Thế giới tuần qua (21-27/9) đã diễn ra nhiều sự kiện đáng chú ý, trong đó phải kể đến các sự kiện như: Khai mạc tuần lễ cấp cao Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 75; Số ca nhiễm COVID-19 trên toàn cầu vượt ngưỡng 33 triệu; Mỹ và Trung Quốc gia tăng chỉ trích lẫn nhau; Quan hệ Mỹ-Iran lại căng thẳng; WTO hoàn tất vòng tham vấn thứ nhất lựa chọn Tổng Giám đốc,…

Khai mạc tuần lễ cấp cao Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 75

Ngày 21/9, Tuần lễ cấp cao Đại hội đồng Liên hợp quốc (ĐHĐ LHQ) khóa 75 đã diễn ra theo hình thức kết hợp trực tuyến và trực tiếp tại trụ sở LHQ ở New York, Hoa Kỳ. Hoạt động đầu tiên của sự kiện này là lễ kỷ niệm 75 năm thành lập Liên Hợp Quốc.

Toàn cảnh phiên khai mạc của ĐHĐ LHQ lần thứ 75. (Ảnh: LHQ)

Phát biểu khai mạc buổi lễ kỷ niệm 75 năm thành lập LHQ, Chủ tịch ĐHĐ LHQ khóa 75 Voncan Bozkir điểm lại những thành tựu của LHQ trong thời gian qua cũng như tầm quan trọng của chủ nghĩa đa phương trên thế giới hiện nay. Đồng thời khẳng định vai trò không thể thiếu được của LHQ suốt những năm qua và cả trong tương lai vì một thế giới được phục hồi sau đại dịch, phát triển bền vững, và bao trùm.

Ông Bozkir đã đề ra 3 vấn đề ưu tiên của LHQ trong thời gian tới gồm: Củng cố chủ nghĩa đa phương; thúc đẩy các chương trình nhân đạo và tăng cường nỗ lực để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững như đã đề ra trong chương trình nghị sự 2030 của LHQ.

Phát biểu tại buổi lễ, Tổng thư ký LHQ - Antonio Guterres cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của chủ nghĩa đa phương trong việc giải quyết các vấn đề toàn cầu. Ông khẳng định: “Ngày nay chúng ta có rất nhiều thách thức đa phương nhưng lại thiếu các giải pháp đa phương. Chúng ta cần chủ nghĩa đa phương hiệu quả hơn với 1 tầm nhìn, hoài bão và tầm ảnh hưởng”.

Tại phiên thảo luận chung, đại diện hơn 190 nước thành viên LHQ đã cùng nhìn nhận những tác động của đại dịch COVID-19 khiến thế giới đối mặt với nền kinh tế lao dốc, hệ thống y tế quá tải và hệ thống giáo dục bị gián đoạn; những người yếu thế lại chính là những người bị ảnh hưởng nhiều nhất; nhiều người phải bỏ lại nhà cửa di cư, tị nạn để tránh các cuộc xung đột đẫm máu; nhiều phụ nữ, trẻ em phải hứng chịu bạo lực do gia tăng xung đột sắc tộc, tôn giáo.

Năm nay, các lãnh đạo thế giới không thể đến trụ sở của LHQ ở New York (Mỹ) trong tuần lễ cấp cao này do dịch COVID-19 diễn biến phức tạp. Thay vào đó, các phát biểu được ghi âm trước của họ được trình chiếu tại phòng họp của ĐHĐ, chỉ với sự tham gia trực tiếp của khoảng 200 đại biểu.

Số ca nhiễm COVID-19 trên toàn cầu vượt ngưỡng 33 triệu

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã đưa ra cảnh báo số ca tử vong do COVID-19 trên toàn cầu có thể tăng hơn gấp đôi, lên tới 2 triệu người nếu các biện pháp phòng ngừa không được duy trì. Theo trang thống kê worldometers.info, tính đến sáng 27/9, số ca mắc COVID-19 trên toàn cầu là 33.021.198, số ca tử vong hiện là 997.691. Riêng trong ngày hôm qua, thế giới ghi nhận thêm 268.952 ca nhiễm mới.

Diễn biến dịch COVID-19 vẫn phức tạp trên toàn thế giới. (Ảnh: Bangkok Post)

Xét theo số ca tử vong, quốc gia chịu ảnh hưởng nghiêm trọng nhất của dịch COVID-19 vẫn là Mỹ với  209.110 ca tử vong trong tổng số 7.282.771 ca nhiễm. Tiếp đó là Brazil, với 141.406 ca tử vong trên 4.717.991 ca nhiễm. Ấn Độ đứng thứ 3 với 94.533 ca tử vong trong tổng số 5.990.513 ca nhiễm.

Peru là quốc gia có số người tử vong cao nhất nếu xét theo dân số, khi cứ 100.000 người dân có 97 người không qua khỏi. Sau đó là Bỉ (86 người), Bolivia và Tây Ban Nha (67 người) và Brazil (66 người).

Trước tình hình trên, theo ông Bruce Aylward, trưởng nhóm chuyên gia của WHO cho rằng cho đến khi có được vaccine hiệu quả trong việc phòng, chống COVID-19, các nước và người dân cần chung tay đẩy lùi dịch bệnh. Hiện có khoảng 40 vaccine tiềm năng trên thế giới đang được thử nghiệm ở các giai đoạn khác nhau trên người. Ngoài ra, có thêm 149 vaccine khác đang được phát triển trong phòng thí nghiệm, tuy nhiên 9 trong số 10 vaccine tiềm năng đã thất bại.

Cũng liên quan đến tình hình dịch bệnh, ngày 25/9, WHO thông báo châu Phi đã thoát khỏi giai đoạn đỉnh dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19. Theo WHO, phần lớn các quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của dịch COVID-19 tại châu Phi như Nam Phi, Algeria, Ethiopia, Nigeria… đều ghi nhận số ca mắc mới giảm mạnh trong 2 tháng vừa qua, trong đó Nam Phi, quốc gia chiếm tới nửa số ca mắc tại châu lục, chứng kiến số ca mắc mới giảm tới 70-80%.

Lý giải cho hiện tượng này, WHO cho rằng mật độ dân số thấp, khí hậu nóng ẩm cùng cơ cấu dân số trẻ là những nguyên nhân giúp châu lục 1,3 tỷ dân này vượt qua giai đoạn đỉnh dịch. Theo WHO, 91% số ca mắc COVID-19 tại châu Phi nằm trong độ tuổi dưới 60, trong khi khoảng 80% số ca nhiễm virus SARS-CoV-2 không biểu hiện triệu chứng.

Mỹ và Trung Quốc gia tăng chỉ trích lẫn nhau

Khẳng định việc các quan chức Mỹ liên tục thăm Đài Loan thời gian qua là sự "thách thức chính trị", ngày 21/9, Trung Quốc tuyên bố sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt nhằm vào các cá nhân Mỹ liên quan đến vấn đề này.

Quan hệ Mỹ - Trung vẫn căng thẳng. (Ảnh minh họa: Beef Magazine)

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân khẳng định mọi hành vi gây tổn hại đến lợi ích cốt lõi của Trung Quốc và can thiệp công việc nội bộ của nước này đều sẽ phải chịu sự "giáng trả" quyết liệt từ phía Bắc Kinh và bất cứ thế lực nào cũng không thể cản trở sự thống nhất của Trung Quốc.

Trước đó, chỉ trong vòng chưa đầy 2 tháng, Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ nhân sinh Mỹ Alex Azar và Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Keith Krach đã lần lượt tới thăm Đài Loan. Đây đều là những quan chức cấp cao nhất của Mỹ tới thăm hòn đảo này kể từ khi Washington chấm dứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan (Trung Quốc) năm 1979.

Tại diễn đàn LHQ, Mỹ và Trung Quốc cũng chỉ trích nhau rất gay gắt. Tổng thống Mỹ Donald Trump trong phiên thảo luận chung của ĐHĐ LHQ ngày 22/9 đã chỉ trích Bắc Kinh mắc sai lầm trong đối phó COVID-19 khiến dịch bệnh lan ra toàn thế giới. Ông cũng gọi virus SARS-CoV-2 là “virus Trung Quốc”. Ông Trump còn chỉ trích Trung Quốc về vấn đề môi trường, cáo buộc nước này đổ hàng tấn rác thải nhựa ra đại dương và khai thác quá mức tài nguyên biển.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã ra tuyên bố phản bác, đồng thời chỉ trích phát biểu của ông Trump tại LHQ là “bất chấp sự thật” và bôi nhọ Trung Quốc. Đại sứ Trung Quốc tại LHQ Trương Quân thì cáo buộc Mỹ lạm dụng diễn đàn tại LHQ và Hội đồng Bảo an để phát tán “virus chính trị”, những thông tin sai lệch và tạo ra sự đối đầu và chia rẽ.

Quan hệ Mỹ-Iran lại căng thẳng

Ngày 21/9, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh hành pháp áp đặt các biện pháp trừng phạt nhằm vào một số thực thể và cá nhân liên quan tới các hoạt động buôn bán vũ khí với Iran. Nội dung này đã được Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo thông báo trong cuộc họp báo cùng ngày, diễn ra với sự tham dự của Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin.

Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif vừa bác bỏ các lệnh trừng phạt mới nhất của Mỹ. (Ảnh: PressTV)

Động thái trên của Mỹ diễn ra chỉ vài ngày sau khi Tổng thống D.Trump cảnh báo về kịch bản tái áp đặt các lệnh trừng phạt của LHQ nhằm vào nước Cộng hòa Hồi giáo Iran. Trước đó, Mỹ cũng đã thông báo lên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc về việc khởi động tiến trình khôi phục các lệnh trừng phạt, gồm cả lệnh cấm vận vũ khí đối với Iran.

Tuy nhiên, động thái trên của Mỹ đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của Iran và cộng đồng quốc tế. Hội đồng Bảo an (HĐBA) LHQ cũng bác bỏ tuyên bố này của Mỹ.

Trong một bài phát biểu trên truyền hình, Tổng thống Iran Hassan Rouhani khẳng định nước này sẽ không bao giờ nhượng bộ trước áp lực của Mỹ và sẽ có những phản ứng mạnh mẽ đối với sự "bắt nạt" này từ Mỹ".

Ngày 20/9, ba cường quốc châu Âu tham gia Thỏa thuận hạt nhân với Iran gồm Anh, Pháp và Đức tuyên bố, bất kỳ quyết định hoặc hành động nào được thực hiện để tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc nhằm vào Iran "sẽ không có hiệu lực pháp lý". Đại diện cấp cao của EU về chính sách an ninh và đối ngoại Josep Borrell cho rằng Mỹ đã đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran vào năm 2018, do đó Washington "không thể khởi xướng quá trình khôi phục các lệnh trừng phạt theo nghị quyết 2231 của HĐBA LHQ". Ông Borrell cũng cho biết các cam kết về dỡ bỏ trừng phạt trong Kế hoạch hành động toàn diện chung (JCPOA, hay thỏa thuận hạt nhân Iran), tiếp tục được áp dụng.

WTO hoàn tất vòng tham vấn thứ nhất lựa chọn Tổng Giám đốc

Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) vừa hoàn tất vòng tham vấn thứ nhất cuộc tìm kiếm tân Tổng Giám đốc. Theo đó 5 ứng viên đã được lựa chọn để tiếp tục tham gia vòng tham vấn thứ hai.

Bộ trưởng Bộ Thể thao, Văn hóa và Di sản Kenya Amina Chawahir Mohamed là một 5 ứng viên sẽ tiếp tục tham gia vòng 2 tìm kiếm tân Tổng Giám đốc WTO. (Ảnh: Reuters)

Vòng tham vấn thứ nhất lựa chọn Tổng Giám đốc WTO diễn ra từ ngày 7-16/9 là cuộc đua giữa 8 ứng cử viên, trong đó có 5 người được lựa chọn vào vòng hai, bao gồm: Bộ trưởng Tài chính Nigeria Ngozi Okonjo-Iweala, Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee, Bộ trưởng Bộ Thể thao, Văn hóa và Di sản Kenya Amina Chawahir Mohamed, Bộ trưởng Kinh tế Ả rập Xê út Mohammad Maziad Al-Tuaijri và cựu Bộ trưởng Thương mại  quốc tế Vương Quốc Anh Liam Fox.

WTO đang thúc đẩy tiến trình tìm ra tân Tổng Giám đốc để thay thế ông Roberto Azevedo, người Brazil trước đó đã bất ngờ tuyên bố từ chức vào ngày 31/8 vừa qua, sớm hơn 1 năm so với thời hạn kết thúc nhiệm kỳ của ông. Theo đó, người kế nhiệm ông Roberto Azevedo sẽ phải đối mặt với thách thức toàn cầu đang ngày càng gia tăng cũng như chủ nghĩa bảo hộ trong bối cảnh các nền kinh tế đang trên đà suy thoái do những tác động tiêu cực từ đại dịch viêm đường hô hấp cấp (COVID-19).

Theo WTO, vòng tham vấn thứ hai bắt đầu từ ngày 24/9 đến ngày 6/10, trong đó 164 thành viên WTO sẽ tiếp tục được mời tham vấn để chọn ra 2 ứng cử viên tiếp tục tham gia vòng lựa chọn cuối cùng. WTO cho biết hy vọng sẽ tìm ra người chiến thắng vào đầu tháng 11 tới đây.

Trong lịch sử 25 năm hình thành và phát triển, WTO chưa từng có người phụ nữ nào đảm nhiệm cương vị Tổng Giám đốc. Theo các chuyên gia thương mại và các cựu quan chức WTO, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2020 sẽ diễn ra vào ngày 3/11 tới đây có thể sẽ khiến tiến trình lựa chọn ra tân Tổng Giám đốc WTO kéo dài hơn so với dự kiến./.