Toàn tỉnh hiện có gần 2.700 công trình thủy lợi, trong đó có 110 hồ chứa đang khai thác phục vụ sản xuất, đảm bảo nước tưới tiêu cho trên 30.000 ha cây trồng và nuôi thủy sản, tiêu thoát lũ khu vực nông thôn, đô thị. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào quản lý, khai thác, vận hành các công trình thủy lợi, tỉnh ta đã triển khai nhiều mô hình ứng dụng công nghệ, tích hợp cơ sở dữ liệu vào quản lý, khai thác hệ thống thủy lợi, góp phần đem lại hiệu quả cao trong điều tiết nước, đảm bảo an toàn hồ chứa và giúp dự báo, cảnh báo sớm thiên tai.

Kiểm tra mực nước tại hồ chứa nước bản Mòng qua bảng điện tử thông tin tự động.

Tại hồ chứa nước bản Mòng (Thành phố), công trình do Bộ Nông nghiệp và PTNT làm chủ đầu tư vừa hoàn thành giai đoạn 1 và được giao cho Công ty TNHH MTV quản lý khai thác công trình thủy lợi Sơn La quản lý, hiện có 5 cán bộ kỹ thuật thay phiên túc trực 24/24. Dẫn chúng tôi đi tham quan công trình, anh Bùi Nam Hưng, cán bộ quản lý hồ, giới thiệu: Hồ chứa nước bản Mòng có dung tích gần 10,2 triệu m³ nước, đã được lắp đặt hệ thống camera giám sát và trạm đo mưa tự động; xây dựng kho dữ liệu có đầy đủ các thông tin để đánh giá, kiểm soát nguồn nước, tình hình công trình; hỗ trợ điều hành ứng phó và giảm thiểu đến mức thấp nhất về thiệt hại, rủi ro thiên tai gây ra. Theo đó, các thiết bị sẽ lưu trữ thông số theo thời gian; xuất dữ liệu theo khung giờ hàng ngày, hàng tháng; kết nối, tích hợp dữ liệu với hệ thống giám sát, điều khiển của hệ thống.

Ngoài công trình hồ chứa nước bản Mòng còn có 2 công trình thủy lợi được trang bị hệ thống camera giám sát là hồ Tiền Phong và hồ Chiềng Dong. Trên địa bàn tỉnh đã lắp đặt 35 trạm đo mưa tự động; 2 trạm đo mực nước trên lưu vực suối Nậm La (Thành phố) và suối Muổi (Thuận Châu); 2 trạm quan trắc khí tượng tự động phục vụ công tác phòng chống thiên tai. Từ các thiết bị này, tất cả hình ảnh, dữ liệu tổng quan công trình, cao trình mặt nước, mực nước trong hồ chứa và việc đóng mở các cửa tràn... được cập nhật liên tục và truyền về Trung tâm Công nghệ phần mềm Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và PTNT), Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và TKCN tỉnh để nắm bắt kịp thời, chỉ đạo chính xác. Qua đó, giúp việc vận hành quản lý hệ thống được thực hiện một cách khoa học, hiện đại, giảm lao động thủ công và đảm bảo độ chính xác cao. Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ tích hợp cơ sở dữ liệu chuyên sâu sẽ giúp công tác dự báo, cảnh báo sớm thiên tai chính xác hơn, nhờ đó chính quyền có đầy đủ thông tin để chỉ đạo, điều hành, giúp hạn chế thấp nhất các rủi ro, thiệt hại, đặc biệt là thiệt hại về người.

Ông Cao Viết Thịnh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi, cho biết: Để phát huy hiệu quả các công trình thủy lợi, Sở Nông nghiệp và PTNT đã tham mưu cho tỉnh chỉ đạo công tác quản lý tài sản kết cấu hạ tầng thủy lợi trên địa bàn. Phối hợp với UBND các huyện, thành phố kiểm tra đánh giá về công tác quản lý khai thác, kế hoạch cấp nước phục vụ sản xuất; công tác đảm bảo công trình thủy lợi, hồ chứa nước. Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào quản lý, khai thác, vận hành các công trình thủy lợi, góp phần phát huy và nâng cao năng lực cấp nước, cơ bản đảm bảo nước tưới cho phần lớn diện tích sản xuất vụ đông xuân và nước sinh hoạt cho nhân dân. Đặc biệt, với sự hỗ trợ từ Trung ương, các tổ chức quốc tế và nguồn lực của tỉnh, việc ứng dụng khoa học công nghệ vào quan trắc cảnh báo thiên tai ngày càng hoàn chỉnh; mạng lưới quan trắc khí tượng thủy văn được thiết lập ở các lưu vực sông, suối, hồ chứa nước lớn, đảm bảo cung cấp kịp thời thông tin tham mưu phục vụ lãnh đạo các cấp chỉ đạo điều hành.

Việc ứng dụng công nghệ và thiết bị giúp quản lý, vận hành hiệu quả các công trình thủy lợi, tuy nhiên số lượng các công trình được đầu tư công nghệ còn quá ít. Giai đoạn 2021-2025, Sở Nông nghiệp và PTNT tham mưu với tỉnh xây dựng bản đồ số quản lý vận hành công trình thủy lợi, giúp nâng cao năng lực tưới tiêu của các công trình thủy lợi, đảm bảo an toàn hồ chứa, giúp dự báo, cảnh báo sớm thiên tai.