Với nhiều hoạt động thiết thực, sáng tạo, phong trào khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập ở huyện Mai Sơn những năm qua đã không ngừng phát triển; tiếp sức cho nhiều thế hệ học trò vươn lên trong học tập; tạo sức lan tỏa sâu rộng trong gia đình, dòng họ, cộng đồng cùng chăm lo cho sự nghiệp giáo dục; khơi dậy truyền thống hiếu học tại địa phương.

Các dòng họ hiếu học tiêu biểu ở Mai Sơn nhận Giấy khen do Hội Khuyến học tỉnh trao tặng.

Để đẩy mạnh phong trào, hằng năm, Hội Khuyến học huyện Mai Sơn đã tổ chức khảo sát, nắm bắt tình hình thực tế từng cơ sở Hội. Lựa chọn các tổ chức cơ sở Hội thực hiện tốt công tác quản lý hội viên; thực hiện tốt việc triển khai hội phí, xây dựng quỹ khuyến học hiệu quả và làm tốt công tác thi đua khen thưởng để xây dựng và nhân rộng các mô hình khuyến học tiêu biểu, hoạt động hiệu quả. Toàn huyện đã có gần 36.600 gia đình (chiếm tỷ lệ 72,94% toàn huyện), 90 dòng họ (chiếm tỷ lệ 55% toàn huyện), 336 cộng đồng (chiếm tỷ lệ 37% toàn huyện) được công nhận gia đình, dòng họ, cộng đồng học tập; 100% các xã đạt danh hiệu “Cộng đồng học tập cấp xã”. Trong số các gia đình, dòng họ hiếu học tiêu biểu đã xuất hiện nhiều gia đình, dòng họ là đồng bào dân tộc thiểu số, vùng cao, vùng khó khăn, như các gia đình ông Hà Văn Vinh, dân tộc Thái, bản Lọng Khoang, xã Hát Lót; ông Giàng A Pó, dân tộc Mông, bản Pá Hốc, xã Tà Hộc; dòng họ Vì, bản Áng Ưng, xã Chiềng Ban; Chi hội Khuyến học dòng họ Mùa, xã Phiêng Cằm...

Là một trong những dòng họ hiếu học tiêu biểu của huyện Mai Sơn, dòng họ Vì, bản Áng Ưng, xã Chiềng Ban có 23 hộ gia đình, với 93 thành viên. Ông Vì Văn Thiết, Trưởng ban Khuyến học dòng họ Vì, chia sẻ: Nhằm đẩy mạnh phong trào khuyến học, khuyến tài, xã hội học tập trong dòng họ, hằng năm, Ban Khuyến học dòng họ yêu cầu các gia đình thành viên đăng ký “Gia đình học tập”, coi đây là một trong những tiêu chí để đánh giá, nhận xét và khen thưởng kịp thời. Đặc biệt, Ban Khuyến học dòng họ tổ chức họp bàn, thống nhất mức đóng góp xây dựng quỹ Hội và vận động các hộ thành viên có kinh tế khá giả tham gia ủng hộ. Quỹ hội được sử dụng công khai nhằm mục đích biểu dương, khen thưởng học sinh, sinh viên, hay những cá nhân có thành tích học tập tốt để có hình thức khen thưởng phù hợp, kịp thời động viên, khích lệ con em cố gắng vươn lên đạt thành tích cao trong học tập. Nhờ vậy, nhiều con cháu trong dòng họ tốt nghiệp ra trường có việc làm. Các hộ hội viên cũng thường xuyên trao đổi khoa học kỹ thuật, đoàn kết, giúp đỡ nhau cùng phát triển sản xuất, kinh doanh; trong dòng họ không còn hộ nghèo, 80% các gia đình có kinh tế ổn định, khá giả.

Tìm hiểu được biết thêm, hiện nhiều chi hội khuyến học cơ sở ở huyện Mai Sơn đã thực hiện mô hình “Tiếng trống học bài đêm” nhằm nhắc nhở các em học sinh đến giờ học tập. Mô hình này bắt đầu xuất hiện vào năm 2012, thí điểm tại bản Khiềng, xã Chiềng Ve. Hiện, mô hình không chỉ được nhân rộng ra khắp các bản trong xã Chiềng Ve mà còn lan tỏa, tạo phong trào rộng khắp tại các xã trên địa bàn huyện; đồng thời, đã nêu cao tinh thần tự giác, tính tự lập của con em đang trong độ tuổi đến trường, tạo hứng thú trong học tập, góp phần thực hiện hiệu quả công tác phổ cập giáo dục trên địa bàn huyện. Đến nay, tỷ lệ huy động trẻ học tập chương trình giáo dục mầm non đạt 100%; tỷ lệ trẻ em 11 tuổi học tập chương trình tiểu học đạt 96,56%; tỷ lệ thiếu niên 15 tuổi tốt nghiệp THCS đạt 86,42%. Bên cạnh đó, huyện Mai Sơn đã đầu tư kinh phí đáp ứng việc thực hiện các mục tiêu xóa mù chữ, phổ cập giáo dục; qua đó, 95,7% người từ 15-60 tuổi biết chữ, trong đó, 20% người biết chữ tiếp tục tham gia học tập, không tái mù; 80% lao động nông thôn tham gia học tập tại các trung tâm học tập cộng đồng; 59,28% công nhân lao động được đào tạo nghề.

Huyện Mai Sơn phấn đấu đến năm 2025 có 90% trở lên bản, tiểu khu đạt danh hiệu “Cộng đồng học tập”, 100% các xã, thị trấn đạt danh hiệu “Cộng đồng học tập” cấp xã, tiến tới xây dựng huyện Mai Sơn trở thành cộng đồng học tập cấp huyện, thành phố trong toàn tỉnh. Để đạt được mục tiêu đó, huyện tiếp tục triển khai xây dựng và nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến trong công tác khuyến học, khuyến tài, xã hội học tập trên địa bàn; đẩy mạnh công tác xã hội hóa, xây dựng quỹ Hội khuyến học các cấp, làm cơ sở để biểu dương, khen thưởng kịp thời học sinh có thành tích học tập tốt, các cá nhân, tổ chức tiêu biểu trong công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập.