Mộc Châu là địa phương có nhiều di tích, cảnh quan thiên nhiên đẹp, hằng năm thu hút hàng nghìn lượt khách du lịch đến tham quan và nghỉ dưỡng. Bên cạnh những địa danh quen thuộc như Hang Dơi, thác Dải Yếm, rừng thông bản Áng, đồi chè, đỉnh Pha Luông... thì Ngũ động Bản Ôn là một trong những điểm đến với vẻ đẹp hoang sơ, bí ẩn, là nơi du khách gần xa có cơ hội khám phá và trải nghiệm.

Du khách tham quan Ngũ động Bản Ôn, thị trấn Nông trường Mộc Châu.

Để vào Ngũ động Bản Ôn, từ trung tâm thị trấn Nông trường Mộc Châu rẽ theo hướng đi vào xã Tân Lập khoảng 9 km, qua cánh đồng chè xanh mướt, đến tiểu khu bản Ôn sẽ có biển chỉ dẫn vào khu Ngũ động. Từ khu vực dân cư vào động hơn 1 km, đường vào Ngũ động là đường bê tông nhỏ hẹp, ngoằn nghèo chỉ đủ 1 xe máy đi qua. Ngũ động Bản Ôn có 5 động, địa hình khá hiểm trở, đường vào các động là đồi núi, nương rẫy của bà con dân tộc Thái trong tiểu khu, ít người qua lại, nên đây là nơi phù hợp với những ai thích khám phá và trải nghiệm. Năm 2006, một số người dân trong tiểu khu vào rừng chặt cây giang, cây nứa đã phát hiện ra động. Khi tiến sâu vào trong động khoảng không gian rộng lớn với nhiều nhũ đá đẹp trên trần động, dưới đất, nhũ đá dọc các bức vách vào sâu trong động. Năm 2007, một số hộ ở gần động đã khai thác phát triển du lịch, thu hút nhiều người dân trong khu vực đến tham quan.

Hệ thống 5 động này được ví như ngũ hành tương sinh, tương khắc Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Các động 1,2,3 cùng nằm trên 1 dãy núi. Còn động 4 và động 5 nằm trên 2 núi khác nhau. Mỗi động đều mang một vẻ đẹp riêng, bên trong các động không gian yên ắng, trên các nhũ đá những giọt nước nhỏ giọt dần, với những hình thù độc đáo được bào mòn tự nhiên. Động 1 chủ yếu là những nhũ đá vôi lung linh trong sắc vàng được kết tinh qua hàng ngàn năm. Động 2, có những nhũ đá và những hồ nước lớn giữa lòng động. Trong động 3 có những hình thù giống như ruộng bậc thang; chày, cối, ninh, niêu; đàn, đá, trống, chiêng, quả phật thủ... Những nhũ đá vôi màu trắng là sự khác biệt của động 4 với những động còn lại. Động 5 khá bé, đi lại khó khăn nên chưa được khai thác, điều đặc biệt là trước cửa động có hình 2 con hổ do nhũ đá tạo nên... Đến từng động, du khách sẽ được khám phá từng cảnh quan thiên nhiên riêng bên trong, tùy theo trí tưởng tượng của mỗi người sẽ có cảm nhận khác về các hình nhũ đá tạo thành như một thác nước, một con rùa, hình cây liễu, những chiếc đèn chùm khổng lồ hay một tòa lâu đài tráng lệ... tất cả đều khiến du khách từ ngỡ ngàng đến bị lôi cuốn trước vẻ đẹp của thiên nhiên.

Được biết, hiện tại 5 động được một số hộ gia đình trong tiểu khu Bản Ôn quản lý và khai thác. Các hộ gia đình tự đầu tư máy phát điện, mở rộng đường vào động để khách vào tham quan. Anh Vì Văn Lương, cho biết: Để du khách khám phá vẻ đẹp tự nhiên của động, gia đình tôi đầu tư máy phát điện công suất nhỏ, kéo điện vào động 3, làm cầu thang gỗ, để du khách tham quan. Ngũ động Bản Ôn thường đông khách vào những dịp nghỉ lễ dài ngày, nghỉ tết, cuối tuần.

Ngũ động Bản Ôn mang vẻ đẹp tự nhiên, hoang sơ, bí hiểm, bên cạnh thu hút khách du lịch khám phá các động, với đặc trưng vùng miền nhiều mận hậu, một số hộ gia đình ở tiểu khu đã xây dựng khu du lịch nhà vườn, homestay... để phục vụ khách, từ đó mở rộng phát triển du lịch ở khu vực này. Tuy nhiên, địa hình hiểm trở nên việc khai thác một số động còn lại khó khăn, các cầu thang trong động tự chế chưa đảm bảo an toàn, khai thác động mang tính chất tự phát... Vì vậy, Ngũ động Bản Ôn cần được quan tâm, đầu tư, khai thác trở thành một điểm để du khách trải nghiệm khi đến Khu du lịch quốc gia Mộc Châu.

 Huyền Trăng (CTV)