Ngày 4/10/1961, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Lệnh công bố Pháp lệnh “Quy định việc quản lý Nhà nước đối với công tác PCCC”, đây là mốc son quan trọng đánh dấu sự ra đời của lực lượng Cảnh sát phòng cháy chữa cháy (PCCC). Ngày 4/10 hằng năm được lấy là Ngày truyền thống của lực lượng Cảnh sát PCCC. Ở tỉnh ta, ngày 2/5/1984, Phòng Cảnh sát PCCC (Công an tỉnh) được thành lập.

Trải qua 32 năm xây dựng, trưởng thành, từ chỗ chỉ có cán bộ làm công tác PCCC kiêm nhiệm, tiến tới thành lập tổ, đội rồi thành lập Phòng Cảnh sát PCCC. Đến nay, lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH Công an tỉnh đã được củng cố, kiện toàn; được Nhà nước, tỉnh và ngành quan tâm đầu tư trụ sở làm việc riêng, trang bị phương tiện kỹ thuật phục vụ công tác PCCC&CNCH cơ bản đáp ứng nhiệm vụ, xử lý khi có tình huống xảy ra không để bị động, bất ngờ, góp phần bảo vệ an toàn tài sản của Nhà nước, tính mạng và tài sản của nhân dân.

Thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao, những năm qua, đơn vị đã tham mưu với Ban Giám đốc Công an tỉnh đề xuất UBND tỉnh ban hành gần 100 văn bản chỉ đạo các cấp, các ngành, các cơ quan đơn vị, địa phương triển khai thực hiện công tác PCCC&CNCH. Với phương châm phòng cháy hơn chữa cháy, đơn vị thường xuyên phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng thực hiện tuyên truyền với nhiều hình thức phong phú, đa dạng để giáo dục, nâng cao ý thức PCCC cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân. Hằng năm, đều tổ chức cho các đơn vị, hộ kinh doanh và hàng nghìn hộ gia đình trên địa bàn ký cam kết thực hiện Luật PCCC và các quy định an toàn PCCC. Từ năm 1984 đến nay, đơn vị đã phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tổ chức trên 740 lớp tập huấn nghiệp vụ PCCC cho gần 17.000 lượt người. Xây dựng, củng cố thành lập được 1.534 đội PCCC cơ sở với trên 24.000 đội viên, 3.313 đội PCCC dân phòng với trên 35.800 đội viên tham gia; tổ chức 19 lượt hội thao lực lượng chữa cháy quần chúng tại các huyện, thành phố với tổng số 505 đội tham gia. Bổ sung, chỉnh sửa và lập mới 981 phương án chữa cháy, 2 phương án xử lý tình huống cháy, nổ lớn. Tổ chức thực tập 264 phương án chữa cháy tại chỗ có sự tham gia của lực lượng chữa cháy cơ sở; 1 phương án chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ phức tạp có sự huy động của nhiều lực lượng tham gia; 7 phương án phòng, chống bão lũ - tìm kiếm cứu nạn; tham gia diễn tập 7 phương án phòng thủ khu vực...

Bên cạnh đó, đơn vị thực hiện tốt cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian trả kết quả trong thẩm định, duyệt thiết kế về PCCC và các thủ tục liên quan đến công tác PCCC cho cơ sở. Định kỳ rà soát, phân loại cơ sở đưa vào diện quản lý PCCC và có kế hoạch tổ chức kiểm tra, hướng dẫn công tác an toàn PCCC tại cơ sở thuộc các chuyên ngành, chuyên đề và địa bàn trọng điểm. Qua công tác kiểm tra đã phát hiện, kiến nghị cơ sở kịp thời khắc phục những thiếu sót, tồn tại, đồng thời xử lý nghiêm những vi phạm trong PCCC. Nhờ làm tốt công tác phòng ngừa nên trong những năm qua trên địa bàn tỉnh đã hạn chế thấp nhất thiệt hại do các vụ cháy, nổ. Trong công tác chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ, đơn vị đã tổ chức tốt từ khâu thường trực sẵn sàng ứng cứu 24/24 giờ, huấn luyện nghiệp vụ chữa cháy và cứu nạn cứu hộ đến việc xây dựng và thực tập phương án chữa cháy, vận dụng sáng tạo các kỹ thuật, chiến thuật chữa cháy nên hầu hết các vụ cháy xảy ra đều tổ chức chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ kịp thời. Từ năm 1984 đến nay, lực lượng Cảnh sát PCCC đã xuất 426 lượt xe cùng hàng trăm lượt cán bộ chiến sỹ tham gia cứu chữa kịp thời 217 vụ cháy đạt hiệu quả cao, không để cháy lan, cháy lớn; đồng thời, bố trí 700 lượt CBCS, 342 lượt xe ôtô, 98 lượt máy bơm chữa cháy bảo vệ các điểm diễn ra các hoạt động chào mừng những sự kiện trọng đại của đất nước, các đoàn khách cấp cao của Đảng và Nhà nước lên thăm, làm việc tại Sơn La, đảm bảo an toàn.

Ghi nhận những kết quả và đóng góp của lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH tỉnh những năm qua, Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH (Công an tỉnh) đã vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Ba; nhiều lượt tập thể, cá nhân được Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công an, UBND tỉnh tặng Bằng khen; đơn vị nhiều năm liền đạt danh hiệu Đơn vị Quyết thắng, đơn vị văn hóa, kiểu mẫu về Điều lệnh Công an Nhân dân.

Cùng với cả nước, nền kinh tế của tỉnh ta đang ngày càng phát triển, quá trình đô thị hóa tăng nhanh, các cơ sở sản xuất kinh doanh, trung tâm thương mại, khách sạn, nhà hàng ngày càng nhiều. Nhu cầu sử dụng các nguồn năng lượng như: điện, gas, xăng, dầu... ngày càng tăng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ cháy, nổ, gây thiệt hại về người và tài sản. Để xây dựng lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, ngày 22/5/2013, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 1007/QĐ-UBND về việc triển khai thực hiện Quyết định số 1110/2012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, trong đó, xác định rõ, lộ trình đến năm 2020 sẽ lập Đề án thành lập Cảnh sát Phòng cháy và chữa cháy tỉnh Sơn La trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Đây vừa là vinh dự, nhưng cũng là trách nhiệm, đòi hỏi lực lượng cảnh sát PCCC&CNCH cần phải xây dựng và chuẩn bị tốt về lực lượng, phương tiện đảm bảo hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, xứng đáng là đơn vị mũi nhọn, nòng cốt của tỉnh trong công tác PCCC&CNCH.