Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, huyện Quỳnh Nhai đã nỗ lực hoàn thiện nhiều tiêu chí quan trọng, trong đó có các tiêu chí về văn hóa. Thông qua việc đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa, khuyến khích các hoạt động văn nghệ, thể thao đã góp phần bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc, nâng cao đời sống tinh thần của người dân.

Trong Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới có tiêu chí số 6 về cơ sở vật chất văn hóa và tiêu chí số 16 về văn hóa đáp ứng nội dung “Tỷ lệ thôn, bản, ấp đạt tiêu chuẩn văn hóa theo quy định, có kế hoạch và thực hiện kế hoạch xây dựng nông thôn mới”. Với các tiêu chí này, huyện Quỳnh Nhai đã cụ thể hóa từng nội dung ứng với điều kiện thực tế các xã để xây dựng kế hoạch thực hiện phù hợp. Trong đó, chú trọng đầu tư, xây dựng các thiết chế văn hóa đáp ứng nhu cầu sinh hoạt cộng đồng của nhân dân các bản. Đến nay, 11/11 xã có nhà văn hóa/hội trường đa năng, 9/11 xã có sân thể thao. Từ năm 2021 đến nay có 11 nhà văn hóa được xây mới tại các bản.

Bà Điêu Thị Nhất, Trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Quỳnh Nhai, cho biết:  Phòng chủ động tham mưu huyện chỉ đạo phát triển các phong trào, hoạt động văn nghệ, thể thao, thực hiện tốt công tác bảo tồn di sản văn hóa, di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh trên địa bàn.

Quỳnh Nhai là địa phương giàu bản sắc văn hóa truyền thống, như: Nghi lễ Kin Pang Then, nghi lễ gội đầu (lung ta) của dân tộc Thái được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; Lễ hội đua thuyền truyền thống được tổ chức hằng năm cùng với tuần văn hóa, thể thao và du lịch đã trở thành sự kiện lớn thường niên của huyện thu hút đông đảo du khách bốn phương về tụ hội. Quỳnh Nhai có 1 nghệ nhân nhân dân và 8 nghệ nhân ưu tú trong lĩnh vực văn hóa phi vật thể. Các nghệ nhân không chỉ là người gìn giữ văn hóa dân gian mà còn truyền dạy những giá trị tốt đẹp ấy cho thế hệ trẻ, giúp văn hóa truyền thống được phát huy.

Anh Ngần Văn Ngoan, Cán bộ văn hóa xã Mường Giàng, nói: Xã có 21 đội văn nghệ quần chúng, 14/14 xóm, bản đều có đội thể thao. Đặc biệt là 8 nghệ nhân ưu tú của huyện đều đang sinh sống trên địa bàn xã là những người uy tín, truyền cảm hứng và động lực về phát huy văn hóa truyền thống. Các phong trào văn nghệ, thể thao luôn nhận được sự quan tâm của bà con, tham gia nhiệt tình và phục vụ tốt các sự kiện văn hóa tổ chức tại địa bàn.

Các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể thao được huyện khuyến khích phát triển với nhiều hình thức hoạt động đa dạng. Toàn huyện có 230 đội văn nghệ, thể thao tại các xóm, bản thường xuyên luyện tập, hoạt động, giao lưu, phục vụ nhu cầu của bà con, vừa là những hạt nhân nòng cốt tham gia biểu diễn phục vụ các sự kiện chính trị của huyện.

Các mô hình, câu lạc bộ về xây dựng gia đình hạnh phúc, giữ gìn văn hóa được thành lập và hoạt động hiệu quả, đã và đang góp phần nâng cao nhận thức của bà con và cải thiện đời sống tinh thần, củng cố tình làng nghĩa xóm. Hằng năm, trên 90% số xóm, bản đạt tiêu chuẩn văn hóa; 100% các xóm, bản có quy ước, hương ước; 95% số xóm, bản có đội văn nghệ, câu lạc bộ “Giữ gìn bản sắc văn hóa”; trên 98% số cơ quan, đơn vị đạt chuẩn văn hóa; tỷ lệ hộ đạt tiêu chuẩn gia đình văn hóa đạt từ 83% trở lên.

Ông Mè Văn Phái, Chủ tịch UBND xã Chiềng Bằng, cho biết: Xã Chiềng Bằng đã đạt 100% các tiêu chí về văn hóa và cả cơ sở vật chất của xã nông thôn mới. Các phong trào về văn nghệ, thể thao được bà con các bản duy trì hoạt động thường xuyên, hiệu quả. Xã đang phấn đấu xây dựng xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao vào quý IV năm 2023.

Hiện nay, huyện Quỳnh Nhai có 7/11 xã đạt tiêu chí số 6 về cơ sở vật chất, 11/11 xã đạt tiêu chí số 16 về văn hóa. Huyện đang tập trung huy động các nguồn lực, đầu tư xây dựng và hoàn thiện các tiêu chí về văn hóa và các tiêu chí khác tại 4 xã đang trong lộ trình xây dựng nông thôn mới. Đồng thời, triển khai thực hiện các nội dung thuộc tiêu chí 5.2 về xây dựng “Trung tâm văn hóa, thể thao đạt chuẩn, có nhiều hoạt động kết nối văn hóa” góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng huyện Quỳnh Nhai đạt chuẩn nông thôn mới vào năm 2025.