Những năm trở lại đây, Việt Nam có những tiến bộ nhất định về xây dựng hành lang pháp lý cho dịch vụ ngân hàng số và thanh toán điện tử, nhưng thực tế vẫn tiếp tục đặt ra nhiều yêu cầu.

TS Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI)

Đó là nhận định của TS Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tại Toạ đàm trực tuyến: Ngân hàng số và thanh toán điện tử: gợi mở từ khủng hoảng COVID - 19 do Diễn đàn doanh nghiệp tổ chức chiều 21/5, tại Hà Nội.

Phát biểu khai mạc, TS Vũ Tiến Lộc khẳng định: Trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta chủ trương thúc đẩy nền kinh tế số, Chính phủ điện tử, kinh doanh điện tử bằng việc đưa ra nhiều Nghị quyết của Chính phủ, các chương trình hành động, Ban Chỉ đạo… nhưng việc thực thi chưa mang lại những hiệu quả mong muốn. Đại dịch COVID-19 lại là chất xúc tác để chúng ta có thể đẩy nhanh việc thực hiện các hoạt động xã hội trên không gian số.

Thống kê cho thấy, Việt Nam hiện có 70 tổ chức tín dụng và chưa kể các đơn vị trung gian thanh toán như ví điện tử đã triển khai cung ứng các dịch vụ thanh toán qua Internet, cung ứng các dịch vụ thanh toán qua điện thoại di động. Giá trị giao dịch tài chính qua kênh Internet đạt trên 7 triệu tỷ đồng và 300 nghìn tỷ đồng giao dịch qua điện thoại di động. Những con số này bước đầu có ý nghĩa, tuy nhiên nếu so với quy mô của nền kinh tế, lượng giao dịch như vậy là nhỏ.

TS Vũ Tiến Lộc cho rằng, nếu so với mô hình ngân hàng truyền thống thì ngân hàng số và ví điện tử có nhiều điểm khác biệt và có lợi thế cạnh tranh. Tất cả các kênh giao tiếp với khách hàng được thực hiện trực tuyến thông qua các thiết bị di động với một giao diện phong phú, trực quan và tạo sự gắn bó với khách hàng.

Mặc dù Việt Nam đã có những tiến bộ nhất định về xây dựng hành lang pháp lý cho dịch vụ thanh toán số nhưng vẫn còn trở ngại về mặt pháp lý, thủ tục giấy tờ trong hệ thống các văn bản hiện hành, khiến thanh toán số chưa thể mở rộng nhanh và dễ dàng tới nhóm khách hàng ưa tiện lợi.

TS Lộc cho rằng, việc tái cấu trúc nền kinh tế sau đại dịch có rất nhiều việc phải làm, một trong những việc rất quan trọng đó là phải thực hiện số hóa nền kinh tế và số hóa doanh nghiệp, đẩy mạnh thương mại điện tử. Yêu cầu số hóa và quốc tế hóa đang trở thành những yêu cầu quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp.

Ở Đông Nam Á, Việt Nam là một trong những nền kinh tế có lợi thế trong phát triển kinh tế số. Ông Lộc cho biết, Việt Nam có hạ tầng số phát triển khá mạnh. “Đó là lợi thế để chúng ta có thể chuyển nền kinh tế số sang không gian số, thúc đẩy số hóa trong các doanh nghiệp”, TS Vũ Tiến Lộc nói.

Toàn cảnh buổi tọa đàm trực tuyến

Chia sẻ ý kiến làm thế nào để thúc đẩy kinh tế số, ông Phạm Tiến Dũng, Vụ trưởng Vụ thanh toán NHNN cũng cho rằng, có 2 điểm cần lưu ý với các ngân hàng. Thứ nhất, phải nhanh chóng đưa những người sử dụng thông thường trở thành khách hàng của ngân hàng. Thứ hai, câu chuyện quan trọng hơn là khách hàng có được thoả mãn với những sản phẩm, dịch vụ mà ngân hàng cung cấp.

Cũng theo ông Dũng, dự kiến trong tháng 6 này, NHNN sẽ trình Chính phủ ban hành Nghị định thay thế Nghị định 101/2012/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt. Theo đó, lần đầu tiên Việt Nam sẽ có khái niệm về tiền điện tử, ngân hàng đại lý. Đây là cơ sở để các ngân hàng phát triển ngân hàng số toàn diện.

Trong khi ngân hàng truyền thống xử lý hồ sơ tín dụng cho các doanh nghiệp mất khoảng 1 tuần, thì ngân hàng số có thể giải ngân chỉ sau khoảng 2 giờ bằng cách số hoá toàn bộ dữ liệu, dùng công nghệ thẩm định tín dụng.

Ông Dũng nhận định tại Việt Nam, tốc độ tăng trưởng về mobile banking là 200% cho thấy chúng ta đang tăng trưởng rất tốt. Thống kê hiện có khoảng 30 triệu người sử dụng hệ thống thanh toán ngân hàng mỗi ngày. Tuy nhiên rào cản lớn nhất là thói quen, do đó, vẫn cần cú hích lớn để thay đổi thói quen người dùng. Tác động cần thiết ở đây là chất lượng dịch vụ phải tăng cường, thứ hai là hướng dẫn đào tạo, thứ ba thực hiện cài đặt và sử dụng dịch vụ mobile banking thật đơn giản để thay đổi thói quen người dùng.

Đặc biệt, theo ông Dũng, cần hoàn thiện hệ thống hạ tầng công nghệ số, trong đó, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hạ tầng công nghệ ngành ngân hàng; tăng cường tích hợp, kết nối hạ tầng, ứng dụng của ngành ngân hàng với các ngành, lĩnh vực dịch vụ khác để mở rộng hệ sinh thái số.

Ngoài ra, chuyển đổi số, phát triển ngân hàng số phải gắn với thúc đẩy tài chính toàn diện. Theo đó, triển khai các nội dung liên quan đến phát triển ngân hàng số, hợp tác Ngân hàng - Fintech, ứng dụng CNTT trong khuôn khổ Chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện, đồng thời cung ứng dịch vụ ngân hàng an toàn, thuận tiện với giá cả hợp lý cho người dân chưa có tài khoản ngân hàng, đặc biệt người dân khu vực vùng sâu, vùng xa, cũng như chú trọng nâng cao hiểu biết, kỹ năng tài chính.

Từ những đề xuất trên, đại diện NHNN kiến nghị: Thứ nhất, Việt Nam đẩy nhanh hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cho phép chia sẻ, kết nối mở với các ngành dịch vụ như ngân hàng, viễn thông, bảo hiểm... “Chừng nào chưa xác định được chủ thể của giao dịch đó thì chúng ta không thể phát triển được thanh toán điện tử”, ông Dũng nhấn mạnh.

Thứ hai, cần xây dựng quy định về bảo vệ dữ liệu người dùng, định danh số, hoàn thiện quy định bảo mật giao dịch, an ninh thông tin./.