Theo thống kê của Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, từ năm 2010 đến năm 2020 và 9 tháng đầu năm 2021, tỷ lệ giới thiệu đoàn viên ưu tú để Đảng xem xét kết nạp trong khối trường học dao động từ hơn 16% đến khoảng 21% trên tổng số đoàn viên ưu tú của khối.

Điều này đồng nghĩa với việc khối trường học là khu vực có tỷ lệ giới thiệu đoàn viên ưu tú thấp nhất trong các khối đối tượng và đặc biệt thấp so với tỷ lệ từ khoảng 40-54% của khối địa bàn dân cư.

Thống kê trên cũng chỉ ra rằng, tỷ lệ đoàn viên được kết nạp Đảng trong khối trường học chỉ chiếm trung bình 6% tổng số đoàn viên ưu tú được kết nạp Đảng, ngoại trừ năm 2022 là năm toàn Đoàn thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội Đoàn các cấp nên tỷ lệ này mới tăng lên 20%. Trong khi đó, quy mô của khối trường học lại chiếm tới 47% tổng số đoàn viên trên toàn quốc.

Tình trạng tỷ lệ nghịch giữa quy mô đoàn viên, thanh niên khối trường học và số lượng đoàn viên ưu tú được giới thiệu để tổ chức Đảng xem xét kết nạp trên bình diện cả nước đang phản ánh nhiều khó khăn, vướng mắc, bất cập trong công tác phát triển Đảng là học sinh, sinh viên, nhất là học sinh khối trung học phổ thông.

Tỷ lệ kết nạp đảng viên mới trong đoàn viên, thanh niên cả nước giai đoạn 2018-2022.

Dư địa và thách thức

Những báo cáo mới đây của Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam cho biết, hiện cả nước có gần 5,8 triệu học sinh, sinh viên, trong đó có hơn 2,7 triệu học sinh trung học phổ thông.

Học sinh, sinh viên là khối đối tượng trong độ tuổi 16-25 tuổi, là những người trẻ có trình độ, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, thích cái mới; có lòng nhiệt tình và cũng rất nhạy cảm trong cuộc sống, nhanh nhạy nắm bắt tiếp thu tri thức mới.

Nhìn chung học sinh, sinh viên Việt Nam có bản lĩnh chính trị ổn định; thường tích cực, chủ động và tham gia có hiệu quả các phong trào đoàn, chương trình phát triển cộng đồng, xã hội khi nhận được sự quan tâm định hướng đúng đắn của các cấp ủy, tổ chức, đoàn hội nhà trường.

Với số lượng, đặc điểm nêu trên, việc xây dựng đội ngũ đảng viên trẻ trong học sinh, sinh viên có tầm quan trọng đặc biệt. Việc phát triển tốt lực lượng đảng viên ở nhóm đối tượng này sẽ tạo được nguồn lực dồi dào, chất lượng cao, đóng góp tích cực cho sự nghiệp xây dựng Đảng vững mạnh.

Bên cạnh đó, việc giáo dục, ghi nhận và phát triển những nhân tố với năng lực tốt, bản lĩnh chính trị vững vàng còn giúp tác động trên diện rộng lực lượng học sinh, sinh viên, góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Việc phát triển Đảng trong khối trường học hiện có nhiều thuận lợi nhưng cũng tồn tại không ít khó khăn. Cụ thể, hiện chưa có quy định riêng về tiêu chuẩn kết nạp Đảng cho khối trường học nói chung, học sinh nói riêng. Thực tế, phần lớn cấp ủy đều đặt yêu cầu tương đối cao về tính tiêu biểu, toàn diện đối với nhân tố học sinh được chọn lựa phát triển Đảng, cho nên số lượng nguồn được giới thiệu kết nạp khá ít so với các nhóm đối tượng khác.

Bên cạnh đó, tồn tại một vướng mắc về độ tuổi của học sinh trung học phổ thông và các quy định khi chưa có hướng dẫn cụ thể đối với học sinh gần cuối năm ra trường nhưng chưa được kết nạp. Cấp ủy, đoàn thanh niên trường học ở một số nơi có tâm lý không xem xét phát triển đối với những học sinh có tháng sinh sau thời điểm tốt nghiệp. Thậm chí, có nơi "giao khoán" việc bồi dưỡng, giáo dục đoàn viên phấn đấu vào Đảng là trách nhiệm của riêng Đoàn thanh niên.

Chi bộ trường Trung học phổ thông Nguyễn Trân (thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định) tổ chức kết nạp Đảng đối với học sinh ưu tú.

Tại Hội thảo “Công tác phát triển Đảng trong học sinh, sinh viên khu vực miền Trung-Tây Nguyên”, diễn ra ngày 19/5 vừa qua tại tỉnh Bình Định, đồng chí Nguyễn Văn Quảng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng nêu thực tế: Thành phố Đà Nẵng cũng như các địa phương trong khu vực miền Trung-Tây Nguyên đang bỏ lỡ kết nạp đảng viên là học sinh xuất sắc và phấn đấu tốt ở cuối năm học lớp 12, do một số trường hợp chưa đủ 18 tuổi theo các quy định.

Cùng với đó, tồn tại tình trạng không thống nhất về tiêu chuẩn đánh giá, kết nạp đảng viên trong khối trường học; công tác phối hợp giữa cấp ủy nhà trường với cấp ủy địa phương chưa chặt chẽ. Học sinh, sinh viên phấn đấu tốt trong nhà trường nhưng khi chuyển tiếp về chi bộ, cấp ủy địa phương để tiếp tục theo dõi để kết nạp ở địa phương thì lại bị ngắt quãng do chưa có cơ chế bảo đảm.

Giải pháp cụ thể từ tổ chức Đoàn, Hội

Nắm bắt những thách thức nêu trên, nhiều năm qua, Trung ương Đoàn, Hội Sinh viên Việt Nam đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp cụ thể như đợt sinh hoạt chính trị “Tuổi trẻ Việt Nam tự hào tiến bước dưới cờ Đảng”, cuộc vận động “Đoàn viên thanh niên phấn đấu trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam”; các diễn đàn “Đảng với sinh viên - sinh viên với Đảng”, “Tôi - người cộng sản trẻ tuổi”; cuộc thi Olympic các môn khoa học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh “Ánh sáng soi đường”, cuộc thi “Tự hào Việt Nam”; Hành trình “Đến với địa chỉ đỏ”...

Cùng với đó, có thể kể đến các phong trào hành động cách mạng như “Tuổi trẻ sáng tạo”, “Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc”; các chương trình đồng hành với thanh niên trong học tập, nghiên cứu khoa học, khởi nghiệp, lập nghiệp, phát triển kỹ năng, nâng cao thể chất, đời sống tinh thần; phong trào “Sinh viên 5 tốt”, “Học sinh 3 rèn luyện”, “Học sinh 3 tốt”.

Đây chính là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong nhiệm vụ rèn luyện đạo đức, tác phong cho thanh niên, học sinh, sinh viên, qua đó góp phần chuyển biến nhận thức và hành động, dần trở thành nét đẹp thường ngày có tính tự giác của phần đông thanh niên, học sinh, sinh viên. Từ đó, tạo nguồn thanh niên, học sinh, sinh viên tốt, ưu tú cho công tác phát triển Đảng nói chung, trong khối trường học nói riêng.

Chia sẻ với phóng viên Báo Nhân Dân, Bí thư Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội Sinh viên Việt Nam Nguyễn Minh Triết cho biết: thời gian tới, các cấp bộ Đoàn, Hội sẽ tiếp tục đẩy mạnh thực hiện cuộc vận động “Đoàn viên thanh niên phấn đấu trở thành đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam” cũng như các phong trào hành động cách mạng tuổi trẻ.

Bí thư Trương ương Đoàn, Chủ tịch Hội Sinh viên Việt Nam Nguyễn Minh Triết.

Ở cấp cơ sở, Đoàn, Hội sẽ tập trung đẩy mạnh việc lan tỏa các mô hình tiêu biểu trong công tác giới thiệu đoàn viên ưu tú để đảng xem xét, kết nạp; nhân rộng các điển hình tiên tiến, biểu dương tập thể và cá nhân có thành tích thực hiện công tác phát triển đảng viên trong thanh niên.

Các cấp bộ Đoàn, Hội sẽ chủ động tham mưu mời đại diện cấp ủy đến dự, cho ý kiến đánh giá quá trình phấn đấu của đoàn viên ưu tú trong cuộc họp góp ý giới thiệu đoàn viên ưu tú với Đảng. Chi đoàn, đoàn cơ sở kiên trì tham mưu với cấp ủy trong thực hiện các quy trình kết nạp Đảng đối với đoàn viên ưu tú, bảo đảm người xin vào Đảng đủ điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định của Điều lệ Đảng; thường xuyên liên hệ với cấp ủy có thẩm quyền để nắm thông tin có liên quan đến đối tượng đảng.

Đáng chú ý, sẽ tăng cường thành lập những câu lạc bộ, tổ, nhóm tu dưỡng, rèn luyện, câu lạc bộ cảm tình Đảng... thông qua các hoạt động đặc thù như: đấu tranh, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng; định hướng dư luận trong tập thể nơi công tác; thảo luận, nghiên cứu về lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh để vừa phát huy, vừa rèn luyện đội ngũ này.

Việc theo dõi, bồi dưỡng đoàn viên ưu tú sẽ nên chú trọng tính kế hoạch, tổng thể, xem xét kỹ quá trình phấn đấu của đoàn viên ưu tú, bảo đảm tính liên tục, không bị gián đoạn đối với quá trình phấn đấu, rèn luyện, nhất là đối với đoàn viên chuyển cấp trong nước ra nước ngoài, từ trung học phổ thông lên đại học, cao đẳng.