Đến với đồng bào dân tộc Mông ở bản Hua Tạt, xã Vân Hồ (Vân Hồ) vào những ngày đầu năm mới chúng tôi như hòa mình trong khung cảnh rực rỡ sắc màu của hoa đào, hoa mận, rực rỡ trong nắng, cùng với không khí nhộn nhịp, xum vầy, hào hứng trong trò chơi dân gian truyền thống và cảm nhận được không khí ấm cúng của người dân Hua Tạt dịp tết đến, xuân về.

Biểu diễn văn nghệ tại nhà văn hóa du lịch bản Hua Tạt, xã Vân Hồ (Vân Hồ).

Bản Hua Tạt nằm dọc theo quốc lộ 6, là nơi định cư lâu đời của đồng bào dân tộc Mông ở xã Vân Hồ. Những năm qua, được Đảng, Nhà nước quan tâm, hỗ trợ phát triển kinh tế và du lịch, cuộc sống của đồng bào Mông nơi đây từng ngày thay đổi, đời sống kinh tế ổn định, những nét đẹp văn hóa truyền thống vốn có của dân tộc được gìn giữ, là điểm du lịch đang được đầu tư, khai thác của huyện Vân Hồ. Trưởng bản Hua Tạt, Tráng A Cau cho biết: Bản Hua Tạt có 146 hộ với 709 nhân khẩu, trong đó dân tộc Mông chiếm hơn 90%. Với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, những năm qua, bản được đầu tư, xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất và đời sống của nhân dân; hướng dẫn bà con biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất và làm du lịch, góp phần tăng thu nhập, từng bước xóa đói giảm nghèo.

Theo tục lệ, Tết của đồng bào Mông thường trước tết cổ truyền 1 tháng và kéo dài trong nhiều ngày với những sinh hoạt cộng đồng đặc trưng, với tiếng khèn du dương, ngân xa gọi bạn, không khí náo nhiệt với các trò chơi rồng ấp trứng, đánh tu lu, ném pao, thi bắn nỏ, giã bánh dày... Để chuẩn bị đón tết, người con trai trong nhà tất bật làm các việc như thịt lợn, giã bánh dày để thờ cúng tổ tiên, vừa để tạ ơn trời đất năm mới mang đến cho gia đình nhiều ngô, nhiều thóc, chăn nuôi phát triển; và chuẩn bị những mâm cỗ thịnh soạn để mời anh em, họ hàng trong bản đến chung vui, cùng nâng ly rượu năm mới và tặng cho nhau những lời chúc tốt đẹp nhất. Còn chị em phụ nữ miệt mài hoàn thiện từng đường thêu, nút chỉ trên bộ váy áo mới để cho người lớn, con trẻ diện Tết. Đến thăm gia đình anh Giàng A Của, dưới ánh điện lung linh, bên ấm chè Mộc Châu đượm hương, anh Của tâm sự: Trước đây, gia đình tôi thuộc hộ nghèo, được bạn bè, anh em khuyên bảo tôi lên Thành phố học nghề sửa xe. Sau 3 năm học tập, được sự hỗ trợ của Nhà nước tạo điều kiện cho vay vốn mở xưởng sửa chữa ô tô. Có thu nhập ổn định, gia đình tôi đã thoát nghèo, tết năm nay mâm cỗ đầy hơn và sắm sửa được nhiều vận dụng trong gia đình.

Mỗi dịp xuân về, bản Hua Tạt lại nhộn nhịp hơn với những đoàn khách đến trải nghiệm, đón tết cùng người dân trong bản và tìm hiểu những giá trị truyền thống của đồng bào dân tộc Mông, cùng tham gia vào các điệu múa khèn, những trò chơi đặc sắc của đồng bào dân tộc Mông nơi đây. Để thu hút du khách, bản đã được quan tâm triển khai Dự án nhà văn hóa du lịch cộng đồng, đây là dự án nằm trong khuôn khổ hợp tác liên vùng giữa tỉnh Sơn La và vùng Midi - Pyrénées của Pháp nhằm giúp đồng bào dân tộc Mông giữ gìn giá trị di sản văn hóa và nông nghiệp của dân tộc cũng như khai thác tiềm năng du lịch. Mùa xuân này, khi đến với Hua Tạt, du khách sẽ được tham quan những ngôi nhà truyền thống của người Mông, tìm hiểu kiến trúc và việc bài trí nhà cửa, sắp xếp đồ dùng sinh hoạt; tham gia lao động, sinh hoạt, vui chơi cùng bà con. Mặc dù mới bắt tay vào làm du lịch, nhưng mô hình du lịch cộng đồng homestay của anh Tráng A Chu đã thường xuyên thu hút được lượng khách đến trải nghiệm. Anh Chu chia sẻ: Qua nghiên cứu, tìm hiểu, tôi thấy làm du lịch cộng đồng sẽ giúp gia đình có thu nhập, lại giúp du khách hiểu về cuộc sống và tập quán của đồng bào dân tộc Mông. Trung bình hằng tháng, gia đình đón gần 200 khách đến tham quan lưu trú, trong đó có cả khách nước ngoài và đa số họ rất hài lòng. Tôi mong muốn cả bản cùng tham gia làm du lịch để gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Mông, góp phần tăng thêm thu nhập, xóa đói giảm nghèo...

Chia tay bản Hua Tạt khi màn đêm dần buông xuống, những bóng điện năng lượng mặt trời được tập đoàn điện lực Hàn Quốc tài trợ bừng sáng, ánh lửa bập bùng từ những gian bếp khiến cho khung cảnh lung linh huyền ảo, cùng với tiếng khèn ngân xa du dương như mê hoặc lòng người, chúng tôi cảm nhận cuộc sống ấm no, hạnh phúc đang lan tỏa.