Huyện Sông Mã có 4 xã biên giới, với 43,5 km đường biên giới tiếp giáp với nước Cộng hòa DCND Lào; có diện tích tự nhiên là 163.955,7 ha, gồm 18 xã, 1 thị trấn (16 xã đặc biệt khó khăn), có 331 bản, tổ dân phố; dân số trên 160.000 người thuộc 6 dân tộc, chủ yếu là dân tộc Thái, Mông, Kinh, Xinh Mun, Khơ Mú và Kháng.

Tính đến hết ngày 15/2/2023, Đảng bộ huyện có 37 chi bộ, đảng bộ cơ sở, trong đó 13 chi bộ cơ sở và 24 đảng bộ cơ sở trực thuộc Huyện ủy; 460 chi bộ trực thuộc Đảng ủy cơ sở, toàn Đảng bộ huyện có 7.828 đảng viên.

Trong quá trình thực hiện Nghị quyết số 02-NQ/TU, ngày 21/1/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về công tác phát triển đảng viên, Đảng bộ huyện xác định rõ vai trò, tầm quan trọng của công tác phát triển đảng là một trong những nhiệm vụ chủ yếu, góp phần quan trọng trong việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng và đảng viên.

Đại hội đại biểu Đảng bộ huyện lần thứ XXI, nhiệm kỳ 2020-2025 đã xác định chỉ tiêu kết nạp đảng viên mới từ 800 đảng viên trở lên. Từ khi thực hiện Nghị quyết số 02- NQ/TU đến nay, đã kết nạp được 757 quần chúng ưu tú vào Đảng. Tính từ đầu nhiệm kỳ (7/2020) đến nay, Đảng bộ huyện kết nạp được 911 đảng viên, đạt 114% Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện.

Kết quả công tác phát triển Đảng đã góp phần thực hiện tốt các mục tiêu trong công tác xây dựng Đảng nhiệm kỳ 2020-2025 trên địa bàn huyện. Trong đó, 100% bản, tổ dân phố, cơ quan, đơn vị, trường học, trạm y tế có đảng viên, có chi bộ. Chi bộ thiếu bền vững giảm từ 57 chi bộ đầu nhiệm kỳ xuống còn 9 chi bộ. Số chi bộ bản, tổ dân phố có chi ủy đầu nhiệm kỳ là 49,6% tăng lên 77,34%, tương ứng với số chi bộ bản, tổ dân phố có chi ủy là 256/331 chi bộ (theo Nghị quyết số 02-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh yêu cầu đến năm 2025, phấn đấu đạt trên 90% chi bộ bản, tổ dân phố có chi ủy). Thực hiện được 323/331, bằng 97,6% chủ trương bí thư chi bộ đồng thời là trưởng bản, tổ trưởng tổ dân phố. Thành lập được 2 chi bộ trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước, hoàn thành 100% chỉ tiêu Ban Thường vụ Tỉnh ủy giao đến năm 2025. Thành lập 7 chi bộ hợp tác xã, đạt 233% chỉ tiêu tỉnh giao đến năm 2025... Những kết quả trên đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng và đảng viên ở Đảng bộ huyện.

Với sự cố gắng, nỗ lực, quyết tâm, quyết liệt, phương pháp làm việc khoa học, sáng tạo của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện, Ban Thường vụ Huyện ủy, Thường trực Huyện ủy, của các tổ chức cơ sở đảng và các cơ quan, đơn vị, dự kiến các chỉ tiêu và mục tiêu thực hiện Nghị quyết số 02-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh và Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới và kế hoạch phát triển đảng năm 2023 của Đảng bộ huyện sẽ đạt và vượt chỉ tiêu giao (năm 2023 Ban Thường vụ Tỉnh ủy giao Đảng bộ huyện Sông Mã kết nạp 243 đảng viên, Đảng bộ huyện phấn đấu kết nạp trên 400 đảng viên).

Để đạt được những kết quả trên, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện, Ban Thường vụ Huyện ủy đã lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, với nhiều cách làm hay, sáng tạo và giải pháp thiết thực, phù hợp với đặc điểm tình hình của huyện, đó là:

Thứ nhất, ngay sau Đại hội Đảng bộ huyện nhiệm kỳ 2020-2025, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện đã ban hành Đề án số 10-ĐA/HU ngày 14/12/2020 về “Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng ở đảng bộ xã, thị trấn gắn với củng cố hệ thống chính trị cơ sở” và Nghị quyết số 11-ĐA/HU ngày 14/12/2020  lãnh đạo thực hiện Đề án về “Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng ở đảng bộ xã, thị trấn, gắn với củng cố hệ thống chính trị cơ sở”; giao Ban Thường vụ Huyện ủy ban hành các kế hoạch phát triển đảng hằng năm; kế hoạch phát triển đảng trong doanh nghiệp, hợp tác xã; kế hoạch phát triển đảng ở chi bộ bản có ít đảng viên, chi bộ thiếu bền vững, chi bộ chưa có chi ủy chi tiết theo từng năm, giai đoạn 2020-2025 đến từng chi bộ và ban hành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn cụ thể, kịp thời đối với công tác tạo nguồn, phát triển đảng...

Hằng tháng, Thường trực Huyện ủy thực hiện phê duyệt danh sách cảm tình đảng của các tổ chức cơ sở đảng (tính đến tháng 2/2023, đã phê duyệt 1102 quần chúng); giao các cơ quan, đơn vị liên quan căn cứ danh sách cảm tình đảng được phê duyệt để tổ chức lớp và cử đi bồi dưỡng nhận thức về Đảng, thực hiện quy trình xem xét kết nạp đảng kịp thời, đúng quy định (từ năm 2021 đến nay, Trung tâm Chính trị đã tổ chức 20 lớp bồi dưỡng nhận thức về Đảng với 922 học viên; 14 lớp bồi dưỡng đảng viên mới với 731 học viên).

Thứ hai, lãnh đạo các tổ chức cơ sở đảng chỉ đạo các tổ chức, đảng viên có liên quan làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục lý tưởng cách mạng của đảng từ đó xác định đúng đắn động cơ, nguyện vọng được đứng trong hàng ngũ của Đảng. Kịp thời phát hiện, giới thiệu những quần chúng ưu tú đưa vào nguồn phát triển đảng, đánh giá phân tích chất lượng để xây dựng kế hoạch tạo nguồn kết nạp đảng viên. Hằng tháng, thực hiện tốt việc rà soát đưa ra những cá nhân không đảm bảo và bổ sung kịp thời những quần chúng ưu tú vào danh sách cảm tình đảng, trình Thường trực Huyện ủy phê duyệt, phối hợp với các cơ quan, đơn vị để cử tham gia lớp bồi dưỡng nhận thức về đảng. Phân công các đảng viên giúp đỡ, hướng dẫn quần chúng đủ điều kiện làm hồ sơ, với chi bộ có khó khăn, hạn chế trong việc giúp đỡ quần chúng làm hồ sơ. Các đảng bộ cơ sở phân công cụ thể đồng chí ủy viên Ban Thường vụ, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ xã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ quần chúng và chi bộ hoàn thiện các thủ tục, hồ sơ để kết nạp đảng theo yêu cầu...

Thứ ba, Ban Thường vụ Huyện ủy phân công các đồng chí ủy viên Ban Thường vụ Huyện ủy, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện phụ trách các tổ chức cơ sở đảng có trách nhiệm phối hợp, chỉ đạo các tổ chức cơ sở đảng thực hiện quyết liệt các giải pháp, phù hợp với từng tổ chức để thực hiện đạt chỉ tiêu kết nạp đảng và các mục tiêu khác trong công tác xây dựng đảng. Riêng đối với những tổ chức cơ sở đảng có nhiều khó khăn trong công tác phát triển đảng, Ban Thường vụ Huyện ủy giao đồng chí Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy và đồng chí Trưởng Ban Tổ chức Huyện ủy, cùng các đồng chí là Ủy viên Ban Thường vụ Huyện ủy, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ huyện phụ trách các tổ chức cơ sở đảng trực tiếp làm việc với các tổ chức cơ sở đảng để nắm rõ thuận lợi, khó khăn, thực trạng, vướng mắc, nguyên nhân, từ đó giúp các tổ chức cơ sở đảng giải quyết kịp thời những khó khăn, vướng mắc, xây dựng được các giải pháp sát thực tế, hiệu quả.

Thứ tư, giao Ban Chỉ đạo Đề án số 10 của huyện tổ chức hội nghị tập huấn nghiệp vụ công tác quản lý đảng viên và phát triển đảng viên cho đội ngũ phó bí thư các tổ chức cơ sở đảng và công chức, viên chức phụ trách công tác phát triển đảng.

Thứ năm, Giao Ban Tổ chức Huyện ủy thành lập nhóm zalo gồm các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên Ban Tổ chức Huyện ủy và Bí thư, Phó Bí thư, công chức, viên chức phụ trách giúp việc công tác đảng của các tổ chức cơ sở đảng trong toàn huyện để kịp thời thông tin, đôn đốc, trao đổi, hướng dẫn các nghiệp vụ liên quan đến công tác tổ chức đảng và đảng viên.

Đối với việc thẩm định hồ sơ của quần chúng đề nghị kết nạp đảng, để tránh việc quần chúng và cấp ủy cơ sở phải sửa đi, sửa lại nhiều lần, Ban Thường vụ Huyện ủy giao Ban Tổ chức Huyện ủy: Làm mẫu chuẩn quyển Lý lịch của người xin vào Đảng cụ thể của 1 quần chúng (có bản mềm) gửi các tổ chức cơ sở đảng  tham khảo trong hướng dẫn tổ chức thực hiện. Khi thẩm định hồ sơ, nội dung nào chưa đúng quy định, Ban Tổ chức Huyện ủy có công văn thẩm định cụ thể và hướng dẫn rõ, chi tiết nội dung cần sửa, thời gian hoàn thiện ...

Mẫu hóa một số văn bản trong công tác tạo nguồn và phát triển đảng của các tổ chức đảng để thuận lợi trong quá trình thực hiện, như: Kế hoạch tạo nguồn kết nạp đảng viên hằng năm của chi bộ; Kế hoạch phát triển đảng viên hằng năm chi bộ, đảng bộ; Nghị quyết lựa chọn quần chúng ưu tú vào danh sách cảm tình Đảng, đưa những người không đủ tiêu chuẩn ra khỏi danh sách cảm tình Đảng của chi bộ; Nghị quyết đề nghị cho cảm tình Đảng đi học lớp bồi dưỡng nhận thức về Đảng của chi bộ; Nghị quyết đề nghị Đảng ủy quyết định cho cảm tình Đảng được làm thủ tục xem xét kết nạp vào Đảng của chi bộ;  Tờ trình đề nghị bổ sung, điều chỉnh danh sách cảm tình Đảng hằng tháng của chi ủy (hoặc chi bộ), Đảng ủy.

Thứ sáu, định kỳ hằng quý, sơ kết, đánh giá rút kinh nghiệm trong tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết số 02-NQ/TU, ngày 21/1/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Kế hoạch số 42-KH/TU ngày 17/5/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ và Đề án, Nghị quyết của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện về lãnh đạo thực hiện Đề án về “Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng ở đảng bộ xã, thị trấn gắn với củng cố hệ thống chính trị cơ sở” và công tác phát triển đảng.

Thứ bảy, biểu dương, tuyên dương, khen thưởng các tổ chức và cá nhân thực hiện tốt công tác phát triển đảng viên, đồng thời gắn với đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ hằng năm.

Từ những kết quả đạt được và cách thức tổ chức lãnh đạo, chỉ đạo, Đảng bộ huyện rút ra được những bài học kinh nghiệm sau:

Công tác phát triển Đảng trong nhiệm kỳ này thực hiện phát triển tốt về số lượng và đảm bảo về chất lượng là nhờ có Nghị quyết số 02-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh và các lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Ban Thường vụ Tỉnh ủy cùng với sự hướng dẫn, giúp đỡ của các cơ quan tham mưu giúp việc của tỉnh. Cấp ủy từ huyện đến cơ sở phải thực hiện tốt việc quán triệt, triển khai và ban hành được các văn bản cụ thể hóa các nội dung Nghị quyết số 02-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện.

Kịp thời thành lập Ban Chỉ đạo để tham mưu giúp việc cho Ban Thường vụ Huyện ủy trong việc tổ chức triển khai, thực hiện Nghị quyết số 02-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh nói chung và công tác tạo nguồn, phát triển đảng nói riêng. Cấp ủy từ huyện đến cơ sở phải có quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn và hành động quyết liệt trong thực hiện công tác tạo nguồn và phát triển đảng viên. Trong đó, phát huy tốt vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của người đứng đầu. Phân công rõ trách nhiệm cho các đồng chí cấp ủy từ huyện đến cơ sở trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác tạo nguồn và phát triển đảng.

Hằng tháng, Thường trực Huyện ủy cần thực hiện nghiêm việc phê duyệt danh sách cảm tình đảng, làm cơ sở để bồi dưỡng nhận thức về đảng và phát triển đảng. Trong phát triển đảng viên phải coi trọng cả về số lượng và chất lượng.

Các cơ quan các cơ quan liên quan phải mẫu hóa được các văn bản có liên quan để các tổ chức cơ sở đảng và cá nhân có liên quan thuận lợi, dễ thực hiện, rút ngắn được thời gian trong thực hiện quy trình kết nạp đảng; chủ động tìm các giải pháp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện. Các tổ chức chính trị - xã hội từ huyện đến cơ sở làm tốt công tác thi đua, lựa chọn các quần chúng ưu tú để giới thiệu với chi bộ xem xét, kết nạp đảng.

Trung tâm Chính trị huyện và đội ngũ giảng viên phải luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, đổi mới nội dung, phương pháp trong tuyên truyền giáo dục cho các lớp bồi dưỡng nhận thức về đảng, góp phần xây dựng niềm tin với đảng, tạo nên ý chí, động lực, tinh thần trách nhiệm và nguyện vọng của các quần chúng ưu tú phấn đấu vào đảng.

Coi trọng việc sơ kết hằng quý, 6 tháng, năm và công tác tập huấn nghiệp vụ liên quan đến công tác phát triển đảng. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, chấn chỉnh đối với tổ chức đảng và đảng viên không thực hiện nghiêm các nội dung lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Thường vụ Huyện ủy.