Cây lá ngón có tên khoa học là Gelsemium elegans Benth, là loại cây có độc tính cao, nhiều trường hợp đã vô tình hoặc cố ý ăn lá ngón dẫn đến tử vong. Vì vậy, những năm qua, các xã vùng cao Bắc Yên đã tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân về loại cây có độc tính cao này. Đồng thời, tổ chức nhiều đợt triệt phá cây lá ngón với quy mô lớn.

Nhân viên Trạm Y tế xã Xím Vàng (Bắc Yên) tuyên truyền cho học sinh nhận biết cây lá ngón.

Theo người dân ở các xã vùng cao Bắc Yên, cách đây hơn chục năm, cây lá ngón mọc khá phổ biến ở các nương, vườn của người dân. Đặc điểm nhận biết cây lá ngón đó là lá cây có hình thuôn dài, mọc đối xứng, đầu lá nhọn, bóng, nhẵn; lá dài khoảng từ 7-12 cm, rộng 2-5 cm, mặt dưới có lông. Lá ngón thường mọc thành chùm ở đầu cành; hoa 5 cánh, có màu vàng, thường nở vào các tháng 6, 8, 10 hằng năm (đây thời điểm dễ phát hiện cây lá ngón để triệt phá). Tất cả các bộ phận rễ, thân, lá, hoa, quả và hạt lá ngón đều chứa chất độc rất cao. Nếu một người khỏe mạnh ăn 3 lá ngón là có thể tử vong sau 30 phút. Nếu vết thương hở mà tiếp xúc với nhựa cây lá ngón, cũng sẽ rất nguy hiểm đến sức khỏe, de dọa tính mạng. Người bị ngộ độc lá ngón có các triệu chứng mệt mỏi, chóng mặt, buồn nôn, sùi bọt mép, đau bụng dữ dội, mỏi cơ, đứng không vững, tim đập yếu, khó thở, đồng tử giãn. Trường hợp phát hiện sớm vẫn có khả năng cứu sống, nhưng nếu chậm, tỷ lệ tử vong rất cao.

Theo thống kê của Trung tâm Y tế huyện Bắc Yên, cách đây chục năm, có thời điểm, mỗi năm trên địa bàn huyện có tới 10-15 vụ ăn lá ngón tự tử. Hiện tại, vẫn có nhiều trường hợp tự tử bằng lá ngón, đơn cử như cuối năm 2019, có hai học sinh lớp 10 có ý định rủ nhau ăn lá ngón tự tử bởi không được gia đình hai bên đồng ý cho kết hôn. Rất may mắn, do phát hiện sớm, gia đình hai bên cùng Đoàn Thanh niên hai xã Xím Vàng, Làng Chếu khuyên bảo và giải thích các em chưa đến độ tuổi được kết hôn, nên đã không có tình huống xấu xảy ra.

Nhiều năm nay, cấp ủy, chính quyền các xã vùng cao Bắc Yên đã tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân về nguy hại của cây lá ngón. Ông Giàng A Nênh, Chủ tịch UBND xã Xím Vàng, cho biết: Hằng năm, Đảng ủy xã đã chỉ đạo Đoàn Thanh niên xã tổ chức nhiều đợt triệt phá cây lá ngón. Mặc dù đã chặt tận gốc và nhổ cả rễ mang đi đốt, nhưng những nhánh rễ còn sót lại vẫn phát triển rất nhanh. Đồng thời, chỉ đạo các tổ chức đoàn thể thường xuyên tuyên truyền trong các cuộc họp, các buổi sinh hoạt; trên hệ thống loa truyền thanh của xã, của bản về sự nguy hại của cây lá ngón, để người dân hiểu và tránh xa. Còn anh Sồng A Nênh, Bí thư Đoàn xã Xím Vàng nói: Những năm qua, Đoàn xã phối hợp với các trường học tổ chức triệt phá cây lá ngón, không để loại cây này mọc dại xung quanh khu vực trường học, đề phòng trường hợp đáng tiếc có thể xảy ra do học sinh còn nhỏ chưa ý thức, có thể vô tình ăn phải loại cây này. Cùng với đó, Đoàn xã còn chỉ đạo chi đoàn các bản tổ chức các cuộc tọa đàm để ĐVTN chia sẻ những vấn đề khúc mắc trong cuộc sống, tránh trường hợp bế tắc dẫn đến ăn lá ngón tự tử...

Tăng cường tuyên truyền về nguy hại, kết hợp với triệt phá cây lá ngón với quy mô rộng vẫn đang tiếp tục được các xã vùng cao Bắc Yên triển khai, phấn đấu từng bước loại bỏ loại cây có độc tính nguy hiểm này ra khỏi khu dân cư ở các bản làng vùng cao. Đồng thời, không để xảy ra trường hợp vô tình hay cố ý ăn phải lá ngón dẫn đến tử vong.