Ngược dòng lịch sử, trong kháng chiến chống thực dân Pháp, đặc biệt là Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, đèo Lũng Lô là một trong những tuyến đường huyết mạch để quân và dân ta tiếp viện vũ khí, đạn dược, lương thực phục vụ cho chiến dịch. Trong những năm tháng chiến tranh đó, nhân dân xã Mường Cơi đã không quản hy sinh gian khổ, ngày đêm tham gia phá đá mở đường, đảm bảo giao thông thông suốt qua đèo Lũng Lô tiếp tế cho chiến trường, góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu.

Đồng chí Phan Ngọc Linh, Chủ tịch UBND xã Mường Cơi, cho biết: Trải qua các giai đoạn phát triển, Mường Cơi luôn là địa phương đi đầu trong các phong trào thi đua phát triển kinh tế. Xã Mường Cơi sáp nhập với xã Mường Thải, Tân Lang nên có vị trí địa lý thuận lợi, dân trí cao, hạ tầng tương đối hoàn chỉnh, giao thông thuận tiện, là đầu mối trung chuyển hàng hóa trong và ngoài tỉnh.

Với địa giới mở rộng, xã định hướng hai vùng kinh tế. Với 14 bản gần vùng quốc lộ 37 có địa hình bằng phẳng, đất đai màu mỡ tập trung phát triển tiểu thủ công nghiệp, thương mại - dịch vụ, vận tải; trồng cây ăn quả có múi theo hướng công nghệ cao, hữu cơ, gắn với chuỗi sản xuất, chế biến, tiêu thụ, xuất khẩu. Còn bản xa trung tâm, xã định hướng trồng ngô lai, chăn nuôi đại gia súc theo hướng hàng hóa, trồng và bảo vệ rừng.

Khai thác lợi thế về điều kiện tự nhiên, sản xuất nông nghiệp của xã đạt nhiều kết quả quan trọng, nhân dân tích cực thâm canh, tăng vụ, đưa các giống mới năng suất cao vào sản xuất, nâng giá trị sản phẩm chủ lực. Các bản tích cực chuyển đổi trồng cây ăn quả trên đất dốc, giảm dần diện tích trồng ngô, sắn sang trồng hơn 566 ha cây ăn quả, chủ yếu là cây ăn quả có múi, năng suất bình quân đạt 20 tấn/ha. Trồng, chăm sóc 249 ha chè, sản lượng 1.245 tấn/năm; thâm canh hơn 140 ha lúa nước, hơn 1.500 ha ngô; sản lượng lương thực có hạt đạt 18.535 tấn/năm. Các hộ dân tích cực phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm theo quy mô trang trại tập trung; toàn xã hiện có trên 5.000 con đại gia súc và hơn 160.800 con gia cầm; phát triển nuôi 68 lồng cá, sản lượng thủy sản đạt 117 tấn/năm. Đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện, bình quân thu nhập ước đạt gần 50 triệu đồng/người/năm; xã đạt 15/19 tiêu chí, 51/57 chỉ tiêu xây dựng NTM; 4 bản đạt chuẩn bản NTM, NTM kiểu mẫu.

Về bản Nghĩa Hưng, cách trung tâm xã Mường Cơi 4 km, ấn tượng đầu tiên là cổng chào của bản được xây dựng khang trang; đường nội bản, đường ngõ được rải nhựa và đổ bê tông sạch sẽ. Nơi đây hơn 60 năm trước nghe theo lời kêu gọi của Đảng, hơn 20 thanh niên nam, nữ là những đảng viên, đoàn viên ưu tú của tỉnh Hưng Yên xung phong lên xây dựng vùng kinh tế mới. Với nghị lực và ý chí kiên cường, họ đã bám trụ, khai hoang phát triển các mô hình kinh tế đem lại hiệu quả cao. Đến nay cả bản có 119 hộ thâm canh 60 ha ngô; 60 ha cây ăn quả có múi; trồng, chăm sóc 110 ha rừng xoan, mỡ; khoanh nuôi, bảo vệ hơn 47 ha rừng phòng hộ; phát triển đàn vật nuôi với 300 con gia súc, 2.500 con lợn; trên 6.000 con gia cầm.

Ông Nguyễn Đức Cường, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Nghĩa Hưng, cho hay: Năm 2023 bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu về tổ chức sản xuất và kinh tế nông thôn. Trên quê mới, bà con luôn đoàn kết phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới. Vui nhất là đến nay, bản không còn hộ nghèo, tỷ lệ hộ khá, giàu chiếm hơn 68%, thu nhập bình quân 50 triệu đồng/người/năm.

Mường Cơi hôm nay vừa đẩy mạnh phát huy nội lực, vừa sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư của Nhà nước để xây dựng hạ tầng thiết yếu cho các bản vùng sâu, vùng xa, như cứng hóa hệ thống giao thông nông thôn, thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp, nhà lớp học, nhà văn hóa... Từ tháng 7/2025 đến nay, xã đã hỗ trợ 273 triệu đồng cho nhân dân các bản làm đường giao thông; triển khai thi công dự án cứng hóa đường giao thông từ bản Tồng Cẩu đến trung tâm xã Mường Thải (cũ), tổng mức đầu tư 6,8 tỷ đồng. Triển khai dự án cải tạo, sửa chữa trụ sở Đảng ủy - HĐND - UBND xã Mường Cơi. Ngoài ra, dựa vào địa thế của hồ thủy lợi suối Chiếu, xã kêu gọi các doanh nghiệp, phát triển các HTX du lịch sinh thái lòng hồ, tắm nước nóng tự nhiên và tham quan trải nghiệm hái cam tại vườn. Năm 2025, xã đón hơn 5.000 lượt khách du lịch, doanh thu từ du lịch đạt 2,2 tỷ đồng.

Với niềm tin và khát vọng vươn lên, trong giai đoạn 2025-2030, Đảng bộ xã Mường Cơi phấn đấu xây dựng thêm 2 bản đạt chuẩn nông thôn mới; 6 bản đạt nông thôn mới kiểu mẫu, xã không còn hộ nghèo. Bà Đinh Thị Thu Hà, Bí thư Đảng ủy xã, cho biết: Đảng ủy tiếp tục lãnh đạo UBND xã chỉ đạo nhân dân xây dựng mô hình nông nghiệp xanh, sạch, tuần hoàn, gắn với phát triển du lịch cộng đồng, du lịch canh nông; củng cố cải tạo vùng cây ăn quả có múi, bảo vệ phát triển thương hiệu “Cam Phù Yên”; khuyến khích doanh nghiệp liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản với nông dân, HTX; huy động nguồn lực đầu tư xây dựng hệ thống giao thông liên vùng, liên bản, nội bản, đường nội đồng gắn với xây dựng nông thôn mới... xây dựng quê hương Mường Cơi ngày càng giàu đẹp, văn minh.