Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, huyện Yên Châu đã triển khai nhiều giải pháp thực hiện tiêu chí về văn hóa, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, bảo tồn, gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

Trong số 19 tiêu chí thuộc Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới, lĩnh vực văn hóa có 2 tiêu chí, gồm: Tiêu chí 6 về cơ sở vật chất văn hóa, tiêu chí số 16 là văn hóa. Trong đó, tiêu chí số 6 quy định xã có nhà văn hóa hoặc hội trường đa năng và sân thể thao phục vụ sinh hoạt văn hóa, thể thao của toàn xã; mỗi xã có ít nhất 1 điểm vui chơi, giải trí độc lập cho người già và trẻ em. Tỷ lệ khu dân cư có nhà văn hóa hoặc nơi sinh hoạt văn hóa, thể thao phục vụ cộng đồng... Đối với tiêu chí số 16 về văn hóa phải đáp ứng nội dung: Tỷ lệ bản, tiểu khu đạt tiêu chuẩn văn hoá theo quy định, có kế hoạch và thực hiện kế hoạch xây dựng nông thôn mới; xã không để xảy ra các vụ bạo lực gia đình có tính chất nổi cộm; trên địa bàn xã xây dựng được mô hình phòng chống bạo lực gia đình.

Thực hiện tiêu chí văn hóa trong xây dựng nông thôn mới (NTM), huyện Yên Châu đã tăng cường tuyên truyền về chương trình xây dựng NTM, nhất là vai trò của các thiết chế văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa gắn với xây dựng NTM. Đối với tiêu chí số 6 về cơ sở vật chất văn hóa cần nguồn kinh phí lớn, huyện đã quy hoạch diện tích đất xây dựng các thiết chế văn hóa xã, bản, tiểu khu. Lồng ghép các nguồn vốn đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa; vận động nhân dân đóng góp đầu tư xây dựng nhà văn hóa.

Từ năm 2021 đến nay, toàn huyện đã xây dựng mới 30 nhà văn hóa bản, tiểu khu với tổng kinh phí gần 40 tỷ đồng. Đến nay, huyện có 1 nhà thi đấu đa năng, 1 sân vận động, 1 thư viện cấp huyện; 6/15 xã, thị trấn có nhà văn hóa đạt chuẩn theo tiêu chuẩn, gồm: Chiềng Pằn, Chiềng Sàng, Viêng Lán, Phiêng Khoài, Tú Nang, Chiềng Khoi; 80/182 bản, tiểu khu có nhà văn hóa đạt tiêu chí; 27/182 bản, tiểu khu có sân vận động đạt tiêu chí của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; 39% số người dân tham gia tập thể dục thể thao thường xuyên; 32% số hộ gia đình tham gia tập luyện thể dục, thể thao.

Yên Thi, xã Lóng Phiêng là một trong nhiều bản của huyện Yên Châu chú trọng phát triển phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao. Năm 2020, cùng với nguồn vốn hơn 1,5 tỷ đồng từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, bà con trong bản đã tự nguyện đóng góp trên 300 triệu đồng xây dựng nhà văn hóa và sân chơi thể thao của bản. Ông Nguyễn Đức Mạnh, Trưởng bản Yên Thi, cho hay: Qua các hoạt động văn hóa, thể thao, người dân trong bản đoàn kết hơn, các hoạt động xã hội đều được triển khai dễ dàng, người dân luôn sẵn sàng tham gia các hoạt động cộng đồng.

Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Đức Thọ, Phó Chủ tịch UBND xã Lóng Phiêng, thông tin: Các hoạt động văn hóa đã đi sâu vào đời sống xã hội, tình làng, nghĩa xóm được gắn kết; xã đã huy động người dân cùng vào cuộc chung tay xây dựng 13 km đường bê tông; trên 4 km đường điện chiếu sáng; trồng hoa tại trụ sở xã và dọc một số tuyến đường bản; xã có 17 đội văn nghệ, 12 đội thể thao ở 12 bản; các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể thao phát triển mạnh, sâu rộng thu hút đông đảo người dân tham gia. Đến nay, xã đã đạt tiêu chí số 6 về cơ sở vật chất văn hóa và tiêu chí số 16 về văn hóa...

Cùng với việc chú trọng hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa, huyện Yên Châu cũng quan tâm triển khai thực hiện các nội dung của tiêu chí 16 về văn hóa. Trong đó, đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” gắn với xây dựng NTM. Chỉ đạo các địa phương bám sát nội dung chương trình, các hướng dẫn của cấp trên triển khai phù hợp với tình hình thực tế tại các địa phương. Tuyên truyền, vận động người dân tích cực tham gia thực hiện các tiêu chí và phong trào. Tổ chức sơ kết, tổng kết và biểu dương kịp thời những gương điển hình tiên tiến trong thực hiện phong trào và các tiêu chí xây dựng NTM.

Nhờ đó, phong trào xây dựng đơn vị văn hóa, bản, tiểu khu văn hóa, gia đình văn hóa ngày càng phát triển sâu rộng. Toàn huyện có khoảng 70% số hộ được công nhận đạt danh hiệu gia đình văn hóa; 100% bản, tiểu khu có hương ước, quy ước; gần 50% bản, tiểu khu đạt danh hiệu văn hóa; 98% cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa. Quản lý tốt các di sản văn hóa, di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh trên địa bàn. 

Ông Vì Văn Ngọc, Phó Chủ tịch UBND huyện Yên Châu, cho biết: Đến nay, huyện Yên Châu có 4/14 xã đạt tiêu chí về cơ sở vật chất văn hóa; 14/14 xã đạt tiêu chí về văn hóa. Năm 2023, toàn huyện tiếp tục đầu tư, huy động nguồn lực xây dựng xã Sặp Vạt, Yên Sơn và Tú Nang đạt các tiêu chí số 6 về cơ sở văn hóa.

Duy trì, giữ vững những tiêu chí đã đạt được, huyện Yên Châu tiếp tục tuyên truyền, vận động lồng ghép các chương trình, dự án đầu tư; tuyên truyền, vận động người dân đẩy mạnh công tác xã hội hóa xây dựng cơ sở văn hóa tại các bản; quan tâm tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ tại cơ sở, lưu giữ các nét văn hóa truyền thống, huy động nguồn lực hoàn thiện cơ sở vật chất văn hoá, góp phần tạo môi trường sinh hoạt văn hoá lành mạnh, phát huy các giá trị văn hoá tốt đẹp trong cộng đồng dân cư.