Mai Sơn hiện có 17 doanh nghiệp, 106 HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Các doanh nghiệp, HTX đã phát huy tốt vai trò là cầu nối trong việc chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, hình thành các chuỗi liên kết trong tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Qua đó, tạo ra các sản phẩm nông nghiệp chất lượng, đáp ứng nhu cầu thị trường, góp phần nâng cao thu nhập cho các hộ dân.

Mô hình trồng cam của HTX Quyết Chí, xã Mường Chanh (Mai Sơn).

Những năm gần đây, nông nghiệp Mai Sơn đã có những bước phát triển mạnh mẽ, dần hình thành các khu vực sản xuất nông nghiệp chất lượng, hiệu quả kinh tế và giá trị thu nhập cao. Ước tính hết năm nay, toàn huyện có trên 10.200 ha cây ăn quả trên tổng 45.332 ha đất nông nghiệp (chiếm 22,5%), tăng 8.462 ha so với năm 2015; trong đó, có 3.000 ha ứng dụng công nghệ cao; gần 800 ha sản xuất hữu cơ; 291 ha được cấp chứng nhận VietGAP; gần 200 ha được ứng dụng hệ thống tiết kiệm nước; đang triển khai hỗ trợ 23 chuỗi rau, quả an toàn với diện tích trên 350 ha. Đến thời điểm này, huyện Mai Sơn đã xuất khẩu xoài, nhãn, thanh long, chanh leo, với sản lượng 5.600 tấn sang thị trường Trung Quốc, Hàn Quốc, Mỹ, Nga... giá trị xuất khẩu trên 4 triệu USD.

Nhận thấy sự đóng góp không nhỏ của các doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác vào những thành tựu trong nông nghiệp, huyện Mai Sơn đã và đang triển khai nhiều giải pháp khuyến khích, đẩy mạnh phát triển các doanh nghiệp, HTX nhằm thúc đẩy phát triển nông nghiệp địa phương theo hướng bền vững. 5 năm qua, huyện Mai Sơn đã tập trung tuyên truyền và lồng ghép các nguồn vốn với trên 8,6 tỷ đồng hỗ trợ thành lập mới 15 HTX; xây dựng 3 vườn ươm cây ăn quả; hỗ trợ ghép cải tạo vườn tạp, xây dựng các mô hình sản xuất an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP và sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản theo chuỗi; tổ chức các lớp tập huấn; hỗ trợ bao bì, tem, nhãn truy xuất nguồn gốc... Đồng thời, tổ chức và vận động các HTX tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm; triển khai hiệu quả các chính sách cho vay nông nghiệp nông thôn, tổng số vốn đã giải ngân cho các HTX vay gần 6 tỷ đồng... Bên cạnh đó, hằng năm, huyện phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng về năng lực quản lý, kỹ năng quản trị cho đội ngũ quản lý HTX, các thành viên HTX, tổ hợp tác và những người có nhu cầu về kỹ thuật sản xuất nông nghiệp hữu cơ, sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao...

Ông Nguyễn Xuân Hòa, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp và thương mại Thanh Sơn, cho biết: HTX thành lập năm 2012 với 7 thành viên. Với mục tiêu luôn đổi mới trong tổ chức sản xuất, kinh doanh để phù hợp với thực tiễn, HTX luôn chủ động tìm kiếm và liên kết với các doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm nông sản. Chủ động đi học hỏi các mô hình hiệu quả, tham gia các lớp tập huấn hướng dẫn kỹ thuật đưa các giống cây có chất lượng cao, ứng dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế. Hiện nay, HTX đã có 57 thành viên, trồng trên 300 ha cây ăn quả các loại gồm: Na, nhãn, xoài và bưởi. Nhiều thành viên của HTX đã có thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm. Để đảm bảo đủ sản lượng và chất lượng quả xuất bán ra thị trường, ngoài diện tích cây ăn quả trồng tại huyện Mai Sơn, từ năm 2017, HTX đã làm việc với các xã và tuyên truyền cho người dân của các huyện Bắc Yên, Quỳnh Nhai, Thuận Châu; cam kết cung cấp giống, phân bón đảm bảo chất lượng, làm theo đúng mô hình sạch, bao tiêu toàn bộ sản phẩm cho người dân. Năm 2020, doanh thu của thành viên HTX đạt 350 triệu đồng/ha na; 150-180 triệu đồng/ha nhãn, xoài.

Cùng với đó, có một số chuỗi liên kết sản xuất của các doanh nghiệp, HTX hoạt động hiệu quả như: Chuỗi liên kết cung ứng sản phẩm rau an toàn của HTX Tiên Sơn, xã Mường Bon; chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm quả nhãn và long nhãn, HTX Nhãn chín muộn, xã Chiềng Mung; chuỗi liên kết, cung ứng sản phẩm quả an toàn, HTX Nông nghiệp Ngọc Hoàng, xã Nà Bó... Các doanh nghiệp, HTX đã phát huy vai trò tiên phong, tham gia có hiệu quả từ định hướng sản xuất, cung ứng đầu vào, hỗ trợ kỹ thuật cho đến tiêu thụ sản phẩm cho nông dân. Việc phát triển các doanh nghiệp, HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp sản xuất, kinh doanh có hiệu quả đã tác động tích cực đến đời sống, sản xuất của nhân dân trên địa bàn, góp phần nâng cao giá trị sản xuất, nhiều diện tích cho thu nhập trên 200 triệu đồng/ha, đời sống nhân dân có nhiều khởi sắc, thu nhập bình quân đầu người năm 2020 ước đạt 40 triệu đồng/người, tăng 167% so với năm 2015.

Để tiếp tục phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp, HTX trong phát triển nông nghiệp, thời gian tới, huyện Mai Sơn tiếp tục hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, đẩy mạnh cải cách hành chính, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp, HTX phát triển. Có cơ chế, chính sách thu hút đầu tư các doanh nghiệp, tập đoàn lớn liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của các doanh nghiệp, HTX; kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; xây dựng và nhân rộng mô hình hợp tác xã kiểu mới tiêu biểu, hoạt động hiệu quả trên địa bàn.