Cùng với nỗ lực tháo gỡ vướng mắc trong cấp phép, tỉnh Sơn La đang triển khai nhiều giải pháp tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm hành vi vi phạm, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn.

Tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm

Giải quyết những tồn tại, vướng mắc về lĩnh vực khoáng sản, trong 2 năm (2023-2024), UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản và tổng kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn toàn tỉnh.

Khai thác khoáng sản phải gắn với đảm bảo an sinh xã hội, phát triển kết cấu hạ tầng, bảo đảm quốc phòng, an ninh, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành chức năng, các huyện, thành phố tăng cường quản lý, kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác khoáng sản của các doanh nghiệp đã được cấp giấy phép hoạt động. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát theo hướng cơ quan nào cấp chủ trương đầu tư, cấp phép khai thác khoáng sản, phải có trách nhiệm theo dõi kiểm tra, giám sát, đôn đốc thực hiện và xử lý nghiêm hành vi vi phạm.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, cho biết: Năm 2023, Sở Tài nguyên và Môi trường tổ chức kiểm tra 9 mỏ khoáng sản, xử lý vi phạm 4 tổ chức, tổng số tiền 3,6 tỷ đồng, buộc nộp lại số thu lợi bất hợp pháp trên 2 tỷ đồng. Các lỗi vi phạm chủ yếu, gồm: Khai thác không đúng thiết kế, chưa đầu tư xây dựng các công trình xử lý môi trường theo báo cáo đánh giá tác động môi trường, hoặc kế hoạch bảo vệ môi trường; chưa thực hiện nghĩa vụ nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, thực hiện ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường...

Là địa phương có các điểm mỏ đang hoạt động khai thác khoáng sản, huyện Mộc Châu, đã thành lập 2 đoàn kiểm tra quản lý, sử dụng đất đai, trật tự xây dựng, khoáng sản trên địa bàn. Ông Trương Hoa Bắc, Phó Chủ tịch UBND huyện, thông tin: Từ năm 2023 đến nay, huyện phối hợp Sở Tài nguyên và Môi trường kiểm tra thực địa, cấp phép thăm dò khai thác khoáng sản và thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường đối với 4 điểm mỏ; kiểm tra, xử lý kịp thời một số doanh nghiệp vi phạm.

Gắn trách nhiệm người đứng đầu

Tăng cường quản lý, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, gắn với trách nhiệm của người đứng đầu, hằng năm, tỉnh Sơn La tổ chức ký cam kết bảo vệ môi trường, khoáng sản giữa chủ tịch UBND các huyện, thành phố, chủ các điểm mỏ với Chủ tịch UBND tỉnh; giữa chủ tịch UBND các xã, phường, thị trấn với chủ tịch UBND các huyện, thành phố. Đồng thời, tăng cường đối thoại, giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp; nhiều kiến nghị, đề xuất của doanh nghiệp vượt thẩm quyền, được UBND tỉnh gửi các bộ, ngành Trung ương giải quyết.

Ông Lò Văn Sinh, Chủ tịch UBND huyện Sông Mã cho biết: Từ đầu năm đến nay, UBND các xã, thị trấn trên địa bàn huyện đã tổ chức cho 19.230 hộ gia đình, cá nhân ký cam kết thực hiện về công tác quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường năm 2024.

Trên địa bàn huyện Mường La có 3 mỏ cát, 2 mỏ đá; trong đó, 2 mỏ đá đang hoạt động còn 2 mỏ cát đã dừng từ năm 2018 để hoàn thiện hồ sơ; 1 mỏ cát đã được cấp phép, đang trong giai đoạn hoàn thiện quy định về bảo vệ môi trường. Ông Nguyễn Văn Tâm, Phó Chủ tịch UBND huyện Mường La, cho biết: Huyện chỉ đạo các xã, thị trấn tăng cường quản lý khoáng sản và căn cứ vào mức độ các vụ việc vi phạm, sẽ xử lý trách nhiệm của Chủ tịch UBND các xã, thị trấn khi để xảy ra khai thác, vận chuyển và tập kết khoáng sản trái phép. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật, nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật về tài nguyên khoáng sản cho nhân dân.

Đồng chí Đặng Ngọc Hậu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đánh giá: Sau một năm thực hiện các nội dung cam kết, về cơ bản các chủ giấy phép khai thác khoáng sản nâng cao ý thức chấp hành các quy định của pháp luật về khoáng sản; quan tâm quy trình, quy phạm kỹ thuật an toàn, quy định về bảo vệ môi trường, ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường trong khai thác khoáng sản, lập và phê duyệt thiết kế mỏ.

Thực hiện đồng bộ các giải pháp

Kế hoạch đến hết năm 2024, tỉnh Sơn La tổ chức đấu giá, cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường (VLXDTT) đảm bảo tiến độ và đáp ứng nhu cầu vật liệu xây dựng tuyến cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu. Tổ chức đấu giá 100% các mỏ đất san lấp phục vụ nhu cầu đầu tư xây dựng trên địa bàn các huyện, thành phố. Đến năm 2025, mỗi huyện, thành phố, có ít nhất 1 mỏ đá trở lên, làm VLXDTT được cấp phép khai thác. Đến năm 2030, tỉnh có ít nhất 1 nhà đầu tư hoạt động sản xuất tái chế, tái sử dụng chất thải rắn xây dựng làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng, san lấp mặt bằng và sử dụng trong các công trình xây dựng.

Để bảo đảm thực hiện các mục tiêu trên, tỉnh Sơn La đã kiến nghị Bộ TN&MT sớm nghiên cứu ban hành quy định, hướng dẫn chi tiết về kỹ thuật, phương pháp, cách thức tính toán, xác định được số lợi bất hợp pháp thu được trong lĩnh vực khoáng sản. Đồng thời, giao Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Cục Địa chất Việt Nam điều tra, đánh giá tài nguyên khoáng sản trên địa bàn và rà soát, khoanh định các khu vực có khoáng sản phân tán, nhỏ lẻ để bàn giao cho tỉnh quản lý. Nâng cao trình độ, năng lực quản lý nhà nước về khoáng sản cấp tỉnh, huyện, xã. Tăng cường bảo vệ khoáng sản chưa khai thác và công tác quản lý nhà nước về khoáng sản trên địa bàn theo quy định của Luật Khoáng sản năm 2010, chấm dứt tình trạng khai thác khoáng sản trái phép.

Ngoài ra, yêu cầu chủ các điểm mỏ lắp đặt các trạm cân, camera giám sát kết nối về các phòng chuyên môn để nắm chắc, quản chặt trữ lượng, sản lượng khai thác khoáng sản, làm cơ sở tính mức thu thuế, phí, tránh thất thu ngân sách. Đồng thời, nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý nhà nước về khoáng sản trong điều kiện cán bộ chuyên ngành còn mỏng, địa bàn phụ trách xa, việc đi lại gặp nhiều khó khăn.

Việc triển khai đồng bộ, hiệu quả các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hoạt động khai thác khoáng sản làm VLXDTT trên địa bàn tỉnh, sẽ góp phần tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách, tạo môi trường thuận lợi các doanh nghiệp hoạt động đúng quy định của pháp luật. Đồng thời, đảm bảo đáp ứng nhu cầu vật liệu phục vụ xây dựng các công trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.