Xã Chiềng Sung (Mai Sơn) được biết đến là vùng sản xuất ngô giống chất lượng cao có tiếng của miền Bắc, do Công ty cổ phần Nông nghiệp Chiềng Sung là đơn vị trực tiếp sản xuất, kinh doanh. Từ năm 2019, cây chanh leo cũng vươn mình trên đồng đất nơi đây, đem lại thu nhập cao cho người nông dân.

Cán bộ Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh hướng dẫn

thành viên HTX Quỳnh Nghĩa chăm sóc cây chanh leo.

Tiên phong chuyển đổi cơ cấu cây trồng sang cây chanh leo ở Chiềng Sung là HTX Quỳnh Nghĩa. Thời điểm này, các nương chanh leo năm thứ hai của anh Nguyễn Tiến Nam, bản Cang, Giám đốc HTX phủ kín giàn, xanh mướt. Gia đình anh đang chăm bón, cắt tỉa cành, lá để cho cây dễ quang hợp, tránh sâu bệnh, dành chất dinh dưỡng nuôi những cành chính, để năng suất cao hơn. Dẫn chúng tôi thăm vườn chanh leo quả lúc lỉu, anh Nguyễn Tiến Nam, Giám đốc HTX, vui vẻ cho hay: Chưa có cây trồng nào ở Chiềng Sung cho hiệu quả kinh tế cao bằng cây chanh leo. HTX thành lập năm 2015 có 10 thành viên, tổng diện tích sản xuất 10 ha, trồng ngô, trồng bí, đến năm 2019, chúng tôi chuyển sang trồng chanh leo. Đầu tư mỗi ha khoảng 100 triệu đồng tiền làm giàn và giống, ngay trong năm đầu tiên, năng suất đạt 40 tấn/ha, chỉ cần tính giá thấp nhất ở mức 5.000 đồng/kg đã thu được 200 triệu đồng/ha, hơn hẳn các cây trồng khác, giàn có thể sử dụng 3-4 năm. Chăm sóc chanh leo cần chú ý phun thuốc định kỳ, nhất là diệt bọ trĩ chích quả, bệnh đốm mắt cua, nấm đốm dầu, thường xuyên cắt tỉa cành lá. Hiện tại, vườn chanh leo của gia đình tôi chưa xuất hiện dịch bệnh, nhưng theo tìm hiểu thì năm thứ 2 thường xuất hiện bệnh phấn trắng, thối gốc, chưa có thuốc chữa, nên chúng tôi duy trì gốc chanh leo khoảng 18 tháng, rồi chuyển sang một vụ trồng cây khác để tránh lây lan dịch bệnh, hoặc tốt nhất là trồng mới hằng năm. Năm nay, HTX phát triển lên 20 thành viên, quy mô sản xuất 20 ha chanh leo. Công ty cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao đã ký hợp đồng với HTX để bao tiêu sản phẩm với giá cam kết thấp nhất là 5.000 đồng/kg, nên chúng tôi rất yên tâm đầu tư sản xuất.

Với hiệu quả kinh tế cao, nhiều hộ dân ở Chiềng Sung đã mạnh dạn chuyển sang trồng chanh leo. Gia đình chị Lò Thị Thanh, bản Búc A cũng đã chuyển toàn bộ 8.500 m2 đất trồng ngô giống sang trồng chanh leo. Vườn chanh leo của gia đình chị đã trồng được 4 tháng, cây phát triển tốt, với mật độ cây cách nhau 4 mét, các ngọn cây đang vươn giàn, nhiều cây đã ra cả chục quả. Cẩn thận quấn ngọn cây chanh leo theo dây giàn, chị Thanh chia sẻ: Cứ đà này, chỉ hơn tháng nữa, gia đình tôi sẽ thu lứa chanh leo đầu tiên, hy vọng sẽ có thu nhập cao. Được chính quyền xã, Công ty cổ phần Nông nghiệp Chiềng Sung, Công ty cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao vận động, tập huấn kỹ thuật sản xuất, nhất là chỉ phải trả trước 50% tiền giống và được bao tiêu sản phẩm, nên gia đình tôi đã chuyển đất trồng ngô giống sang trồng chanh leo.

Trực tiếp đi kiểm tra tình hình sâu bệnh và hướng dẫn các hộ dân chăm sóc cây chanh leo, ông Dư Văn Hoàn, Trưởng phòng Nguyên liệu của Công ty cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao, Tổ trưởng tổ phát triển vùng nguyên liệu của Công ty tại Sơn La, thông tin: Công ty đầu tư giống ở các xã Chiềng Sung, Chiềng Ve, Nà Bó (Mai Sơn) và Mường É, Phổng Lái, Phổng Lập, Tông Cọ (Thuận Châu), bắt đầu trồng từ tháng 11/2019, hiện tổng diện tích 108 ha, đang tiếp tục mở rộng diện tích. Công ty cung cấp giống cho các hộ dân với giá 18.000 đồng/cây, tạo điều kiện cho bà con chỉ phải trả trước 50%, còn lại đến khi có thu hoạch mới phải trả hết. Chúng tôi cam kết cung cấp nguồn giống đảm bảo chất lượng, rõ nguồn gốc. Ngoài ra, còn tổ chức tập huấn kỹ thuật, cử cán bộ kỹ thuật đến tận vườn hướng dẫn nông dân chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh. Công ty ký hợp đồng với các HTX, tổ hợp tác, đặc biệt là Công ty cổ phần Nông nghiệp Chiềng Sung để thu mua bao tiêu sản phẩm của nông dân với giá cam kết thấp nhất 5.000 đồng/kg, khi giá thị trường tăng lên sẽ điều chỉnh theo.

Theo ông Lộc Mậu Triển, Giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp Chiềng Sung: Bên cạnh việc duy trì sản xuất 350 ha ngô giống, năm nay, Công ty hợp tác với Công ty cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao để xây dựng một số mô hình trồng cây chanh leo. Công ty cổ phần Nông nghiệp Chiềng Sung là đơn vị duy nhất tổ chức sản xuất, thu mua, đóng vai trò “bà đỡ” bao tiêu sản phẩm chanh leo của các hộ nông dân trên địa bàn xã Chiềng Sung bán cho Công ty cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao. 

Qua tìm hiểu được biết, Đảng ủy xã Chiềng Sung đã ra nghị quyết, từ năm 2019, sẽ chuyển đổi cơ cấu cây trồng sang trồng chanh leo, hiện tổng diện tích 170 ha. Qua đánh giá, cây chanh leo cho hiệu quả kinh tế cao hơn hẳn các cây trồng truyền thống ở xã, trở thành một trong những cây chủ lực của địa phương, gồm: Xoài, bơ, chanh leo, ngô giống... Dự kiến năm 2020, xã trồng mới 50 ha. Chính quyền xã khuyến cáo nông dân lấy giống ở các đơn vị có uy tín, như: Công ty cổ phần Nafoods Tây Bắc, Công ty cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao... không mua các giống trôi nổi, tránh mua phải các giống kém chất lượng. Đặc biệt là xây dựng các mối liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, nghiêm túc thực hiện cam kết hợp đồng giữa các hộ dân, HTX với các công ty để đảm bảo ổn định đầu ra sản phẩm, phát triển bền vững.