Niềm vui được mùa, được giá

Chúng tôi đến xã Nậm Lầu vào cuối vụ cà phê, thời điểm này bà con đang thu nốt lứa quả còn lại, đồng thời cắt tỉa những cây mới thu hoạch, chăm sóc cây cà phê mới trồng. Bản Có Líu hiện có 142 hộ, chủ yếu là đồng bào dân tộc Kháng, cây cà phê đã trở thành cây trồng giúp bà con nơi đây vươn lên thoát nghèo. Ông Lò Văn Khiểm, Bí thư chi bộ, Trưởng bản Có Líu, thông tin: Bản hiện có gần 100 ha cây cà phê, trong đó có 50 ha cho thu hoạch, năm nay cà phê được mùa, giá cao kỷ lục từ 28-30 nghìn đồng/kg quả tươi, trung bình 1 ha cho thu 7-8 tấn quả, bán được trên 200 triệu đồng, cứ hái đến đâu thương lái mua đến đó, bà con ai cũng phấn khởi.

Là 1 trong những hộ có diện tích trồng cà phê nhiều nhất xã Nậm Lầu, gia đình ông Lò Văn Sam, bản Có Líu hiện có 6 ha cây cà phê, cây cà phê giúp ông trở thành một trong những tỷ phú “chân đất” của xã. Ông Sam chia sẻ: Vụ cà phê năm nay, gia đình tôi thu hái được trên 40 tấn quả tươi, bán được hơn 1 tỷ đồng. Bà con ai cũng vui mừng, vì chưa khi nào cà phê được giá cao như vậy.

Nong Ten là một trong những bản có diện tích cà phê lớn nhất xã Nậm Lầu, với 140 ha đang cho thu hoạch. Bản có 44 hộ đều trồng cà phê, hộ ít cũng có 1 ha, hộ nhiều 5-6ha, tổng sản lượng quả cả bản đạt trên 1.000 tấn, mang lại thu nhập cao cho người dân. Bí thư chi bộ, Trưởng bản Cà Văn Hạnh phấn khởi: So với các loại cây trồng ngắn ngày trên nương, thì cây cà phê đem lại hiệu quả hơn hẳn, nhờ thế mà cuộc sống của người dân ngày càng được nâng lên, thu nhập bình quân đầu người đạt trên 40 triệu đồng/năm; cả bản chỉ còn 4 hộ nghèo.

Trước đây, từ những năm 2000, nông dân xã Nậm Lầu đã bắt đầu trồng cây cà phê, nhưng diện tích ít, manh mún, năng suất, chất lượng thấp. Đến năm 2010, huyện Thuận Châu cũ đã mở hội nghị tuyên truyền cho nông dân của các bản về chủ trương phát triển cây cà phê của huyện, của xã, với mục đích phát động xã chuyển đổi trồng cây cà phê trên đất dốc thay cây sắn, ngô kém hiệu quả; người dân nơi đây bắt đầu mở rộng diện tích trồng cà phê.

5 năm trở lại đây, cây cà phê đã mang lại nhiều hiệu quả rõ rệt, cả xã có hơn 3.500 hộ, trong đó có khoảng 3.000 hộ trồng cà phê với diện tích hơn 1.770 ha. Ông Cầm Bun Lộc, Chủ tịch UBND xã, cho biết: Cây cà phê tạo nguồn thu nhập chính và ổn định, giúp các hộ nông dân thoát nghèo vươn lên khá, giàu. Cây cà phê tạo nhiều việc làm thường xuyên và thời vụ, giúp giải quyết lao động nhàn rỗi tại địa phương, đặc biệt là lao động vùng dân tộc thiểu số, nâng cao đời sống người dân, tỷ lệ hộ nghèo giảm, hiện còn 17,1%. Đối với hiệu quả môi trường - sinh thái, cây cà phê là cây trồng lâu năm, tác động tích cực đến giữ đất, giữ nước, hạn chế xói mòn trên các diện tích đồi dốc. Hình thành hệ sinh thái bền vững khi trồng xen các loại cây che bóng, cây ăn quả; phủ xanh đất trống, đồi trọc, bảo vệ cảnh quan và môi trường…

Phát triển cây cà phê bền vững

Hiệu quả, giá trị của cây cà phê ở Nậm Lầu không thể phủ nhận, tuy nhiên, việc áp dụng khoa học vào canh tác cà phê của người dân còn hạn chế, dẫn đến năng suất, chất lượng cà phê chưa đạt với kỳ vọng, bình quân 1 ha mới cho thu từ 7-8 tấn quả. Bởi vậy, ngay vào cuối vụ cà phê, UBND xã Nậm Lầu chỉ đạo Trung tâm Dịch vụ tổng hợp xã đến các bản hướng dẫn bà con cắt tỉa, chăm sóc, bón phân, phòng chống rét, sương muối cho cây cà phê.

Cùng cán bộ Trung tâm đến bản Có Líu hướng dẫn người dân cách chăm sóc cây cà phê hiệu quả, ông Lường Thanh Tuyển, Giám đốc Trung tâm dịch vụ tổng hợp xã Nậm Lầu, cho hay: Chúng tôi tập trung hướng dẫn nông dân thực hiện cắt tỉa, tạo tán cho cà phê, cắt bỏ những cành già cỗi, cành thừa để tập trung dinh dưỡng nuôi cây, hồi phục sau thu hoạch; đốn cải tạo những vườn cà phê già cỗi cho năng suất kém. Đồng thời, hướng dẫn phòng trừ sâu bệnh hại, quy trình bón phân, thời kỳ bón lót, thời kỳ bón thúc hiệu quả, tiết kiệm; cách phòng chống rét, chống sương muối trong mùa đông...

Tham gia buổi tập huấn, ông Quàng Văn Thịnh, bản Có Líu, nói: Gia đình tôi hiện có 1 ha trồng cây cà phê. Trước đây, việc canh tác cà phê từ khâu ươm giống, trồng, chăm sóc, bón phân, tỉa cành, thu hái chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, dẫn đến tình trạng cà phê bị thoái hóa, ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng sản phẩm. Có năm bị giá rét, sương muối, cây cà phê bị chết nhiều. Hôm nay, được cán bộ Trung tâm hướng dẫn cách chăm sóc đúng cách, gia đình sẽ áp dụng để vụ sau cho năng suất, chất lượng cao hơn.

Cùng với hỗ trợ kỹ thuật cho người trồng cà phê, xã Nậm Lầu triển khai nhiều giải pháp giúp người trồng cà phê nâng cao hiệu quả canh tác trên cùng đơn vị diện tích. Xã đã thành lập đoàn công tác, gồm các đồng chí Bí thư chi bộ, Trưởng bản, hộ trồng cà phê tiêu biểu tham quan học tập mô hình phát triển cây cà phê bền vững tại xã Chiềng Mai; triển khai thí điểm mô hình trồng cây chuối xen cây cà phê… Đặc biệt, trước áp lực giá cà phê tăng cao, nguy cơ lấn chiếm đất rừng, đất lâm nghiệp để mở rộng sản xuất, UBND xã đã phối hợp với Hạt Kiểm lâm khu vực 3 và lực lượng Công an xã thực hiện phương châm “Ngăn từ gốc – phát hiện từ xa”, tập trung ngăn chặn các hành vi phá rừng, sử dụng flycam quét các khu vực đồi núi hiểm trợ để ngăn chặn kịp thời các hành vi xâm phạm rừng; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm…

Ông Cầm Bun Lộc, Chủ tịch UBND xã Nậm Lầu, cho biết thêm: Hiện nay, UBND xã tổ chức rà soát lại toàn bộ diện tích cà phê để ổn định vùng sản xuất tập trung. Hạn chế chuyển đổi tự phát, đảm bảo quy hoạch phù hợp điều kiện khí hậu - thổ nhưỡng. Khuyến khích người dân tái canh các diện tích già cỗi, kém năng suất. Ưu tiên sử dụng các giống có năng suất cao, chất lượng tốt, chống chịu sâu bệnh, phù hợp điều kiện địa phương. Chỉ dạo Trung tâm Dịch vụ tổng hợp xã tiếp tục hướng dẫn nhân dân thực hiện kỹ thuật tái canh đúng quy trình.

Tuyên truyền, khuyến khích các nông hộ phát triển hợp tác xã và tổ hợp tác để tập trung sản xuất, thu hoạch và tiêu thụ sản phẩm, UBND xã sẽ kết nối với một số doanh nghiệp, hợp tác xã uy tín trên địa bàn tỉnh để thu mua, chế biến để hình thành chuỗi liên kết bền vững, giảm rủi ro về giá. Hỗ trợ người dân tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi, chương trình khuyến nông, hỗ trợ tái canh. Thường xuyên cập nhật thông tin về giá cả thị trường, dự báo mùa vụ để người dân có kế hoạch sản xuất phù hợp. Phối hợp các cơ quan chức năng kiểm soát phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, ngăn chặn hàng giả, hàng kém chất lượng, bảo vệ quyền lợi nông dân...

Từ sự cần cù, chịu khó của nông dân, đến sự đồng lòng của cấp ủy, chính quyền, xã Nậm Lầu đang quyết tâm đưa cây cà phê thực sự là cây xoá nghèo, làm giàu bền vững cho người dân nơi đây.