Hiện nay, nhiều địa phương vùng sâu, vùng xa trên địa bàn tỉnh còn thiếu nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Trong khi đó, việc xây dựng hệ thống cung cấp nước tập trung theo công nghệ truyền thống đòi hỏi phải có nguồn nước lớn, đủ cung cấp diện rộng, việc xây dựng khá tốn kém và mất nhiều thời gian.

Thi công đập thu nước ngầm tại bản Sói, xã Bó Mười (Thuận Châu).

Trước tình trạng đó, Trung tâm Nước sạch VSMTNT đã triển khai Dự án thử nghiệm ứng dụng băng thu nước ngầm để thu nước trong vùng đất ẩm ướt, tạo nguồn nước sinh hoạt hợp vệ sinh cho vùng khan hiếm nước thuộc các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn. Hiện Dự án đã hoàn thành và đưa vào sử dụng, cung cấp nguồn nước hợp vệ sinh cho 47 hộ dân, đem lại triển vọng mới về việc xây dựng các công trình cấp nước cho người dân ở những vùng thiếu nước sinh hoạt.

Công trình có vốn đầu tư xây dựng hơn 1,3 tỷ đồng, được thử nghiệm tại bản Sói, xã Bó Mười (Thuận Châu). Vùng đất này khá khô cằn và khan hiếm nước, công trình tạo nguồn nước được đặt tại khe núi, có vị trí cao hơn so với nơi sinh sống của người dân bản Sói. Ông Trần Văn Hải, Phó Giám đốc Trung tâm NSVSMTNT, Chủ nhiệm Dự án, cho biết: Khác với các hình thức khai thác nước ngầm thông thường, phải xây dựng theo kết cấu cứng, khá tốn kém, thu nước bằng băng thu sử dụng kết cấu mềm, vật liệu đơn giản, tiết kiệm, tạo được nguồn nước đạt các tiêu chuẩn nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Nhờ giảm được hạng mục lắng, lọc cặn nên chi phí xây dựng giảm đáng kể so với các hình thức công nghệ xây dựng hiện nay vẫn đang áp dụng. Hình thức thu nước bằng băng thu nước ngầm đã được áp dụng thành công tại một số tỉnh phía Bắc. Tại Sơn La, Dự án này khi thành công sẽ tạo triển vọng mới về nguồn nước sinh hoạt hợp vệ sinh cho bà con ở các vùng sâu, vùng xa thiếu nước.

Kết cấu công trình khá đơn giản, gồm: đập thu, bộ phận xử lý vi sinh, bể chứa và đường ống dẫn. Đập thu là công trình thu nước ngầm được đặt sâu trong lòng đất với hệ thống băng thu nước, tấm chống thấm bằng chất liệu HDPE, đập chắn ngầm và ống dẫn nước. Băng thu nước bằng tấm nhựa PVC có thể thu nước ở tầng ngầm mà không có cát, bụi xâm nhập vào. Nước được giữ lại bằng tấm chống thấm và chảy vào đập chắn ngầm rồi theo ống dẫn chảy về bể chứa hoặc dẫn trực tiếp đến nhà dân. Bảo dưỡng công trình thu với việc xục khí bằng máy nén khí nhỏ hoặc bơm lắc tay phù hợp với năng lực dân cư nông thôn. Việc thi công công trình khá đơn giản bởi sử dụng chủ yếu là lao động phổ thông hoặc có thể hỗ trợ kỹ thuật để người dân tự thực hiện. Với kết cấu đặt ngầm trong lòng đất nên việc sạt lở, bồi lấp do thiên tai không làm ảnh hưởng tới quá trình thu nước. Trên bề mặt vẫn có thể canh tác các loại cây rễ chùm, rễ ăn nông nên công trình không làm mất đất canh tác của người dân.

Hiện tại, Dự án đã hoàn thành xây dựng đập thu nước và lắp đặt đường ống dẫn nước về từng nhà dân, lượng nước đạt 15 m3/ngày, đêm vào mùa khô; vào mùa mưa lưu lượng có thể đạt tới 35m3/ngày, đêm; nước đảm bảo đạt tiêu chuẩn hợp vệ sinh, đủ cung cấp cho 47 hộ dân tại bản Sói. Với điều kiện tự nhiên phổ biến ở vùng nông thôn Sơn La, hầu hết các địa phương trong tỉnh đều có các nguồn nước ngầm, nước mặt tạo nên vùng đất ẩm ướt để áp dụng công nghệ này, vì vậy có thể nhân rộng hình thức công nghệ để xây mới hoặc cải tạo công trình cấp nước cho nhiều địa phương khác.

Với những ưu điểm đó, việc ứng dụng băng thu và đập ngầm để thu tạo nguồn nước sạch cho công trình cấp nước sinh hoạt trên địa bàn tỉnh có triển vọng đem lại hiệu quả cao.