Tháng ba về, thành phố Sơn La bừng sáng bởi sắc trắng của hoa ban nở rộ. Không chỉ tô điểm cho phố núi thêm thơ mộng, hoa ban còn mời gọi du khách thập phương về chiêm ngưỡng, lưu lại những khoảnh khắc đẹp của mùa xuân Tây Bắc.

Bắt đầu vào địa phận thành phố Sơn La, dọc hai bên tuyến đường Lê Duẩn, phường Chiềng Sinh, dài gần 10 km được điểm tô bởi sắc trắng của hoa ban đang bung nở.

Đến trung tâm Thành phố, dọc các tuyến đường: Hoàng Quốc Việt, Hai Bà Trưng, Trần Đăng Ninh, khu vực đồi Khau Cả, các quán cà phê ở khu vực Vincom Plaza... là những địa điểm hoa ban đang nở đẹp. Đến đây, du khách vừa thưởng thức các đồ uống ngon, chek-in chụp ảnh cùng hoa ban, lưu lại khung cảnh thơ mộng riêng có của thành phố Sơn La.

Đồi hoa ban tại Quảng trường Tây Bắc là điểm thu hút đông đảo du khách từ khắp các nơi đến tham quan. Tại đây, cây hoa ban được trồng tập trung trên sườn đồi thoai thoải, du khách đi dạo dưới những tán hoa ban, chụp ảnh lưu niệm và tận hưởng bầu không khí trong lành, mát mẻ. Cùng với trải nghiệm đồi hoa ban, du khách còn được tham quan Tượng đài Bác Hồ với đồng bào các dân tộc Tây Bắc. 

Cùng nhóm bạn từ thành phố Hà Nội đến tham quan Quảng trường Tây Bắc và chụp ảnh với hoa ban, chị Hoàng Nguyễn Thúy Quỳnh chia sẻ: Ấn tượng nhất với chúng tôi là một triền đồi bạt ngàn hoa ban nở ở Quảng trường Tây Bắc và trải dài trên các tuyến đường dẫn vào Thành phố. Chúng tôi đã thuê trang điểm, nhiếp ảnh để ghi lại những khoảng khắc đẹp với hoa ban.

Nhiều phụ nữ chọn cho mình những bộ trang phục áo dài truyền thống, những bộ áo cóm dân tộc Thái để chụp ảnh cùng hoa ban. Chị Hà Thị Lan, thành phố Sơn La, chia sẻ: Trước đây, tôi chỉ thấy hoa ban mọc tự nhiên ở các triền đồi, khe núi, nhưng những năm gần đây, hoa ban đã được trồng ở các tuyến phố rất đẹp, tạo không gian văn hóa đặc trưng cho phố núi Sơn La.

Cây ban có chiều cao từ 2 - 6 m, thân sần sùi, màu xám, nhiều cành, nhiều nhánh dài. Hoa ban có mùi thơm dễ chịu, nở rộ vào mùa xuân. Hoa ban nhiều sắc màu như tím, trắng, đỏ, nhưng ở miền Tây Bắc, Sơn La, phổ biến nhất vẫn là màu trắng. Hoa ban trắng có năm cánh, gần nhụy điểm phớt tím, hồng, cánh hoa xòe ra dập dìu trước gió như những cánh bướm dịu dàng. 

Truyền thuyết hoa ban gắn liền với chuyện tình yêu thủy chung, son sắt của nàng Ban và chàng Khum. Chuyện kể rằng: Ngày xưa, vùng Tây Bắc có một cô gái tên Ban, xinh đẹp, nết na và có giọng hát mê đắm lòng người. Nhiều trai mường muốn tỏ tình nhưng trái tim nàng đã trao gửi cho một chàng Khum, giỏi săn bắn và làm nương. Nhưng cha Ban chê chàng Khum nghèo nên đã gả cô cho con trai tạo mường.

Thấy cha cùng nhà tạo mường bàn chuyện cưới hỏi, nàng Ban chạy trốn tìm người yêu cầu cứu. Đúng lúc chàng Khum đi xa. Tuyệt vọng, nàng Ban bèn buộc chiếc khăn piêu của mình vào cầu thang nhà Khum rồi vượt núi, vượt đèo tìm chàng. Cuối cùng, kiệt sức, nàng gục xuống núi chết. Nơi đó sau này mọc lên một loài cây ra hoa trắng muốt vào mùa xuân. Dân mường liền gọi là hoa ban và coi đó là loài hoa tượng trưng cho hoa tình yêu chung thuỷ.

Còn chàng Khum trở về thấy nàng đã bỏ đi, bèn theo tìm. Cuối cùng, chàng cũng kiệt sức mà chết, hoá thành con chim sống lẻ loi. Cứ đến mùa xuân, khi hoa ban nở, chim lại cất tiếng gọi bạn tình da diết… Từ đó, mỗi khi xuân về, hoa ban nở trắng núi rừng, trai gái Sơn La lại rủ nhau đi hội, ca hát, múa xoè và bày tỏ tình yêu đôi lứa, như muốn có được tình yêu chung thuỷ như nàng Ban và chàng Khum.

Ông Lò Văn Lả, nghệ nhân nhân dân văn hóa Thái, tổ 7, phường Tô Hiệu, cho biết: Hoa ban chiếm trọn trái tim đồng bào các dân tộc Tây Bắc, trở thành biểu tượng của đại ngàn, không phải vì hoa đẹp, nhiều hơn so với những loài hoa khác, mà vì đây là loài hoa gắn với câu truyện tình thủy chung, son sắt của chàng Khum và nàng Ban.

Mùa hoa ban nở hàng năm cũng là dịp đồng bào dân tộc Thái mở các lễ hội, như: Xên bản, xên mường, nàng Han, Kin pang then và Lễ hội hoa ban... Bà con đồng bào Thái còn dùng hoa ban để trang trí làm đẹp và chế biến các món ẩm thực, dâng lễ cầu mùa, cầu phúc và gửi gắm vào đó những ước vọng lớn lao về một cuộc sống thanh bình, ấm no, hạnh phúc.

Hoa ban đã trở thành loài hoa đặc trưng cho mùa xuân Tây Bắc nói chung và của thành phố Sơn La nói riêng. Cứ tháng 3 dương lịch hằng năm, hoa ban đua nhau khoe sắc như mời gọi du khách thập phương tìm về chiêm ngưỡng.