Sau hơn 10 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, đến nay, xã Mường Cai, huyện Sông Mã còn 8/19 tiêu chí chưa đạt, gồm: Giao thông, cơ sở vật chất văn hóa, nhà ở dân cư, thu nhập, hộ nghèo, văn hóa, môi trường và an toàn thực phẩm, hệ thống chính trị và tiếp cận pháp luật.

Ông Và A Gấu, Phó Chủ tịch UBND xã, cho biết: Kinh tế của xã chủ yếu là sản xuất nông nghiệp; các công trình cơ sở hạ tầng chưa được đầu tư đồng bộ, nhất là đường giao thông, mới cứng hóa được 6/64 km đường trục bản, liên bản; 8/14 bản chưa có nhà văn hóa; số hộ dân có chuồng trại chăn nuôi hợp vệ sinh mới đạt 35%; tỷ lệ hộ nghèo còn 36%...

Ban Chỉ đạo NTM của xã đã xây dựng kế hoạch cụ thể đối với từng tiêu chí, chỉ tiêu; phân công các thành viên, các tổ chức đoàn thể bám sát cơ sở, nắm bắt tình hình, tháo gỡ khó khăn trong quá trình triển khai. Tăng cường tuyên truyền xây dựng NTM là việc “dân làm, dân hưởng”, nâng cao nhận thức của nhân dân, không trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của nhà nước.

Đối với tiêu chí giao thông và cơ sở vật chất văn hóa, UBND xã phối hợp với các cơ quan chuyên môn của tỉnh và huyện, đơn vị thi công đẩy nhanh tiến độ xây dựng các công trình phục vụ đời sống, sản xuất của nhân dân. Đồng thời, khuyến khích các bản sử dụng nguồn kinh phí được chi trả từ dịch vụ môi trường rừng để đóng góp làm đường giao thông nông thôn, đầu tư thiết chế văn hóa. Huy động nguồn lực xã hội hóa từ cộng đồng xây dựng các điểm trường, lớp học.

Từ năm 2022 đến nay, xã được nhà nước đầu tư Dự án bố trí, sắp xếp dân cư vùng thiên tai ở bản Ta Lát, với tổng kinh phí hơn 20 tỷ đồng, sau khi hoàn thành có nhà văn hóa, đường giao thông, điểm trường; xây dựng nhà văn hóa và cầu tràn bản Sài Khao. Từ nguồn xã hội hóa, đã xây dựng điểm trường bản Xia Kia và khu nhà bán trú cho học sinh Trường THCS Mường Cai, tổng kinh phí xây dựng các công trình hơn 34 tỷ đồng. Hiện nay, xã đang phối hợp với các cơ quan chuyên môn của huyện khảo sát, đầu tư nâng cấp tuyến đường từ suối Huổi Sóc Sâm lên bản Háng Lìa, kinh phí 6 tỷ đồng, dự kiến sẽ thi công vào năm 2024.

Ông Lò Văn Minh, bản Mường Cai, cho biết: Đầu năm nay, 0,5 km đường bê tông vào bản đã được đổ bê tông, với tổng kinh phí 860 triệu đồng; trong đó, nhân dân đóng góp 34 triệu đồng, còn lại nhà nước hỗ trợ.

Để đạt tiêu chí về thu nhập và hộ nghèo, xã đã tuyên truyền, vận động bà con phát triển sản xuất; trong đó, các bản vùng thấp trồng cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, như cam, quýt, nhãn, xoài; các bản vùng cao chăn nuôi đại gia súc kết hợp trồng rừng sản xuất. Vận động bà con thành lập HTX sản xuất theo hướng tập trung, quy mô lớn. Sử dụng hiệu quả các nguồn vốn của nhà nước hỗ trợ sinh kế cho các hộ nghèo, cận nghèo phát triển kinh tế theo hướng bền vững.

Hiện nay, xã có 742 hộ được vay vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội và Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn, với tổng dư nợ gần 50 tỷ đồng. Bà con duy trì chăm sóc 618 ha cây ăn quả, 174 ha rừng sản xuất. Từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số, hơn 100 hộ tại các bản đã đăng ký nuôi 260 con bò nhốt chuồng và 30 hộ dân đăng ký nuôi dê theo chuỗi giá trị liên kết sản xuất giữa doanh nghiệp, HTX và hộ dân.

Bản Nà Dòn có 160 hộ dân, 715 nhân khẩu, chủ yếu dân tộc Thái.  Anh Lò Văn Chung, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản, cho biết: Nhà nước đã hỗ trợ cây giống, phân bón và kỹ thuật trồng, chăm sóc hơn 20 ha xoài, giúp các hộ nghèo trong bản phát triển kinh tế. Đồng thời, bản còn tuyên truyền, vận động bà con cải tạo vườn tạp, chuyển đổi diện tích trồng ngô kém hiệu quả sang trồng nhãn. Đến nay, bản có 98 ha cây ăn quả, sản lượng gần 1.000 tấn/năm, giúp bà con nâng cao thu nhập, đời sống từng bước được cải thiện, tỷ lệ hộ nghèo còn 17,5%,

Qua rà soát, xã còn 18% số hộ ở nhà tạm, nhà dột nát. Từ đầu năm đến nay, xã đã vận động sự ủng hộ của cộng đồng, các cơ quan, đơn vị hỗ trợ xóa thêm 5 nhà tạm. Đồng thời, giao cho các tổ chức đoàn thể gắn thực hiện tiêu chí môi trường vào các hoạt động: Xây dựng tuyến đường tự quản; đào hố rác và thu gom rác thải đúng quy định; xây dựng nhà tiêu, nhà tắm hợp vệ sinh; di dời gia súc ra khỏi gầm sàn và xây dựng chuồng trại chăn nuôi kiên cố.

Đẩy nhanh tiến độ thực hiện các tiêu chí xây dựng NTM, xã Mường Cai rất mong các cấp, các ngành bố trí kinh phí đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ. Hỗ trợ nhân dân phát triển kinh tế theo hướng liên kết sản xuất tập trung, nâng cao chất lượng giá trị nông sản; kết nối giữa các doanh nghiệp, hợp tác xã với nông dân để liên kết sản xuất, thu mua nông sản, đảm bảo thị trường tiêu thụ ổn định, từng nâng cao thu nhập và hoàn thành xây dựng NTM đúng kế hoạch.