Nhắc đến Yên Châu, mọi người nghĩ ngay đến hương vị đặc biệt của xoài, chuối với vị ngọt và mùi thơm đặc biệt. Nhận thấy hiệu quả từ việc trồng chuối, những năm gần đây, nhiều gia đình ở Yên Châu đã mạnh dạn chuyển đổi sang trồng chuối cấy mô và bước đầu đã cho hiệu quả.

Mô hình trồng chuối cấy mô tại xã Sắp Vạt, huyện Yên Châu.

Năm 2015, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã phối hợp với Công ty cổ phần rượu chuối Việt Pháp xây dựng vùng trồng chuối nguyên liệu chất lượng cao với mô hình “Liên kết trong sản xuất chuỗi giá trị chuối” tại xã Sặp Vạt, huyện Yên Châu.

Anh Tòng Văn Hải, cán bộ khuyến nông xã Sặp Vạt, cho biết: Lúc mới đầu đưa cây chuối cấy mô vào trồng tại địa bàn, chúng tôi và người dân nơi đây không khỏi băn khoăn, lo lắng, do loại chuối này khi đem trồng, cây chỉ bé bằng cây ngô, mới lên 3 - 4 lá, phải chăm sóc trong vườn ươm một thời gian cho cây cứng cáp và quen dần với khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương trước khi đem trồng đại trà. Nhưng sau một thời gian trồng cho thấy, cây chuối cấy mô sinh trưởng nhanh, lá xanh tốt, rất ít sâu bệnh, người dân nơi đây phấn khởi khi những vườn chuối cấy mô phát triển xanh tốt.

Chuối cấy mô là loại cây dễ trồng, không đòi hỏi nhiều công chăm sóc, thời gian cho thu hoạch nhanh hơn so với các loại chuối thường, chuối ra buồng đồng loạt, ít sâu bệnh nên thuận lợi cho người dân trong thu hoạch. Sau 10 tháng trồng và chăm sóc, cây đã bắt đầu trổ buồng, mỗi buồng cho ra trung bình từ 11-13 nải, quả to, căng đầy, đẹp mã, chuối ra buồng tập trung, năng suất và sản lượng tăng từ 15-20% so với giống chuối và biện pháp kỹ thuật truyền thống trước đây. Chuối cấy mô còn phù hợp với cả đất đồi và cả đất nương rẫy, đất có độ dốc lớn. Năng suất chuối ước đạt 20-22 tấn/ha, giá bán dao động từ 3.000-3.500đ/kg, thu nhập 60-70 triệu đồng/ha/năm, cao hơn so với các loại cây lương thực khác.

Ông Hoàng Văn Phủ, bản Sai, xã Sặp Vặt (Yên Châu) là một trong những hộ gia đình đầu tiên tham gia trồng chuối cấy mô. Trước đây, gia đình ông trồng chủ yếu là ngô và một số loại cây ăn quả. Năm 2015, được sự tư vấn của cán bộ khuyến nông và Công ty cổ phần rượu chuối Việt Pháp hỗ trợ giống và nhận bao tiêu sản phẩm, gia đình ông đã chuyển sang trồng chuối cấy mô trên diện tích hơn 1 ha. Những cây chuối giống mới mang về được chăm sóc trong vườn ươm để thích nghi với điều kiện tự nhiên trước khi mang đi trồng. Ông Phủ cho biết: Sau 10 tháng trồng và chăm sóc, những buồng chuối đầu tiên đã cho thu hoạch. Sản phẩm chuối được Công ty cổ phần rượu chuối Việt Pháp bao tiêu toàn bộ. Hiện, gia đình tôi đang nhân giống cây con để cung cấp cho người dân trong vùng.

Từ hiệu quả bước đầu của mô hình, nhiều hộ dân vùng lân cận đã đến tham quan, học tập kinh nghiệm và mua cây giống về trồng. Theo tính toán của các hộ tham gia mô hình, trong thời gian thu hoạch chuối, cây chuối mẹ sẽ cho ra các cây con, chuối sau khi thu hoạch xong, chỉ khoảng 6 tháng sau là có thể thu hoạch đợt tiếp theo; trồng một lần có thể thu hoạch được gần 3 năm, nhờ vậy những đợt sau tiết kiệm đến 50 - 60% chi phí sản xuất.

Để người dân nắm được kỹ thuật trồng và chăm sóc chuối, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã phối hợp với Công ty cổ phần rượu chuối Việt Pháp tổ chức các lớp tập huấn và phân công cán bộ khuyến nông xuống tận vườn để hướng dẫn người dân cách chăm sóc chuối đúng kỹ thuật. Công ty cổ phần rượu chuối Việt Pháp hỗ trợ giống chuối cấy mô với hình thức trả chậm và ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm cho nông dân theo giá thị trường. Sản lượng chuối quả được dùng để sản xuất rượu chuối và chuối sấy dẻo, giòn mang thương hiệu Yên Châu. 

Trong thời gian tới, để mở rộng thị trường tiêu thụ cho sản phẩm chuối Yên Châu, địa phương cần có chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực sản xuất nông nghiệp chất lượng cao. Tăng cường quản lý chất lượng cây giống, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp lựa chọn các giống sạch bệnh, đảm bảo độ thuần di truyền cao, có lý lịch rõ ràng, phù hợp với điều kiện đất đai và kế hoạch thu mua của các doanh nghiệp, phục vụ cho phát triển sản xuất. Tin rằng, hiệu quả mô hình trồng chuối cấy mô sẽ mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế cho người dân, góp phần đẩy mạnh liên kết sản xuất gắn với các cơ sở chế biến, tiêu thụ sản phẩm.