Những năm qua, Cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh luôn là sân chơi bổ ích, khơi dậy niềm đam mê sáng tạo, tiếp thêm động lực, giúp các em trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng. Qua các Cuộc thi, nhiều ý tưởng, sáng kiến được đề xuất, phát huy; nhiều công trình, sản phẩm có giá trị mới, tính ứng dụng rộng rãi trong học tập, lao động.

Mô hình máy rửa tay sát khuẩn tự động của học sinh Trường TH&THCS Sốp Cộp, huyện Sốp Cộp.

Bà Phạm Thị Hà, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh, thông tin: Cuộc thi đã tạo ra sân chơi lành mạnh, có sức lan tỏa sâu rộng, thu hút đông đảo thanh, thiếu niên, nhi đồng trên địa bàn tỉnh tham gia, qua đó phát huy được tính sáng tạo; giao lưu, học hỏi các kỹ năng thuyết trình, rèn luyện tính tự tin.

Với vai trò là cơ quan thường trực, từ năm 2013 đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh đã tham mưu, phối hợp tổ chức 5 Cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng. Thu hút gần 600 mô hình, giải pháp, sản phẩm của trên 1.200 thanh thiếu niên, nhi đồng và học sinh các huyện, thành phố trong tỉnh, đã có 175 mô hình, sản phẩm đạt giải. Trong 6 lần gửi mô hình, sản phẩm tham dự Cuộc thi toàn quốc và đều có giải; trong đó có 1 giải nhất và Huy chương Vàng, 3 giải nhì và Huy chương Bạc, 1 giải ba và Huy chương Đồng, 7 giải khuyến khích. Trong đó, nổi bật là sản phẩm “Máy xúc điều khiển từ xa ứng dụng công nghệ thực tế ảo” của em Nguyễn Bật Dũng, Trường THPT Chiềng Sinh đoạt giải Nhất Cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng toàn quốc năm 2018 và đoạt Huy chương Bạc tại Triển lãm quốc tế dành cho các nhà sáng tạo trẻ - IEYI 2019 tại Indonesia.

Từ các cuộc thi, có thể thấy đề tài, giải pháp, mô hình, sản phẩm đã thể hiện được ý tưởng sáng tạo của các em thiếu niên, nhi đồng, sự quan tâm, nhìn nhận của các em trước những vấn đề của cuộc sống, xã hội, từ đó mong muốn tìm ra cách giải quyết mới.

Có thể kể đến sản phẩm “Máy rửa tay sát khuẩn tự động” của nhóm tác giả Trần Mai Thu, lớp 6 và  Bùi Tâm Như, lớp 3 học sinh Trường tiểu học và THCS Sốp Cộp, huyện Sốp Cộp. Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19, các em đã có ý tưởng thực hiện mô hình với mong muốn chung tay đẩy lùi dịch bệnh. Để làm được sản phẩm này, các em đã tận dụng dùng những vật liệu từ những phế liệu, vật liệu sinh hoạt trong gia đình, như: các thanh nhôm mỏng, bao quanh là các tấm nhựa dày 3mm được tận dụng lại trong các xưởng nhôm kính để ghép thành khung cho máy; đầu phun sương, nguồn điện, ổ cắm điện, ống dẫn dung dịch rửa tay… Hiện nay, mô hình của các em đã cơ bản hoàn tất, thử nghiệm sản phẩm chạy ổn định, hiệu quả, tiết kiệm dung dịch. Sản phẩm có thể di chuyển và đặt được ở mọi vị trí để dễ dàng cho việc sử dụng, nếu được đưa vào sử dụng đại trà sẽ giúp ích rất nhiều cho việc phòng, chống dịch bệnh, tiết kiệm thời gian công sức.

Hay mô hình “Tường cây thuốc nam” của nhóm tác giả Đinh Khương Mỹ, lớp 7 và Mùi Thị Hồng Hạnh, lớp 8 Trường tiểu học và THCS Huy Tân, huyện Phù Yên, với phương châm “Đói làm rau, đau làm thuốc”, các em đã lựa chọn các loại cây thuốc nam, tận dụng trồng trên các bức tường của trường học hay ở nhà, mô hình không chỉ là một vườn cây đẹp đơn thuần, mà còn rất hữu ích trong cuộc sống sinh hoạt. Mô hình của các em được Ban giám khảo đánh giá rất cao về tính ứng dụng.

Thầy giáo Nguyễn Bình Long, Phó Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Sơn La, thành viên Ban Giám khảo cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh lần thứ 5, năm 2021, cho biết: Ảnh hưởng của dịch, bệnh Covid-19, nên số lượng mô hình, sản phẩm gửi tham dự Cuộc thi năm nay ít hơn mọi năm, đặc biệt là các sản phẩm thuộc lĩnh vực tin học còn rất hạn chế. Tuy nhiên, 77 mô hình, sản phẩm tham dự đều đủ chất lượng để đưa vào đánh giá và chấm điểm. Nhìn chung các mô hình, sản phẩm của các em đều có tính sáng tạo, nghiên cứu và có sự đầu tư công sức. Ban giám khảo đánh giá cao sản phẩm của các em, hầu hết các sản phẩm đều có khả năng ứng dụng rộng rãi, tạo cảnh quan xanh, sạch, đẹp, bảo vệ môi trường.

Để cuộc thi ngày càng lan tỏa rộng rãi, thu hút đông đảo thanh, thiếu niên, nhi đồng trên địa bàn tỉnh tích cực tham gia phát huy tư duy sáng tạo, các cấp, các ngành, các đơn vị trường học cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, hướng dẫn, giúp các em trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng tư duy sáng tạo, nuôi dưỡng ước mơ trở thành nhà sáng chế trong tương lai.