Xã viên HTX Hải Xuân thực hiện quy trình ủ cá làm nước mắm. 

Năm 2014, vợ chồng anh Hải quyết định bắt tay vào sản xuất nước mắm từ cá nước ngọt. Mẻ đầu tiên gia đình anh sản xuất 4 chum, khoảng 400 lít, trong đó có 2 chum mắm cốt đầu và 2 chum cốt hai. Theo anh Hải, cứ 120kg cá thì cho ra 60 lít mắm cốt đầu và 60 lít mắm cốt hai. Theo đánh giá cảm nhận của những người dùng thử, nước mắm làm từ cá nước ngọt của HTX Hải Xuân có mùi thơm, ngọt, đậm đà. Sản phẩm có thể cạnh tranh với những sản phẩm khác và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.  Mẻ nước mắm đầu tiên tuy không có lãi, nhưng những thông tin phản hồi của người dân trên địa bàn sử dụng nước mắm, đánh giá chất lượng theo hướng tích cực, đã giúp HTX rút kinh nghiệm trong quy trình sản xuất.

Anh Hải cho biết: Hiện nay, ở huyện Quỳnh Nhai chưa có cơ sở sản xuất nước mắm nào, để sử dụng nước mắm, người dân phải mua sản phẩm này từ các tỉnh thành khác trong nước. Trong khi huyện có nguồn cá dồi dào, thì việc nghiên cứu công nghệ sản xuất nước mắm từ cá mương là hướng đi khả quan. Qua nghiên cứu thị hiếu trên thị trường, với mục tiêu góp phần giải quyết đầu ra cho nghề khai thác đánh bắt cá của người dân trong huyện, tăng thêm thu nhập cho bà con nông dân, HTX đã xây dựng dự án “Xây dựng mô hình chế biến nước mắm từ cá nước ngọt lòng hồ tại huyện Quỳnh Nhai tỉnh Sơn La”, sử dụng công nghệ tiến tiến để tạo ra sản phẩm nước mắm truyền thống đặc trưng của Quỳnh Nhai, có chất lượng ổn định, đáp ứng nhu cầu sử dụng thực phẩm sạch  ngày càng cao của xã hội...

Trao đổi thêm về quy trình sản xuất nước mắm, anh Hải cho biết: Sản xuất nước mắm theo phương pháp lên men truyền thống đã tạo ra những sản phẩm cốt mắm có chất lượng tốt. Tuy nhiên, phương pháp lên men truyền thống này có đặc điểm là thời gian ủ kéo dài từ 6 tháng đến 1 năm, cũng có thể lâu hơn, nên mất nhiều thời gian, không chủ động được công nghệ do phụ thuộc vào thời tiết. Để khắc phục những nhược điểm đó, ở mẻ thứ hai, HTX Hải Xuân đã sử dụng chế phẩm enzyme proteaza để đẩy nhanh quá trình thủy phân protein của thịt cá. Với công nghệ này đã rút ngắn được quá trình chế biến, ổn định sản xuất, nâng cao khả năng thu hồi đạm trong quá trình chế biến. Hiện giờ, HTX đang thực hiện mẻ thứ 2 với 4 bể mắm đã được ủ từ tháng 9, đây là mẻ được làm theo phương pháp hoàn toàn mới, rút ngắn thời gian ủ cá, giảm thiểu được sự hao hụt đạm trong quá trình chế biến, rút ngắn thời gian sản xuất.

Hiện, dự án “Xây dựng mô hình chế biến nước mắm từ cá nước ngọt lòng hồ tại huyện Quỳnh Nhai tỉnh Sơn La” của HTX Hải Xuân đang được các cơ quan chức năng thẩm định, đánh giá chất lượng. Với nguồn nguyên liệu sẵn có của địa phương, cùng với sự đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị của HTX thì bước đầu có thể khẳng định, dự án nghiên cứu sử dụng cá mương để sản xuất nước mắm là một hướng mở ra cách làm mới góp phần nâng cao thu nhập cho người dân sinh sống bằng nghề khai thác đánh bắt cá, góp phần vào việc phát triển kinh tế của huyện Quỳnh Nhai.