Hiện nay, bản Phiêng Mựt có 262 hộ, với hơn 1.200 nhân khẩu; 100% là đồng bào dân tộc Thái sinh sống. Đây là bản có diện tích rừng lớn và là một trong những điển hình làm tốt công tác quản lý, bảo vệ rừng của xã Mường Giôn. Mặc dù bận rộn với công việc thu hoạch lúa mùa, nhưng Bí thư chi bộ, Trưởng bản Lò Văn Khích vẫn tranh thủ cùng tổ bảo vệ, PCCCR của bản kiểm tra khu rừng của bản. Ông Lò Văn Khích, cho biết: Trước năm 2010, rừng của bản thường xuyên bị phá để làm nương và khai thác gỗ. Nhưng từ khi Nhà nước triển khai giao đất giao rừng cho cộng đồng, chủ hộ và đặc biệt là thực hiện chính sách chi trả môi trường rừng thì không còn tình trạng phá rừng làm nương, khai thác gỗ nữa.

Quản lý, bảo vệ rừng, bản đã xây dựng quy ước nêu rõ: Mọi động vật trong rừng đều bị cấm săn bắt; người dân chỉ được phép khai thác những lâm sản phụ như hái măng, nhặt củi, cây dược liệu dưới tán rừng... Nếu ai chặt gỗ, phá rừng làm nương sẽ bị phạt bằng cách trừ phần hưởng tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng. Cùng với đó, bản đã thành lập tổ bảo vệ, PCCCR với 16 thành viên, mỗi tháng tổ chức đi tuần tra, kiểm tra 3 lần. Đặc biệt, những ngày cao điểm mùa khô hanh, Ban quản lý bản chỉ đạo tổ trực 24/24 giờ; phối hợp với lực lượng kiểm lâm khu vực tuyên truyền Luật Lâm nghiệp tới nhân dân; hướng dẫn bà con làm đường băng cản lửa khu vực sản xuất giáp ranh với rừng.

Anh Hà Đinh Bính, cán bộ Hạt kiểm lâm khu vực I phụ trách địa bàn, nói: Mặc dù diện tích giao quản lý, bảo vệ rừng lớn, nhưng nhiều năm nay, bà con bản Phiêng Mựt 1 luôn chấp hành tốt các quy định về bảo vệ, PCCCR, không phá rừng làm nương, không để xảy ra cháy rừng, hay khai thác lâm sản trái phép. Chúng tôi thường xuyên phối hợp tổ chức tuần tra, kiểm tra các khu vực bà con sản xuất, khu vực có nguy cơ xảy ra cháy rừng cao để tuyên truyền, vận động bà con không đốt nương rẫy vào những ngày thời tiết khô hanh. Nhờ đó, nhiều năm liền khu vực rừng của bản Phiêng Mựt 1 quản lý không xảy ra tình trạng cháy rừng.

Hiện nay, bản Phiêng Mựt 1 có hơn 1.600 ha rừng đủ điều kiện chi trả dịch vụ môi trường rừng, trung bình mỗi năm, bản được chi trả hơn 1 tỷ đồng.  Bản thống nhất xây dựng quy ước sử dụng tiền dịch vụ môi trường rừng. Theo đó, 10% mua sắm dụng cụ, bảo hộ cho 16 thành viên tổ bảo vệ PCCCR và lắp biển cảnh báo; 45% phát triển sinh kế; 15% cho hoạt động chung; 30% đầu tư công trình công cộng. Từ năm 2023 đến nay, bản đã sử dụng hơn 900 triệu đồng từ nguồn quỹ để làm đường, san nền điểm trường mầm non, sân thể thao 3.000 m².

Xác định yếu tố then chốt trong việc bảo vệ rừng, trước hết là nâng cao đời sống nhân dân, giảm áp lực tác động đến rừng. Những năm qua, bản tuyên truyền, vận động nhân dân trồng 50 ha cây quế, 3 ha sa nhân dưới tán rừng, tạo thêm sinh kế cho nhân dân từ nghề rừng. Ban quản lý bản đang đề nghị với xã tiếp tục tổ chức cho bà con đi học tập một số mô hình chăn nuôi, trồng cây dược liệu dưới tán rừng ở ngoài địa bàn xã. 

Là người có nhiều năm tham gia tổ quản lý bảo vệ rừng, anh Hà Văn Toán chia sẻ: Hiện, gia đình đang nhận quản lý, bảo vệ hơn 20 ha rừng. Nguồn thu từ dịch vụ môi trường rừng hằng năm giúp gia đình tôi và các hộ trong bản có thêm nguồn thu nhập ổn định, nên ai cũng tích cực chăm sóc, bảo vệ diện tích rừng được giao. Chúng tôi rất mong các cấp, các ngành có chương trình, dự án hỗ trợ trồng cây dược liệu dưới tán rừng giúp người dân có thu nhập ổn định từ nghề rừng.

Giữ màu xanh của những cánh rừng, bản Phiêng Mựt 1 tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức và trách nhiệm của nhân dân trong quản lý, bảo vệ và phát triển rừng; phối hợp với cán bộ kiểm lâm địa bàn hướng dẫn nghiệp vụ PCCCR. Cùng với đó, bản sử dụng hiệu quả nguồn kinh phí chi trả dịch vụ môi trường rừng, tạo thêm sinh kế, giúp bà con có thêm thu nhập từ nghề rừng.