Trở lại Pu Hao, bản biên giới của xã Mường Lạn, huyện Sốp Cộp những ngày tháng 6. Chúng tôi chứng kiến nơi đây đã có nhiều thay đổi, đời sống nhân dân khấm khá hơn, đường biên mốc giới được bảo vệ, an ninh trật tự được giữ vững. Kết quả này có sự đóng góp không nhỏ của mô hình “Dòng họ tự quản về an ninh trật tự”.

Từ trung tâm xã Mường Lạn, vượt qua con đường bê tông kiên cố dài 11 cây số, Pu Hao hiện ra trước mắt chúng tôi thật thật đẹp. Những nóc nhà của đồng bào dân tộc Mông nằm dọc hai bên con suối Huổi Lè bắt nguồn từ đại ngàn hùng vĩ. 

Nhớ lại nhiều năm về trước, điều kiện kinh tế gia đình của phần lớn hộ dân ở Pu Hao đều kém phát triển, giao thông khó khăn, nhận thức của nhân dân còn nhiều hạn chế. Một số dân bản vì nhẹ dạ, cả tin đã nghe theo kẻ xấu lôi kéo tham gia các hoạt động của các thế lực thù địch, phản động bên ngoài có âm mưu thành lập “Nhà nước Mông”, làm ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội...

Tình hình tội phạm, nhất là tội phạm về ma túy có nhiều diễn biến phức tạp, nhiều người đã bị lực lượng chức năng của nước bạn Lào bắt giữ, xử lý. Riêng dòng họ Giàng thời điểm đó còn có 10 người mắc nghiện làm bất ổn về an ninh trật tự trong bản, một số dân bản còn nghe theo kẻ xấu di cư, xuất cảnh trái phép, nhiều hộ dân chưa chịu khó làm ăn khiến gia đình luôn đói nghèo. Nhưng đến nay, câu chuyện đó đã lùi vào quá khứ.

Đã hẹn trước, hôm nay, ông Giàng Chợ Sộng, 70 tuổi, người có uy tín, cũng là Trưởng dòng họ Giàng ở Pu Hao gác lại công việc trên nương để đón chúng tôi.

Ông Giàng Chợ Sộng vui mừng chia sẻ: Dòng họ Giàng ở Pu Hao có 62 hộ, 369 nhân khẩu, chiếm tới 44,3% dân số trong bản. Năm 2023, dòng họ Giàng ở bản được lựa chọn làm điểm mô hình tự quản, từ đó đến nay không có ai vi phạm pháp luật, không có ai di cư, xuất nhập cảnh trái phép. Các hộ trong dòng họ đều tích cực tham gia tuần tra, bảo vệ đường biên, mốc giới cùng với Bộ đội Biên phòng, Công an.

Cũng theo ông Sộng, ban đầu, bản có 2 hộ trong dòng họ không chịu làm ăn, thiếu đất sản xuất, tôi cùng Ban quản lý bản thường xuyên động viên họ, vận động dân bản chia đất để họ sản xuất, đến nay họ đã có thu nhập ổn định. Bây giờ, dòng họ còn 10 hộ nghèo và có 4 hộ giàu, còn lại là hộ khá. Chúng tôi luôn giữ mối đoàn kết với các dòng họ khác trong bản, con cháu được đến trường đầy đủ, đã có 3 người làm ở xã và trong lực lượng vũ trang.

Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Sộng A Dia, thông tin: Bản có 140 hộ, 880 nhân khẩu. Trong bản có 4 dòng họ Giàng, Thào, Ly, Sộng đang sinh sống. Chi bộ có 10 đảng viên, trong đó, có 5 đảng viên trong dòng họ Giàng. Từ ngày triển khai mô hình “Dòng họ tự quản về an ninh trật tự” đến nay, mối đoàn kết giữa các dòng họ, các hộ dân ngày càng khăng khít hơn. An ninh trật tự của bản luôn được đảm bảo, dân bản chịu khó làm ăn, cuộc sống đã có nhiều thay đổi. Cả bản có 190ha ngô, 50ha sắn, 30ha cây ăn quả; có hơn 100 con trâu, bò; bản còn 58 hộ nghèo. Đến nay, bản không còn người nghiện nữa.

Phát huy truyền thống, bản sắc văn hóa tốt đẹp của dân tộc; phát huy vai trò người có uy tín, trưởng dòng họ trong phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, năm 2023, Đảng ủy Công an huyện Sốp Cộp đã phối hợp với Đảng ủy, UBND xã Mường Lạn xây dựng, triển khai mô hình “Dòng họ tự quản về an ninh trật tự” tại bản Pu Hao.

Là người trực tiếp thực hiện mô hình này, Trung tá Quàng Văn Soạn, Phó trưởng Công an huyện đã cùng với các lực lượng trên địa bàn xã thường xuyên bám nắm cơ sở, hướng dẫn thực hiện mô hình, duy trì việc sinh hoạt dòng họ gắn với công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, thực hiện tố giác, phát giác tội phạm, công tác bảo vệ đường biên, mốc giới. Vận động các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp hỗ trợ các hộ trong dòng họ 1.400 con gà giống, 20 con lợn, 6 con trâu, 61 bếp gas...

Trung tá Quàng Văn Soạn chia sẻ thêm: 100% số hộ dân trong dòng họ Giàng đã ký cam kết chấp hành quy định của pháp luật, không tin, không nghe theo luận điệu tuyên truyền của kẻ xấu. Hằng tháng, dòng họ tổ chức sinh hoạt 2 lần để phổ biến các quy định của pháp luật, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của các hộ để có kế hoạch giúp đỡ. Trong các buổi sinh hoạt, trưởng dòng họ cùng một số thành viên ban đại diện mô hình phê bình thẳng thắn các cá nhân, hộ gia đình chưa thực sự chấp hành các quy định của pháp luật, chưa chịu khó làm ăn; nhắc nhở, giáo dục những thanh niên còn ham chơi.

Từ ngày thành lập đến nay, dòng họ Giàng ở Pu Hao luôn tích cực phối hợp với lực lượng chức năng tích cực tham gia phòng ngừa, đấu tranh với các loại tội phạm, nhất là trong triển khai, thực hiện Đề án “Chuyển hóa, xây dựng xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Sơn La không có ma túy, giai đoạn 2023 – 2025, tầm nhìn đến năm 2030” và kế hoạch chuyển hóa, xây dựng các xã biên giới sạch về ma túy.

Dòng họ Giàng đã phối hợp tuyên truyền, vận động 6 trường hợp đi cai nghiện bắt buộc; quản lý, giáo dục tốt 6 trường hợp tại xã; giải quyết 1 vụ mâu thuẫn trong tranh chấp nguồn nước; tuyên truyền, vận động dòng họ giao nộp 12 khẩu súng tự chế cho Công an xã... Từ đầu năm đến nay, trong dòng họ không có ai vi phạm pháp luật.

Rút kinh nghiệm từ mô hình “Dòng họ tự quản về an ninh trật tự” ở Pu Hao, đến nay, Công an huyện Sốp Cộp đã nhân rộng cách làm này trên địa bàn xã Mường Lạn và các xã Mường Và, Nậm Lạnh, Mường Lèo, Sam Kha với 7 mô hình. Những mô hình này đã mang lại nhiều kết quả tích cực, tình hình an ninh trật tự tại các bản biên giới được cải thiện rõ rệt, số vụ việc vi phạm pháp luật giảm đáng kể, tinh thần đoàn kết và trách nhiệm cộng đồng cũng được nâng cao, góp phần xây dựng một môi trường sống an toàn và phát triển bền vững.