Lực lượng Bộ đội Biên phòng là thành phần trong Quân đội nhân dân Việt Nam, được Đảng và Bác Hồ kính yêu quyết định thành lập ngày 03/3/1959 (Công an nhân dân vũ trang). Trải qua 65 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, BĐBP Việt Nam đã hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị được giao, xứng đáng là lực lượng nòng cốt, chuyên trách quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia, khu vực biên giới; thực hiện quản lý Nhà nước về quốc phòng, an ninh, đối ngoại; chủ trì phối hợp với cơ quan, tổ chức duy trì an ninh trật tự, an toàn xã hội ở khu vực biên giới, cửa khẩu theo quy định của pháp luật.

Ngày 22/3/1989, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) ban hành Quyết định số 16-QĐ/HĐBT quy định ngày 3/3 hằng năm là “Ngày Biên phòng”, Luật Biên giới Quốc gia năm 2003 quy định lấy ngày 3/3 hằng năm là “Ngày Biên phòng toàn dân”.

Cùng với sự ra đời của lực lượng Bộ đội Biên phòng Việt Nam, ngày 3/1/1963, Ban Chỉ huy Công an nhân dân vũ trang Sơn La được thành lập (nay là Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La). Trải qua 61 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Biên phòng Sơn La đã cùng Đảng bộ và nhân dân các dân tộc, các lực lượng vũ trang trong tỉnh khắc phục khó khăn gian khổ, vượt lên mọi hy sinh để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền và các mục tiêu trọng yếu ở nội địa, giữ vững chủ quyền an ninh biên giới trong mọi tình huống. Xây dựng và củng cố vững chắc tình hữu nghị đặc biệt Việt - Lào.

Lực lượng Bộ đội Biên phòng Sơn La có nhiệm vụ quản lý, bảo vệ hơn 274km đường biên giới quốc gia, tiếp giáp với hai tỉnh Hủa Phăn và Luông Pha Bang (nước CHDCND Lào) thuộc địa bàn các huyện Sốp Cộp, Sông Mã, Mai Sơn, Yên Châu, Mộc Châu và Vân Hồ. Những năm qua, đơn vị tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng huấn luyện, diễn tập, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu. Thực hiện hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nước về biên giới, trọng tâm là Nghị quyết 33-NQ/TW ngày 28/9/2018 của Bộ Chính trị về Chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia; Luật Biên phòng Việt Nam và các chỉ thị, nghị quyết, văn bản chỉ đạo của Trung ương, của Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh BĐBP và của tỉnh về quản lý, bảo vệ và bảo đảm an ninh trật tự khu vực biên giới. Đồng thời, tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng cho CBCS trong toàn đơn vị; xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, ý thức tổ chức kỷ luật và tinh thần cảnh giác trước âm mưu “diễn biến hòa bình”, “bạo loạn lật đổ” của các thế lực thù địch.

Hằng năm, BĐBP Sơn La triển khai thực hiện kế hoạch trực sẵn sàng chiến đấu bảo vệ các ngày lễ, tết, sự kiện quan trọng của đất nước, của địa phương. Chỉ đạo các đơn vị trực thuộc phối hợp với lực lượng công an, dân quân các xã biên giới tổ chức hoạt động tuần tra bảo vệ an toàn đường biên, mốc quốc giới. Đồng thời, duy trì, phát triển quan hệ với lực lượng bảo vệ biên giới, lực lượng an ninh của Lào; thường xuyên tiến hành hội đàm định kỳ, đột xuất, giải quyết hiệu quả những vấn đề liên quan đến chủ quyền lãnh thổ, an ninh quốc gia, đấu tranh phòng chống tội phạm.

BĐBP tỉnh đã tổ chức kết nghĩa đồn, trạm tuyến biên giới Việt Nam - Lào được 10 Đồn Biên phòng (Việt Nam) với 3 đại đội Biên phòng (Lào). Tham mưu tổ chức kết nghĩa cụm dân cư hai bên biên giới được 7 cặp bản tuyến biên giới Việt Nam - Lào, góp phần tăng cường tình đoàn kết, hữu nghị giữa lực lượng bảo vệ biên giới và nhân dân hai bên biên giới, cùng nhau xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển.

Chủ động đấu tranh với các loại tội phạm khu vực biên giới, các đơn vị đã phối hợp với lực lượng đứng chân trên địa bàn nắm chắc tình hình, tham gia giải quyết các vụ việc xảy ra ở khu vực biên giới đúng thẩm quyền, đúng quy định của pháp luật. Chủ động phối hợp với các lực lượng tấn công, triệt xóa các đường dây, toán, nhóm vận chuyển trái phép chất ma túy trên tuyến biên giới. Xử lý các vụ tàng trữ, sử dụng trái phép vũ khí quân dụng và vũ khí tự chế, trộm cắp tài sản; buôn bán, gian lận thương mại qua cửa khẩu...

Năm 2023, đơn vị đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng chức năng bắt giữ 130 vụ, 154 đối tượng phạm tội về ma túy, thu giữ 27 bánh hê-rô-in, gần 171,9g hê-rô-in; 246.952 viên MTTH; 3,99kg ma túy đá; hơn 1g MDMA; trên 5 kg nhựa thuốc phiện; 6 khẩu súng, 5 viên đạn; 1 xe ô tô; 58 xe máy; 55 điện thoại di động; 18 bộ bàn đèn; 1 cân tiểu ly; 102.115.000 VNĐ; 73.143.000 Kíp Lào.

Hoạt động của phong trào “Ngày Biên phòng toàn dân” trên địa bàn tỉnh Sơn La đã tạo sự chuyển biến tích cực trên nhiều mặt, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, vai trò làm chủ của nhân dân, tham gia quản lý và bảo vệ biên giới. Nhiều phong trào quần chúng tiêu biểu trong quản lý và bảo vệ biên giới, như: “Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới”; “Vì an ninh Tổ Quốc”; “Tự quản đường biên, cột mốc”; “Thanh niên xung kích làm chủ đường biên”; “Người phụ nữ vì biên giới”; “Già làng, Trưởng bản mẫu mực”; “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, góp phần ngăn chặn, đẩy lùi các hoạt động xâm phạm chủ quyền lãnh thổ, không để xảy ra đột biến nơi biên giới.

Lực lượng biên phòng Sơn La đã triển khai thực hiện tốt chủ trương của Đảng, Nhà nước về kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với củng cố quốc phòng - an ninh. Tổ chức có hiệu quả các chương trình phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, giúp nhân dân khu vực biên giới xóa đói, giảm nghèo, như: Chương trình “Bò giống giúp người nghèo biên giới”, chương trình “Nâng bước em tới trường”, “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương”... Hiện nay, các cơ quan, đơn vị trong BĐBP tỉnh, các  tổ chức, cá nhân nhận hỗ trợ giúp đỡ 59 cháu học sinh ở khu vực biên giới (7 học sinh Lào); Chương trình “Con nuôi Đồn Biên phòng” duy trì nuôi 8 cháu tại 5 đồn biên phòng. Chương trình “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản” cấp tỉnh và cấp đồn biên phòng ở các xã biên giới được tổ chức trong năm 2023 với tổng trị giá hơn 5 tỉ đồng,

Tiếp tục phát huy truyền thống anh hùng, quyết tâm quản lý và bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn biên giới của tỉnh trong thời gian tới, lực lượng Bộ đội Biên phòng Sơn La tập trung thực hiện một số nhiệm vụ chủ yếu sau:

Một là, tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng cho CBCS có bản lĩnh chính trị vững vàng, có ý thức tổ chức kỷ luật và tinh thần cảnh giác cao trước “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch; xây dựng tổ chức Đảng trong sạch vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”.

Hai là, đẩy mạnh kiểm tra các đơn vị trong xây dựng nền nếp chính quy; đôn đốc việc chấp hành các chế độ quy định, điều lệnh điều lệ; quản lý kỷ luật trong lực lượng Biên phòng tỉnh; cải cách hành chính quân sự, huấn luyện.

Ba là, chủ động nắm chắc tình hình từ sớm, từ xa, dự báo và đánh giá đúng tình hình nội, ngoại biên, sẵn sàng chiến đấu; kiên quyết, kiên trì đấu tranh, xử lý có hiệu quả các tình huống, không để bị động, bất ngờ xảy ra, quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của Tổ quốc.

Bốn là, tuyên truyền, vận động nhân dân khu vực biên giới chấp hành nghiêm Luật Biên giới Quốc gia, Luật Biên phòng Việt Nam và các chỉ thị, nghị quyết, văn bản chỉ đạo của Trung ương, của Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh BĐBP, của tỉnh về quản lý, bảo vệ biên giới, bảo đảm an ninh trật tự khu vực biên giới.

Năm là, tiếp tục phối hợp thực hiện có hiệu quả các mô hình giúp nhân dân khu vực biên giới phát triển kinh tế, xã hội nâng cao đời sống. Duy trì Chương trình “Nâng bước em tới trường, Con nuôi đồn biên phòng”; “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản”... góp phần nâng cao đời sống nhân dân khu vực biên giới và xây dựng thế trận lòng dân vững chắc.

Bảo vệ vững chắc chủ quyền an ninh biên giới quốc gia; tích cực tham mưu củng cố hệ thống chính trị khu vực biên giới; tham gia giúp nhân dân phát triển kinh tế, xã hội, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc, lực lượng Bộ đội Biên phòng Sơn La tiếp tục phát huy truyền thống Bộ đội Cụ Hồ, xây dựng được hình ảnh đẹp người lính quân hàm xanh trong lòng nhân dân.