Nuôi ong lấy mật không phải là nghề mới ở Sơn La, nghề này đã có bước phát triển mạnh. Bởi vài năm gần đây, diện tích vườn đồi, rừng và trang trại cây ăn quả của tỉnh đã tăng lên đáng kể, trong đó có nhiều loại cây ra hoa là nguồn mật cho ong... Nhiều hộ nông dân đã biết khai thác tiềm năng thế mạnh để phát triển nghề nuôi ong và đem lại nguồn thu nhập cao, trong khi chi phí đầu tư không lớn.

Ông Nguyễn Đăng Chung (người đứng giữa) và nhân viên đang quay ong để lấy mật.

Ông Nguyễn Đăng Chung, bản Nà Hạ 2, xã Chiềng Mung (Mai Sơn) đã có gần 24 năm gắn bó với nghề nuôi ong tự nhiên lấy mật. Ban đầu, ông Chung công tác tại Công ty Ong Sơn La, đến năm 1993, Công ty giải thể thì ông Chung cùng các hộ dân tách ra nuôi riêng. Sẵn có kinh nghiệm tích lũy qua nhiều năm công tác, ông đã nắm rõ đặc tính của loài ong. Ngoài ra, ông cũng am hiểu về các loài hoa, mùa hoa nở, mùa ong đi lấy mật; biết cách luân chuyển đàn ong tìm kiếm những nơi có nguồn mật hoa dồi dào. Vì thế, 200 đàn ong mật của gia đình ông bình quân mỗi năm cho từ 3.000 - 4.000 lít mật tự nhiên. Với giá thành hiện nay từ 100 - 300.000 đồng/lít, thu nhập từ bán mật ong của gia đình ông đạt khoảng 300 - 400 triệu đồng/năm, chưa kể thu nhập từ bán ong giống, bán phụ kiện nghề ong và tư vấn kỹ thuật, chăm sóc ong...

Chia sẻ về một số kinh nghiệm trong nghề nuôi ong, ông Chung khẳng định: Nuôi ong là nghề “một vốn bốn lời”, vì nuôi ong cho hiệu quả kinh tế cao do không tốn diện tích đất, chi phí đầu tư ban đầu thấp. Tuy vậy, yếu tố quyết định đến hiệu quả là phải nắm bắt được diễn biến sức khỏe của từng đàn ong. Ong là loài vật rất nhạy cảm với thời tiết, dễ nhiễm bệnh, nếu phát hiện kịp thời, điều trị đúng cách, ong thợ sẽ năng bay đi lấy phấn hoa, tạo nhiều mật. Nghề nuôi ong cần sự cẩn thận, tỉ mỉ. Công việc hàng ngày là thường xuyên đảo cầu để mật lên đều, kiểm tra từng thùng ong xem ong có khỏe mạnh, lấy đủ lượng phấn hoa cần thiết hay không. Khi ong chúa đẻ mạnh, số lượng ong trong đàn đông đúc, đàn ong sẽ xây mũ chúa mới và sẻ đàn tự nhiên. Trong trường hợp này, cần cho đàn ong xây thêm cầu mới để ong chúa có nơi đẻ trứng, tổ không chật chội; cắt bỏ bớt lỗ tổ ong đực ở các góc bánh tổ; thay thế ong chúa, bổ sung nguồn thức ăn cho đàn ong. Mỗi năm, vào tầm tháng 1-2 và từ tháng 7 đến tháng 9, tôi thường đưa đàn ong về bản Tà Dê, xã Lóng Luông (Vân Hồ) để chăm sóc vì thời tiết thuận lợi cho đàn ong nhân giống. Còn tháng 3-4, tôi di chuyển đàn ong vào Sông Mã và về Hưng Yên để khai thác mật nhãn, tháng 5-6, đi Phú Thọ và Nghệ An khai thác mật keo, tháng 10 khai thác mật cỏ kim và lấy phấn hoa, tháng 11 sẽ lấy sữa ong chúa, cuối cùng tháng 12 sẽ đưa ong về Sông Mã khai thác mật hoa cỏ lào. Vào mùa đông giá rét thì chủ động che chắn kín gió, vệ sinh thùng ong sạch sẽ phòng trừ bệnh hại, chăm sóc, nuôi dưỡng, cho ăn bổ sung đúng quy trình để tránh cho ong khỏi mắc một số bệnh thông thường, như: bệnh thối ấu trùng, ấu trùng túi...

Từ mô hình nuôi ong lấy mật của gia đình ông Chung, các hộ dân có vườn đồi, nhiều cây lâm nghiệp, trang trại trồng trọt, cây ăn quả trên địa bàn toàn tỉnh có thể quan tâm học tập để phát triển thêm nghề nuôi ong lấy mật tăng thêm kinh tế gia đình. Mặt khác, quá trình ong hút mật còn giúp cho cây ăn quả được thụ phấn tốt hơn làm tăng sản lượng, bảo vệ tính đa dạng sinh học của các loài thực vật và bảo vệ môi trường sinh thái.