Khai thác tiềm năng tại địa bàn, HTX Tú Châu, xã Chiềng Khoang, huyện Quỳnh Nhai đã xây dựng và phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng, tìm ra hướng đi và nâng tầm giá trị các loại nông sản của địa phương, trở thành mô hình tiêu biểu về sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp và là điển hình trong phong trào thi đua yêu nước của tỉnh.

Được thành lập vào tháng 11/2020, HTX Tú Châu hiện nay có 7 thành viên hoạt động theo mô hình HTX kiểu mới với ngành nghề chính là sản xuất gạo nếp tan Chiềng Khoang; các loại sản phẩm tinh dầu và trồng dược liệu dưới tán rừng. Tổng diện tích liên kết với các hộ dân trên 80 ha, trong đó: Diện tích trồng gạo nếp tan hơn 40 ha; diện tích trồng sả khoảng 10 ha, và 30 ha trồng dược liệu dưới tán rừng (cây thiên niên kiện và cây khôi nhung). 

Đến nay, HTX Tú châu đã có 10 loại sản phẩm, gồm: Gạo nếp tan Chiềng Khoang, tinh dầu sả chanh, tinh dầu sả Java, tinh dầu hoa ngũ sắc, tinh dầu hương nhu, tinh dầu long não, tinh dầu màng tang, lá khôi nhung, củ thiên niên kiện…. HTX Tú Châu đã tích cực giới thiệu quảng bá sản phẩm của huyện, tỉnh tổ chức; tham gia các hội trợ xúc tiến thương mại, triển lãm các sản phẩm tiềm năng của huyện Quỳnh Nhai tại các tỉnh: Hòa Bình, Quảng Ninh, Hải Phòng, Hà Nội…

Anh Lò Văn Thiết, thành viên HTX, chia sẻ: Tham gia HTX đã giúp chúng tôi phát triển nguồn giống lúa đặc sản, nâng cao gía trị sản phẩm. Hiện nay, với giá bán từ 30 – 35 nghìn đồng/kg gạo nếp tan, giúp chúng tôi  tăng thêm thu nhập đáng kể từ trồng lúa. Các sản phẩm của chúng tôi được quảng bá rộng khắp đến các thị trường khác, như: Điện Biên, Hà Nội, Quảng Ninh, Hải Phòng và Hòa Bình…

Năm 2020, HTX đã vận động các thành viên chuyển đổi diện tích cây trồng lương thực ngắn ngày kém hiệu quả, sang trồng giống sả Java trên đất dốc, đến nay có tổng diện tích gần 10 ha. Theo chia sẻ của các thành viên HTX thì sả Java là loại cây ưa nắng nóng, phát triển tốt trên đất dốc dễ chăm sóc; chi phí sản xuất thấp, chỉ khoảng 10 triệu đồng/ha. Cây sả cho thu hoạch khoảng 5-7 năm mới phải trồng lại; sản lượng trung bình 6 tấn lá/ha/năm; trừ chi phí cho thu lại khoảng 40 triệu đồng/ha/năm.

Hiện nay, HTX đang sản xuất 7 loại tinh dầu. Các sản phẩm tinh dầu đều có tem nhãn với đầy đủ thông tin cần thiết cho khách hàng. Hiện nay, giá bán tinh dầu thô của HTX giao động từ 350-500 nghìn đồng/lít; loại đóng chai có giá 500 nghìn đồng đến 1 triệu đồng/lít. Các sản phẩn tinh dầu của HTX có đầu ra ổn định, chủ yếu cung cấp cho một số thị trường trong và ngoài tỉnh, như: Hà Nội, Hải Phòng, Yên Bái.

HTX đã đầu tư gần 600 triệu đồng mua sắm các thiết bị, phục vụ chiết xuất tinh dầu. Đồng thời, tổ chức cho các thành viên trong HTX được đi tham quan, học hỏi các mô hình tương tự hiệu quả ở nhiều nơi nhằm đúc kết kinh nghiệm và học hỏi các cách làm mới, sáng tạo và hiệu quả.

Anh Lò Văn Trung, bản Phiêng Lỷ, chia sẻ: Tôi thấy mô hình trồng sả Java của HTX Tú Châu cho hiệu quả kinh tế cao. Đầu năm 2021, tôi quyết định chuyển đổi 6.000m² đất trồng sắn kém hiệu quả sang trồng sả. Tôi được HTX Tú Châu hỗ trợ 100% giống, hướng dẫn kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm, nên tôi rất yên tâm, lãi cao hơn hẳn so với trồng sắn.

Hiện nay, HTX Tú Châu đã có 2 sản phẩm được công nhân sản phẩm OCOP cấp tỉnh là gạo nếp tan và tinh dầu sả Java. Anh Lò Văn Học, Giám đốc HTX, cho biết: Đây là cơ sở để HTX phát triển sản xuất, giới thiệu, quảng bá sản phẩm tới người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh. Ngoài tăng thu nhập cho các thành viên từ  vùng nguyên liệu, sau khi trừ các chi phí HTX lãi gần 300 triệu đồng/năm. Bên cạnh đó, Hợp tác xã còn tạo việc làm và đảm bảo thu nhập cho 7 lao động thường xuyên với mức thu nhập 5  – 10 triệu đồng/người/tháng và hàng chục lao động thời vụ với mức thu nhập từ 150 – 200 ngìn đồng/ngày. 

Trong thời gian tới, HTX Tú Châu sẽ tiếp tục khai thác tốt lợi thế vùng trong xây dựng và phát triển, nâng cao giá trị các sản phẩm nông nghiệp. Đồng thời, mở rộng quy mô liên kết với các hộ nông dân trồng dược liệu dưới tán rừng, góp phần giảm nghèo, nâng cao thu nhập và tạo việc làm cho nhân dân địa phương.