Bằng việc khéo léo khai thác tiềm năng du lịch thiên nhiên gắn với phát huy những giá trị văn hóa, ẩm thực độc đáo đã tạo sự thu hút riêng của mỗi điểm du lịch cộng đồng ở Sơn La, góp phần mở rộng và phát triển đa dạng các dịch vụ du lịch đa dạng, hấp dẫn du khách.

Những ngày cuối năm, đến các điểm kinh doanh dịch vụ du lịch cộng đồng của bản Áng, xã Đông Sang, huyện Mộc Châu, chúng tôi ấn tượng với những ngôi nhà sàn truyền thống, trải nghiệm hoạt động tham quan, giải trí thú vị tìm hiểu về lịch sử, ẩm thực, văn hóa và cuộc sống của người dân bản địa. Từ 5 hộ đầu tiên làm du lịch năm 2010, đến nay, bản đã có 74 hộ kinh doanh dịch vụ du lịch. Năm 2022, bản đã đón khoảng 10.000 lượt du khách đến tham quan, lưu trú, tổng doanh thu khoảng 8 tỷ đồng.

Đến từ thành phố Hồ Chí Minh, anh Phan Hoàng Hà, chia sẻ: Du lịch Mộc Châu, tôi rất ấn tượng về phong cảnh, văn hóa và con người ở đây rất gần gũi, thân thiện, mến khách và có những trải nghiệm thú vị về du lịch cộng đồng với nét văn hóa, văn nghệ đặc sắc và thưởng thức ẩm thực: cơm lam, cá nướng, thịt hun khói, uống rượu cần...

Đón xuân ở vùng cao xã Ngọc Chiến, huyện Mường La, chúng tôi cảm nhận những nét riêng biệt về du lịch, không dễ bắt gặp ở bất cứ điểm du lịch nào với suối khoáng nóng tự nhiên, những ngôi nhà mái pơ mu, cảnh sắc thiên nhiên tuyệt tác và những sản phẩm du lịch mới. Xã gắn xây dựng nông thôn mới với phát triển du lịch; làm mới các tuyến đường bê tông, công trình ánh sáng bản làng, tuyến đường hoa, khu nhà thờ tâm linh, xây dựng các điểm tham quan, chụp ảnh hấp dẫn, như guồng nước, cối xay gió... làm bằng đá cuội. Lập trang web quảng bá, giới thiệu hình ảnh, con người Ngọc Chiến, gắn với quảng bá phát triển du lịch cộng đồng. Toàn xã, hiện có khoảng 18 hộ kinh doanh dịch vụ du lịch.

Anh Lường Văn Xiên, Giám đốc HTX du lịch cộng đồng Ngọc Chiến, chia sẻ: Ngọc Chiến có tiềm năng, thế mạnh phát triển du lịch sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng. Năm 2020, tôi đã vận động đoàn viên thanh niên liên kết thành lập HTX, đầu tư sửa chữa, nâng cấp nhà ở, xây dựng thêm khu vệ sinh, nhà tắm, nhà bếp để phục vụ nghỉ dưỡng; xây dựng hành trình du lịch khám phá theo nhu cầu của khách du lịch, cho thuê phương tiện, trang phục dân tộc, nhằm cung cấp đa dạng các dịch vụ cho du khách. Trong năm nay, HTX đã đón và phục vụ khoảng 8.000 lượt khách, tổng doanh thu khoảng 8,5 tỷ đồng, tạo việc làm cho 10 thành viên và 20 lao động có thu nhập 5-6 triệu đồng/tháng.

Chia sẻ về phát triển du lịch cộng đồng, ông Trần Xuân Việt, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cho biết: Những năm qua, tỉnh Sơn La đã có chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh; hỗ trợ đào tạo nâng cao nguồn nhân lực, tập huấn về chuyển đổi số và các hình thức triển khai làm du lịch, các sản phẩm và hỗ trợ xây dựng 6 bản du lịch cộng đồng phù hợp với định hướng phát triển du lịch của tỉnh; hỗ trợ 31 hộ làm homestay kinh doanh du lịch cộng đồng tại bản và hỗ trợ 2 homestay vay vốn lãi suất thấp với tổng kinh phí 750 triệu đồng. Từ năm 2016 đến nay, các huyện, thành phố cũng đã bố trí nguồn vốn hỗ trợ đầu tư xây dựng 21 biển quảng bá và biển chỉ dẫn du lịch, hỗ trợ xây dựng 50 công trình nhà vệ sinh đạt chuẩn tại các điểm cộng đồng, điểm dịch vụ nghỉ homestay. Đồng thời, kêu gọi xã hội hóa đầu tư, cải tạo, nâng cấp các tuyến đường giao thông nông thôn kết nối với các khu, điểm du lịch, bản du lịch. Huy động các nguồn lực đầu tư hệ thống điện chiếu sáng dọc các tuyến đường vào nhà văn hóa, dọc trục đường nội bản; trồng hoa, cây xanh; hỗ trợ hệ thống thu gom rác, hệ thống biển chỉ dẫn và xây dựng nhà vệ sinh công cộng đạt chuẩn. Gần đây, các dịch vụ du lịch cộng đồng ngày càng phát triển, nhất là ở Mộc Châu, Vân Hồ, Quỳnh Nhai, Bắc Yên... với nhiều hộ gia đình, HTX, doanh nghiệp tham gia, góp phần tạo việc làm, thu nhập cho bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Xuân về các điểm du lịch cộng đồng lại càng thêm sôi động với những hoạt động trải nghiệm tết của đồng bào dân tộc thiểu số, như: Giã bánh giày, làm thịt gác bếp, tổ chức các trò chơi dân gian... cho thấy du lịch cộng đồng ngày càng hấp dẫn và thu hút du khách, góp phần bảo vệ tài nguyên môi trường sinh thái, bảo tồn và phát huy những nét văn hóa độc đáo của các dân tộc, giải quyết việc làm cho lao động địa phương, thúc đẩy phát triển KT-XH bền vững.