Huyện Bắc Yên có 24 trường, với hơn 4.700 học sinh bán trú, hằng năm mỗi dịp chuẩn bị đón xuân mới, các trường có học sinh bán trú lại tổ chức thăm hỏi, giúp đỡ những học sinh có hoàn cảnh khó khăn, nhằm động viên, khích lệ các em trở lại trường đúng lịch học.

Một giờ ăn bán trú của học sinh Trường PTDT bán trú THCS xã Hang Chú.

Trở lại xã Hang Chú vào những ngày giáp Tết Canh Tý, hai bên đường tràn ngập sắc xuân, cành đào phai đang bung cánh khoe sắc đón xuân về. Ngôi trường PTDT bán trú THCS khang trang dần hiện ra sau lớp sương mỏng. Khác hẳn những lần chúng tôi đến trường, ngày giáp tết, ngoài việc duy trì nghiêm túc công tác dạy và học, thầy và trò đang tất bật dọn dẹp vệ sinh, chuẩn bị bữa cơm liên hoan để các em về đón tết với gia đình.

Năm nào cũng vậy, trước kỳ nghỉ tết, các phụ huynh lại vào rừng lấy lá dong, củi, góp thêm gạo nếp để gói bánh chưng và cùng với giáo viên chuẩn bị tết cho các em. Sau giờ học, mấy em nữ tíu tít giúp các cô giáo bày mâm ngũ quả, vo gạo, đãi đậu, còn những em nam khỏe mạnh thì chẻ củi, kê bếp để nấu bánh chưng. Thầy giáo Trần Việt Cường, Hiệu trưởng nhà trường, cho biết: Trường PTDT bán trú THCS xã Hang Chú là ngôi nhà chung của 221 học sinh, 100% dân tộc Mông. Ở vùng cao này, điều kiện đi lại, cơ sở vật chất, đời sống bà con còn nhiều vất vả, ngoài việc dạy văn hóa, các thầy, cô giáo còn hướng dẫn các em trồng rau, nuôi gà, nuôi lợn phục vụ bữa ăn hằng ngày và để dành ăn tết. Khó khăn, nhưng nhà trường vẫn cố gắng chăm lo cho các em học tập, sinh hoạt chu đáo, ăn uống đủ dinh dưỡng, bảo đảm an toàn thực phẩm. Đặc biệt, bữa liên hoan tất niên có đầy đủ các món của ngày tết, với những sản phẩm do chính tay các em làm ra, để động viên các em sau khi về bản ăn tết cùng gia đình trở lại trường đầy đủ, đúng lịch học.

Tổ chức liên hoan tết ở trường, có lẽ vui nhất là gói bánh chưng, thầy và trò mỗi người một việc, trong nhà ăn bán trú, các thầy, cô vừa gói bánh, vừa hướng dẫn các em tỉ mỉ, từ chọn lá, xếp lá, chia tỷ lệ gạo, nhân đỗ, thịt cho đều, đến cách gấp lá, buộc lạt sao cho bánh vuông, đẹp mắt. Vừa hoàn thành xong chiếc bánh chưng nhờ sự giúp đỡ của cô giáo Nguyễn Thị Hà, em Giàng A Dũng, lớp 6B phấn khởi: Đây là lần đầu tiên em được ăn tết ở trường, lại cùng các bạn, anh chị, thầy cô gói bánh chưng, em vui lắm, trường học là ngôi nhà thứ hai của chúng em, thầy giáo cô giáo như là bố mẹ chăm lo cho chúng em hằng ngày. Em hứa sẽ cố gắng học tập thật tốt để không phụ lòng mong mỏi của thầy cô, bố mẹ.

Sau gần một buổi, thầy và trò đã gói xong hơn 200 chiếc bánh chưng, bên bếp lửa hồng, thầy trò lại ngồi quây quần bên nhau chờ bánh chín. Đây là hoạt động có tính giáo dục cao, giúp các em hướng tới những giá trị truyền thống của dân tộc. Quà về nhà ăn tết, ngoài bánh, mứt kẹo, mỗi em sẽ có một chiếc bánh chưng xanh.

Rời vùng cao Hang Chú, chúng tôi đến vui tết với học sinh Trường Tiểu học xã Phiêng Ban. Nhằm giúp các em hiểu hơn về Tết cổ truyền, duy trì những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc, Tết năm nay, nhà trường tổ chức hội chợ xuân ngay tại sân trường, với sự tham gia trưng bày các sản vật đặc trưng của các bản do phụ huynh và học sinh chuẩn bị. Gian hàng của những bản vùng cao, như Pu Nhi, Suối Ún, Suối Thán có bánh dày, măng ớt, sơn tra, hạt bí đã phơi khô; còn gian hàng của bản Cang Hợp, Tân Ban, Lào Lay, Cao Đa thì có bánh chưng, gạo nếp, mứt, bưởi, chuối... Các em học sinh trong trang phục dân tộc biểu diễn văn nghệ, tham gia những trò chơi dân gian, truyền thống như ném còn, kéo co, nhảy sạp, bữa cơm tất niên cũng được tổ chức ngay trên sân trường. Qua đó, góp phần giáo dục kỹ năng sống, chia sẻ yêu thương, gắn kết tình cảm giữa thầy và trò, tình cảm bạn bè, để các em thêm yêu trường, yêu lớp. Cô giáo Nguyễn Thị Loan, Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ: Bên cạnh tổ chức cho các em vui tết, đón xuân sớm, các giáo viên, nhân viên trong trường đã trích một phần lương mua quà tết cho các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn, có thành tích tốt trong học tập. Món quà tuy nhỏ nhưng là tình cảm, nguồn động viên các em thêm gắn bó với thầy cô, trường lớp.

Chia tay những học sinh bán trú vùng cao Bắc Yên trong gió xuân nhè nhẹ, các em ríu rít, vui mừng vì sắp được về sum vầy cùng gia đình đón năm mới. Cũng giống như chúng tôi trước đây, những ngày sống dưới mái nhà chung này sẽ là những kỷ niệm khó quên của tuổi học trò.