biết: Nhóm tác giả của Phòng 1 nghiên cứu giải pháp sáng kiến “Nâng cao chất lượng công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra án ma túy bằng phương pháp hệ thống hóa hồ sơ, xây dựng sơ đồ mẫu”. Giải pháp đã được đưa vào triển khai, ứng dụng hiệu quả trong công tác kiểm sát điều tra, trích cứu hồ sơ, giải quyết các vụ án thuộc thẩm quyền, giúp kiểm sát viên rút ngắn thời gian hệ thống hóa toàn bộ thủ tục tố tụng, các tài liệu, chứng cứ, nắm chắc nội dung vụ án; khai thác dữ liệu linh hoạt, tiện lợi khi tra cứu, dễ dàng phát hiện các thiếu sót trong hồ sơ để kịp thời khắc phục. Đồng thời, hỗ trợ tốt cho kiểm sát viên trong việc báo cáo án, đề xuất quan điểm giải quyết vụ án đến lãnh đạo Viện nhanh chóng, chính xác và toàn diện. Tại phiên tòa khi trình chiếu tài liệu chứng cứ bằng hình ảnh, sơ đồ tư duy giúp kiểm sát viên thực hiện việc xét hỏi, tranh tụng bảo vệ tốt hơn quan điểm truy tố. Qua đó, những người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng sẽ nhìn nhận toàn diện nội dung vụ án.

Triển khai từ tháng 1/2022, đến nay, phòng đã thực hiện số hóa 79/123 hồ sơ vụ án mới thụ lý (đạt 64%), trong đó, 51 hồ sơ được xây dựng trích cứu điện tử và chuyển hóa thành sơ đồ tư duy; kiểm sát viên đã thực hiện báo cáo án bằng hình ảnh 23 vụ và trình chiếu chứng cứ bằng hình ảnh, sơ đồ tư duy tại phiên tòa sơ thẩm về hình sự.

Điển hình, ngày 18/5/2023, đơn vị đã lựa chọn tổ chức báo cáo án với lãnh đạo Viện bằng sơ đồ tư duy đối với vụ án Bùi Thị Minh cùng đồng phạm, phạm tội mua bán trái phép chất ma túy xảy ra vào năm 2021 tại huyện Vân Hồ. Đây là vụ án mở rộng truy xét có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, nhiều bị cáo, tính chất, thủ đoạn thực hiện hành vi phạm tội tinh vi, phức tạp, xảy ra trong một thời gian dài; việc thu thập, đánh giá chứng cứ gặp nhiều khó khăn, quá trình điều tra, có bị cáo quanh co chối tội.

 Phòng 1 đã lựa chọn, xây dựng báo cáo án bằng sơ đồ tư duy, thể hiện qua các dạng sơ đồ hình cây, phản ánh đầy đủ, toàn bộ quá trình tố tụng, nội dung, hệ thống chứng cứ buộc tội, gỡ tội. Từng luận cứ được đính kèm các link mở ra các file tài liệu đã được số hóa, như: Lời khai, kết luận giám định, bản ảnh nhận dạng... Thông qua việc xây dựng sơ đồ tư duy, việc báo cáo án trực quan, sinh động, dễ theo dõi, lãnh đạo Viện nắm bắt rõ nội dung, chứng cứ và hành vi phạm tội của từng bị cáo trong vụ án, đưa ra biện pháp giải quyết nhanh chóng, chính xác, giúp việc đánh giá chứng cứ, xác định hành vi phạm tội của các bị can được khách quan, toàn diện.

Bà Lò Thị Hồng Thắm, kiểm sát viên Phòng 1, chia sẻ: Tại phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án Bùi Thị Minh và các đồng phạm, trên cơ sở nắm chắc nội dung vụ án và hệ thống chứng cứ của mỗi vụ án, tôi đã thực hiện xét hỏi làm rõ hành vi phạm tội của từng bị cáo. Đồng thời, kết hợp trình chiếu các tài liệu, chứng cứ bằng hình ảnh, đánh giá hành vi của từng bị cáo bằng sơ đồ tư duy. Trên cơ sở đó, đã luận tội và tiến hành tranh luận làm rõ hành vi phạm tội, phân tích, đánh giá tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội cũng như các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của các bị cáo và đề xuất mức hình phạt phù hợp đối với từng bị cáo.

Việc triển khai thực hiện ứng dụng sơ đồ tư duy trong thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra án ma túy tại Phòng 1 đang là giải pháp hữu hiệu giúp hoạt động kiểm sát điều tra được chặt chẽ, toàn diện, đảm bảo việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử các vụ án về ma túy đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm và oan người vô tội, góp phần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành Kiểm sát Sơn La.