Thời điểm này, nhiều hộ dân trồng nhãn ở huyện Sông Mã bắt đầu vào vụ thu hoạch nhãn. Nhân dân phấn khởi vì nhãn năm nay được mùa, giá bán ổn định.

Cây nhãn bén duyên với đồng đất Sông Mã từ những năm 60 của thế kỷ XX. Nhãn được trồng ở các bản dọc hai bên bờ sông Mã thuộc các xã Nà Nghịu, Chiềng Sơ, Chiềng Khoong, Chiềng Cang. Theo thời gian, nhãn đã trở thành cây trồng xóa đói, giảm nghèo.

Có mặt tại vườn nhãn của gia đình anh Phạm Tiến Đạt, xã Nà Nghịu, cả nhà anh đang tất bật thu hoạch nhãn để kịp cho đơn hàng trong ngày. Gia đình anh Đạt có gần 10 ha nhãn, chủ yếu là giống nhãn T6 (chín sớm) và nhãn miền thiết. Anh Đạt chia sẻ: Vụ nhãn năm nay, gia đình dự kiến thu khoảng 100 tấn quả. Từ đầu tháng 7 đến nay, đã xuất bán hơn 20 tấn; chủ yếu là bán cho thương lái. Hiện nay, giá bán dao động từ 25 - 35 nghìn đồng/kg, bà con rất phấn khởi.

Theo các thương lái, việc thu hái chủ yếu diễn ra vào buổi sớm, vì thời gian này, thời tiết không nắng nóng, quả nhãn sẽ tươi và đảm bảo vận chuyển để sáng hôm sau kịp về các chợ đầu mối tiêu thụ. Chị Trần Thị Thắm, tiểu thương ở thành phố Hà Nội, cho biết: Mấy năm nay, đến mùa nhãn, vợ chồng tôi lại lên đây thu mua. Thời điểm này, thu mua nhãn chín sớm; cuối tháng 7, thu mua nhãn miền thiết. Có ngày cao điểm, thu mua khoảng 7 tấn về tiêu thụ tại các chợ đầu mối ở Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định...

Ngoài liên kết với một số tiểu thương ở các chợ đầu mối lớn, như: Chợ Long Biên (Hà Nội), Việt Trì (Phú Thọ), Thổ Tang (Vĩnh Phúc), HTX dịch vụ nông nghiệp Hoa Mười, xã Chiềng Khoong, còn liên kết với Công ty TNHH cổ phần Nông nghiệp hữu cơ FUSA Hải Dương chào hàng tại một số thị trường EU. Anh Lường Văn Mười, Giám đốc HTX, phấn khởi: Với sản lượng 350 tấn quả, năm nay, HTX dự kiến xuất khẩu sang thị trường Úc khoảng 20-25 tấn, thị trường Trung Quốc khoảng 30 tấn quả, còn lại tiêu thụ thị trường nội địa và chế biến long nhãn. Sắp tới nhãn của HTX sẽ được huyện lựa chọn xuất khẩu sang thị trường Úc. Đây là động lực để HTX tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật trong trồng, chăm sóc, góp phần khẳng định thương hiệu và uy tín nhãn Sông Mã đến với bạn bè trong và ngoài nước.

So với một số loại cây trồng khác, sản phẩm quả nhãn Sông Mã có thị trường tiềm năng, tuy nhiên, cần đáp ứng các yêu cầu mang tính quốc tế. Do vậy, các HTX, hộ dân chú trọng áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng và an toàn thực phẩm, như: VietGAP, hữu cơ, GlobalGAP, ISO 22000…, nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Ông Trần Văn Lộc, Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Hưng Lộc, xã Chiềng Khương, chia sẻ: Đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, 100% thành viên HTX sử dụng các loại phân bón hữu cơ; liều lượng, ngày, giờ bón phân được ghi chép vào sổ theo dõi sản xuất. Trước đây, từ 70-85 quả nhãn đạt trọng lượng 1 kg, nay áp dụng kỹ thuật nên 1 kg bình quân từ 45-50 quả. Thời điểm này, cùng với thu hoạch quả tươi, các thành viên HTX cũng rà soát, đầu tư nâng cấp 6 lò sấy long nhãn. 

Thực hiện chủ trương chuyển đổi cây lượng thực kém hiệu quả trên đất dốc sang trồng cây ăn quả, đến nay, huyện Sông Mã có trên 7.500 ha cây nhãn, chủ yếu là giống nhãn T6 và nhãn miền thiết. Sản lượng năm 2023 ước đạt trên 70.000 tấn, trong đó, đã tiêu thụ 4.500 tấn quả tươi ở thị trường trong nước. Nhiều gia đình trồng nhãn có thu nhập vài trăm triệu đồng/năm, một số hộ có thu nhập hàng tỷ đồng mỗi năm từ trồng nhãn. Đến nay, huyện đã được cấp 46 mã số vùng trồng xuất khẩu sang thị trường Mỹ, Trung Quốc, Úc, New Zealand, với diện tích gần 500 ha.

Ông Nguyễn Tiến Hải, Phó Chủ tịch UBND huyện Sông Mã, thông tin: Ngay từ đầu năm, huyện đã ban hành kế hoạch về tiêu thụ sản phẩm; đẩy mạnh liên kết, quảng bá, giới thiệu sản phẩm. Dự kiến ngày 28/7, sẽ xuất khẩu 2 container nhãn đầu tiên của năm sang thị trường Trung Quốc, EU và Vương quốc Anh. Huyện phấn đấu tiêu thụ hết sản lượng năm 2023 đảm bảo yêu cầu “Được mùa, được giá, được thu nhập” cho các HTX và hộ dân trồng nhãn.

Mở rộng thị trường tiêu thụ, huyện còn tích cực tham gia các đoàn công tác do tỉnh tổ chức, khảo sát, nghiên cứu thị trường nước ngoài để hỗ trợ xuất khẩu. Phối hợp với một số doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh để xuất khẩu nhãn. Đồng thời, thành lập các kênh quảng bá thương hiệu online, như fanpage, youtube, tiktok, website…; duy trì thị trường truyền thống như Trung Quốc, Australia đối với trái cây tươi; phát triển các thị trường tiềm năng, thị trường các nước đã ký kết các Hiệp định Thương mại tự do với Việt Nam như Nhật Bản, Hàn Quốc, các nước khu vực EU.

Nhãn Sông Mã quả to, vỏ mỏng, cùi dày và hương vị thơm ngọt. Vụ năm nay, các thương lái thu mua giao động từ 25 - 35 nghìn đồng/kg; những quả mẫu mã kém hơn được các lò sấy thu mua về làm long nhãn với giá 14 nghìn đồng/kg. Hiện nay, các xã, thị trấn đang tuyên truyền, vận động các HTX, nông hộ thay dần các lò sấy thủ công sang lò sấy hơi, nhiệt để tạo ra sản phẩm long nhãn có mẫu mã đẹp, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Trên địa bàn huyện đã có 2.994 lò sấy, công suất chế biến từ 1.500 - 2.000 tấn quả tươi/ngày, năm nay, dự kiến đưa vào chế biến khoảng 25.000 tấn quả tươi. 

Cam kết về chất lượng; đổi mới quy trình sản xuất và xây dựng mối quan hệ đối tác tin cậy đã mang lại thành công cho sản phẩm nhãn Sông Mã trên thị trường trong nước và quốc tế.