Trong lịch sử thế giới xuất hiện nhiều hình thức liên minh, đồng minh, hợp tác, nhưng đối với hai dân tộc Việt Nam và Lào, quan hệ hữu nghị, tình đoàn kết đặc biệt Việt Nam - Lào thủy chung, trong sáng, vững bền, hiếm có trong quan hệ quốc tế; được coi là tình nghĩa ruột thịt, thân thiết, trước sau như một, được thử thách qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân, đế quốc vì độc lập dân tộc mỗi nước và trở thành mối tình “sâu hơn nước Hồng Hà, Cửu Long” như Bác Hồ đã nói và “quý hơn ngọc quý nhất” như Chủ tịch Kaysone Phomvihane đã viết.

Đoàn đại biểu cấp cao tỉnh Sơn La (nước CHXHCN Việt Nam) và tỉnh Phông Sa Lỳ (nước CHDCND Lào)

ký kết bản ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực kinh tế, văn hóa xã hội.

Nằm chung trong mối quan hệ đặc biệt đó, mối quan hệ hợp tác toàn diện giữa Sơn La với các tỉnh Bắc Lào  được các thế hệ lãnh đạo, cán bộ, nhân dân, chiến sĩ hai bên vun đắp ngày càng bền chặt thắm thiết. Thực hiện đường lối đối ngoại của Đảng, với tinh thần đoàn kết, tin tưởng lẫn nhau, sự hợp tác chặt chẽ giữa tỉnh Sơn La với 8 tỉnh Bắc Lào trong năm 2016 đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đưa mối quan hệ giữa tỉnh Sơn La và các tỉnh Bắc Lào lên tầm cao mới.

Trong năm 2016, Đảng bộ, chính quyền hai bên đã tích cực phối hợp tuyên truyền sâu rộng cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân các dân tộc mỗi bên về truyền thống đoàn kết hữu nghị đặc biệt, sự hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào nói chung, giữa tỉnh Sơn La và các tỉnh Bắc Lào nói riêng. Hoạt động ngoại giao giữa tỉnh Sơn La với 8 tỉnh Bắc Lào tiếp tục được duy trì và tăng cường. Năm 2016,  tỉnh ta đã tổ chức đón tiếp và làm việc với 43 đoàn, 428 lượt người đến từ nước CHDCND Lào, trong đó có các Đoàn đại biểu cấp cao của các tỉnh: Bò Kẹo, Hủa Phăn, U Đôm Xay; Bên cạnh đó tỉnh Sơn La cũng đã cử 25 đoàn với 289 lượt người sang thăm và làm việc tại nước CHDCND Lào. Tổ chức Hội đàm cấp cao giữa hai tỉnh Bò Kẹo, Sơn La ký kết công tác phối hợp và hợp tác năm 2016-2017; Hội nghị giao ban phối hợp phòng, chống ma túy qua biên giới lần thứ XVI năm 2016 giữa các tỉnh Sơn La, Điện Biên, Thanh Hóa, Nghệ An (Việt Nam) với các tỉnh Phông Sa Lỳ, Luông Pha Bang, Hủa Phăn, Xiêng Khoảng (Lào). Đặc biệt, tổ chức 3 Đoàn đại biểu cấp cao của tỉnh thăm và làm việc với các tỉnh Bắc Lào (Hủa Phăn, Xay Nha Bu Ly, Xiêng Khoảng, Thành phố Viêng Chăn, Luông Pha Bang, Phông Sa Lỳ, Luông Nậm Thà, Bò Kẹo, U Đôm Xay). Nhân dịp Tết cổ truyền Bun Pi May và Quốc khánh nước CHDCND Lào lãnh đạo tỉnh Sơn La đã gửi thư chúc mừng tới Đảng bộ, Chính quyền 8 tỉnh Bắc Lào; tổ chức nhiều hoạt động thiết thực cho lưu học sinh Lào đang theo học tại các cơ sở đào tạo của tỉnh vui đón Tết cổ truyền nhằm tuyên truyền về mối quan hệ hữu nghị Việt Nam - Lào nói chung, Sơn La và 8 tỉnh Bắc Lào nói riêng.

Tiếp tục truyền thống hữu nghị, củng cố quan hệ láng giềng bền vững giữa Sơn La với các tỉnh Bắc Lào, tỉnh ta đã giúp các tỉnh bạn hơn 22 tỷ đồng bằng ngân sách địa phương xây dựng và hoàn thiện các công trình cơ sở hạ tầng phục vụ đời sống và giáo dục, như: hỗ trợ tỉnh Bò Kẹo 5,2 tỷ đồng xây dựng Trung tâm cá giống và giống cây trồng; hỗ trợ tỉnh U Đôm Xay 6,1 tỷ đồng để xây dựng Trường học của Hội người Việt Nam tại U Đôm Xay và xây dựng 1 hạng mục công trình của tỉnh; tỉnh Luông Nặm Thà 5,2 tỷ đồng đầu tư xây dựng hội trường - Trường Dân tộc nội trú tỉnh; Tỉnh Phông Xa Lỳ 5,2 tỷ đồng đầu tư xây dựng 1 hạng mục của Trường Chính trị tỉnh... Đồng thời, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho các ngành, các doanh nghiệp hai bên tìm hiểu thị trường, trao đổi hàng hóa và đầu tư sản xuất, kinh doanh; tổ chức các đoàn thăm quan, trao đổi kinh nghiệm trong lĩnh vực kinh tế, khoa học kỹ thuật nhằm từng bước phát triển kinh tế - xã hội của mỗi bên. Trong giai đoạn 2015-2016, hợp tác giữa tỉnh Sơn La và các tỉnh Bắc Lào đã có nhiều tiến bộ, ngày càng có nhiều doanh nghiệp, hộ kinh doanh của hai bên tham gia các hội chợ, hoạt động thương mại. Nhờ thế, kim ngạch xuất, nhập khẩu qua cửa khẩu biên giới năm 2016 đạt gần 1,5 triệu USD (trong đó, kim ngạch xuất khẩu gần 800 nghìn  USD, kim ngạch nhập khẩu 654 nghìn  USD). Các mặt hàng chủ yếu tỉnh ta xuất sang các tỉnh Bắc Lào là: hàng công nghiệp, vật liệu xây dựng (xi măng, tấm lợp, thép), điện thương phẩm, bếp và ga khí hóa lỏng, đường, các loại ngô, đậu tương giống, thuốc chữa bệnh cho người và gia súc; một số mặt hàng tiêu dùng thiết yếu khác như muối, dầu hỏa, các mặt hàng mà Sơn La có lợi thế. Các mặt hàng nhập khẩu từ các tỉnh Bắc Lào chủ yếu là: than, hàng nông sản (ngô, đậu tương... sản phẩm từ gỗ, một số hàng hóa tiêu dùng.

Các chương trình hợp tác trong phát triển khoa học công nghệ, văn hóa xã hội tiếp tục được triển khai có hiệu quả; trong đó tập trung cao cho lĩnh vực y tế, giáo dục - đào tạo. Năm học 2016-2017 có 1.084 lưu học sinh Lào nhập học tại tỉnh ta ; bên cạnh đó tỉnh ta đã mở 1 lớp bồi dưỡng tiếng Việt cho 40 cán bộ của 8 tỉnh Bắc Lào. Tỉnh Sơn La với các tỉnh Bắc Lào luôn coi trọng hợp tác trong lĩnh vực bảo đảm quốc phòng, an ninh. Lực lượng Quân sự, Công an Sơn La và 8 tỉnh Bắc Lào tiếp tục duy trì trao đổi thông tin, phối hợp giải quyết kịp thời những vấn đề phát sinh liên quan đến an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội mỗi bên, đặc biệt là trong lĩnh vực phòng, chống tội phạm ma túy, tội phạm xuyên quốc gia. Bộ đội Biên phòng tỉnh thường xuyên phối hợp chặt chẽ  với lực lượng bảo vệ biên giới tỉnh Hủa Phăn, Luông Pha Băng tổ chức tuần tra, kiểm soát bảo vệ đường biên, mốc quốc giới, phát hiện xử lý kịp thời các vụ việc vi phạm hiệp định, quy chế biên giới.

Năm 2017 là năm có nhiều sự kiện quan trọng trong quan hệ hữu nghị Việt Nam - Lào nói chung và Sơn La với các tỉnh Bắc Lào nói riêng, đó là tổ chức các hoạt động Kỷ niệm 55 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao 2 nước Việt - Lào (5/9/1962 -5/9/2017)  và 40 năm Ngày ký Hiệp ước hữu nghị và hợp tác Việt Nam - Lào (18/7/1977 - 18/7/2017), đăng cai Ngày hội văn hóa Việt - Lào tại Sơn La năm 2017; tổ chức Lễ khánh thành Khu di tích lịch sử cách mạng Việt Nam - Lào tại bản Lao Khô, xã Phiêng Khoài, huyện Yên Châu. Để tổ chức tốt các sự kiện chính trị quan trọng này, tỉnh ta tiếp tục duy trì tốt việc trao đổi các đoàn đại biểu cấp cao; duy trì và củng cố mối quan hệ hợp tác hữu nghị toàn diện với các tỉnh Bắc Lào; thực hiện tốt Chỉ thị số 14/2005/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Nghị quyết số 30-NQ/TU, Kế hoạch số 38-KH/TU của Ban Thường vụ tỉnh ủy về hợp tác và xây dựng tuyến biên giới Việt Nam - Lào ổn định và phát triển toàn diện.