Phát huy lợi thế vượt trội trong phát triển thủy điện, tỉnh Sơn La đã ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo theo quy hoạch, duy trì hoạt động hiệu quả 3 thủy điện lớn: Sơn La, Huổi Quảng, Nậm Chiến và mở rộng phát triển các thủy điện nhỏ. Đến nay, toàn tỉnh có 60 nhà máy thủy điện đang hoạt động với tổng công suất 3.794 MW, cùng 1 nhà máy thủy điện sinh khối công suất 9 MW và hệ thống điện mặt trời áp mái đạt 60 MWp. Mỗi năm, các nguồn điện sản xuất khoảng 12-15 tỷ kWh.

Giai đoạn 2020-2024, ngành thủy điện có đóng góp quan trọng vào kinh tế và đời sống người dân. Tổng sản lượng điện đạt 59,82 tỷ kWh, trong đó, điện thương phẩm chiếm 3.717,4 triệu kWh. Trung bình mỗi năm, điện thương phẩm tăng 8,04%, trong khi tỷ lệ tổn thất điện giảm từ 4,95% (năm 2021) xuống còn 4,32% (năm 2024). Ngành thủy điện đóng góp 10.196 tỷ đồng vào ngân sách, chiếm 47,16% tổng thu ngân sách toàn tỉnh, khẳng định vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế địa phương. Hiện nay, các nhà máy thủy điện tạo việc làm ổn định cho 2.500 lao động địa phương, thu nhập trung bình từ 80 - 150 triệu đồng/năm. Ngoài ra, việc xây dựng các công trình thủy điện, góp phần phát triển hạ tầng, như đường giao thông, hệ thống điện, trường học, trạm y tế và nhà văn hóa cộng đồng.

Thực hiện chủ trương đa dạng hóa nguồn năng lượng của Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị về phát triển năng lượng quốc gia, Sơn La đã đề xuất và được đưa vào Quy hoạch điện VIII với các mục tiêu phát triển đến năm 2030, bao gồm: Khoảng 610 MW thủy điện nhỏ, 2.758 MW điện gió, 5.428 MW điện mặt trời, 41 MW điện sinh khối, 7 MW điện từ rác thải. Đồng thời, chủ động lập quy hoạch phát triển năng lượng cho giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 1676/QĐ-TTg.

Bên cạnh đó, phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương xây dựng Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia và Quy hoạch tổng thể về năng lượng. Để triển khai hiệu quả các định hướng này, Tỉnh ủy và UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch, chương trình hành động cụ thể. Đồng thời, chỉ đạo các sở, ban, ngành và địa phương xây dựng kế hoạch thực hiện chi tiết; khuyến khích mọi thành phần kinh tế, đặc biệt là khu vực tư nhân đầu tư vào thủy điện nhỏ theo hướng hiệu quả, bền vững, hài hòa giữa phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, an ninh và quốc phòng.

Ông Đoàn Văn Châu, Phó Giám đốc Sở Công Thương, cho biết: Tỉnh đang triển khai thi công 4 dự án thủy điện, tổng công suất 98 MW, tổng mức đầu tư 3.368 tỷ đồng; 8 dự án thủy điện khác với công suất 86 MW, tổng mức đầu tư 2.970 tỷ đồng đang trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Ngoài ra, đang xin chủ trương đầu tư 6 công trình thủy điện có tổng công suất 41,1 MW, với mức đầu tư hơn 1.543 tỷ đồng, cùng 5 dự án điện gió với tổng công suất 400 MW, dự kiến đầu tư khoảng 18.000 tỷ đồng. Bên cạnh đó, tỉnh đang rà soát, đề xuất cập nhật quy hoạch đến năm 2030 đối với 31 dự án thủy điện nhỏ, tổng công suất 317,5 MW và tổng mức đầu tư trên 11.112 tỷ đồng. Sở đang tích cực phối hợp với các sở, ngành và địa phương liên quan thẩm định, lựa chọn các nhà đầu tư có năng lực tài chính, kinh nghiệm quản lý, trình UBND tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư. Đồng thời, nâng cao năng lực, trách nhiệm và hiệu quả quản lý chủ đầu tư các dự án năng lượng.

Không chỉ tập trung phát triển các dự án khai thác năng lượng, tỉnh ta còn đặc biệt quan tâm đến việc giảm phát thải khí nhà kính, bằng cách triển khai đồng bộ nhiều dự án trong lĩnh vực nông lâm nghiệp, bao gồm kế hoạch hành động, đề án phát triển rừng bền vững, nông nghiệp công nghệ cao và công nghiệp sinh học. Đối với chất thải từ ngành năng lượng mặt trời, tỉnh yêu cầu thực hiện nghiêm túc quy định về tái chế tấm pin mặt trời hết hạn, phối hợp chặt chẽ với các bên liên quan để xử lý hiệu quả.

Bám sát lộ trình Nghị quyết 55-NQ/TW, Sơn La đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ trong phát triển năng lượng. Đến năm 2024, đã hoàn thành 69,4% kế hoạch về năng lượng sơ cấp cho năm 2030, công suất phát điện đạt 63,2%, tỷ lệ năng lượng tái tạo chiếm 100%. Tiêu thụ năng lượng cuối cùng đạt 70% kế hoạch, lưới điện được nâng cấp đảm bảo cung cấp ổn định. Ngoài ra, đạt mức tiết kiệm điện 2%/năm và đặt mục tiêu nâng lên 5% vào năm 2030.

Để phát triển bền vững, hướng tới trung hòa carbon, tỉnh đang tập trung đa dạng hóa nguồn năng lượng, nâng cao hiệu quả quản lý, thu hút đầu tư vào các dự án tiên tiến. Đồng thời, việc xây dựng quy hoạch, ban hành chính sách và thực thi đồng bộ các giải pháp sẽ tạo nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế - xã hội, góp phần quan trọng vào sự nghiệp năng lượng xanh của đất nước.