Trong xét tuyển đợt 1 năm nay, khá nhiều trường ĐH, CĐ trên cả nước không tuyển đủ chỉ tiêu, ngay cả nhiều trường ĐH lớn chưa có tiền lệ như vậy. Xung quanh khúc mắc này, bà Nguyễn Thị Kim Phụng – Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH, Bộ GD&ĐT đã trả lời báo chí để lý giải, làm rõ thêm vấn đề.

Phóng viên (PV): Thí sinh ảo là vấn đề đã thấy trước khi áp dụng phương án tuyển sinh năm nay. Đâu là nguyên nhân gây ảo, thưa bà?

Bà Nguyễn Thị Kim Phụng: Lý giải về tình trạng hết thời gian đăng ký nhập học đợt I mà còn rất nhiều trường vẫn không nhận đủ chỉ tiêu tuyển sinh, đa số ý kiến đều cho rằng do tình trạng “thí sinh ảo”. Ngay khi sửa Quy chế tuyển sinh 2016, việc lựa chọn đưa vào Quy chế phương án cho thí sinh đăng ký đồng thời 2 trường ngay trong đợt 1 để tăng cơ hội trúng tuyển thì vấn đề “thí sinh ảo” đã được nhìn nhận là một khó khăn mà các trường phải xử lý.

Trong những năm gần đây, số lượng thí sinh đăng ký thi/xét tuyển vào đại học tương đối ổn định, trong khi chỉ tiêu tuyển sinh của các trường ngày càng tăng làm nguồn tuyển giảm đi. Mặt khác, việc phân luồng sau THPT cũng đạt được những kết quả nhất định; những thông tin về thị trường lao động, về thất nghiệp và việc làm đã đầy đủ hơn, là những kênh tham khảo hữu ích cho người học. Nhu cầu tuyển dụng lao động của các doanh nghiệp vẫn còn ở mức hạn chế, thông tin về thị trường lao động gần đây cũng đã tác động đến quyết định nhập học ĐH của một số thí sinh.

Trước khi tuyển sinh, Bộ GD&ĐT cũng đã tổ chức họp với một số trường để bàn những biện pháp chống ảo như lập nhóm xét tuyển. Trong các cuộc họp, hầu hết các trường chấp nhận khó khăn về “thí sinh ảo” để các thí sinh được thuận lợi hơn khi đăng ký xét tuyển.

Có thể nói, chúng tôi rất hiểu và chia sẻ khó khăn với các trường trong việc tính toán tỷ lệ “thí sinh ảo” để xác định điểm trúng tuyển và danh sách trúng tuyển… Đúng là rất khó để giải quyết đồng thời mục tiêu tuyển đủ chỉ tiêu (trong điều kiện thí sinh mới là người quyết định học trường nào) và không được tuyển vượt để thực hiện đúng Quy chế, đảm bảo chất lượng đào tạo. Việc khó nhưng không phải là không trường nào làm được.

PV: Để xử lý căn bản vấn đề thí sinh ảo, các trường phải có những biện pháp gì, thưa bà?

Bà Nguyễn Thị Kim Phụng: Các trường cần xác định rõ nâng cao chất lượng đào tạo là mục tiêu phấn đấu liên tục. Để nâng cao chất lượng thì phải hạn chế tối đa việc tăng qui mô. Hiện nay, chỉ tiêu do các trường tự xác định thực chất là năng lực đào tạo tối đa mà các trường được phép tuyển, để đảm bảo chất lượng ở mức chấp nhận được theo quy định. Trong đó, nhiều trường chỉ tập trung năng lực cho công tác đào tạo, chưa bố trí nhân lực cần thiết cho công tác khoa học, công nghệ để phát triển trường theo hướng chất lượng bền vững; chất lượng đào tạo của nhiều trường còn thấp so với yêu cầu của xã hội nên người học chưa mặn mà.

Việc xác định chỉ tiêu cũng chưa dựa vào thực tế nhu cầu học của xã hội, chưa dựa trên cơ sở phân tích, đánh giá nhu cầu sử dụng của thị trường lao động đối với ngành, nghề đào tạo… mà chủ yếu dựa vào năng lực đào tạo tối đa của mình và kinh nghiệm tuyển sinh của năm trước nên so với thực tế, số “ảo” có thể nằm ngay trong số chỉ tiêu được xác định.

Việc tư vấn tuyển sinh cũng chủ yếu dựa vào chỉ tiêu và Quy chế tuyển sinh, chưa chú trọng tư vấn nghề nghiệp, tư vấn để lựa chọn trường, ngành có chất lượng đào tạo thực tế đáp ứng nhu cầu sử dụng của xã hội… Trong bối cảnh đó, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân tuyên bố không xét tuyển bổ sung (mặc dù mới được gần đủ chỉ tiêu) để đảm bảo chất lượng đào tạo và không góp phần gây khó khăn cho các trường tuyển sau là việc làm rất đáng trân trọng.

PV: Có ý kiến băn khoăn về việc liệu có đủ nguồn tuyển cho các trường không? Nếu Bộ vẫn khẳng định là đủ thì các thí sinh đi đâu, thưa bà?

Bà Nguyễn Thị Kim Phụng: Hội đồng xác định ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào đã phân tích kỹ và quyết định ở mức 15 điểm để đảm bảo chất lượng đào tạo. Với mức này, số thí sinh đạt ngưỡng điểm xét tuyển ĐH là 404.282, trong khi tổng tiêu ĐH là 317.639, hệ số dư là 1,27.

Năm nay, toàn bộ cơ sở dữ liệu điểm thi THPT Quốc gia của 120 cụm thi (bao gồm 70 cụm thi đại học do các trường đại học chủ trì và 50 cụm thi tốt nghiệp do sở GD&ĐT và Cục Nhà trường chủ trì) đều được các cụm thi công bố công khai nên tất cả các số liệu trên đều có thể kiểm tra được, không thể nghi ngờ về nguồn tuyển sinh.

Vấn đề không tuyển đủ chỉ tiêu do “thí sinh ảo” và một số nguyên nhân khác đã được đề cập, phân tích ở trên và có thể vẫn cần tiếp tục nghiên cứu để có những giải pháp phù hợp.

PV: Trong thời gian tới, chính sách tuyển sinh sẽ được điều chỉnh như thế nào để tránh tình trạng hàng năm các trường và các thí sinh đều thấp thỏm chờ đợi kết quả tuyển sinh, thưa bà?

Bà Nguyễn Thị Kim Phụng: Hiện nay, Bộ đã lấy ý kiến của các trường ĐH, các sở GD&ĐT về phương án tuyển sinh sắp tới và đã thành lập Tổ công tác để nghiên cứu, tham mưu trong việc xây dựng phương án tuyển sinh tối ưu nhất, công bố vào đầu năm học tới.

Tuy nhiên, tình trạng trên không chỉ giải quyết bằng chính sách tuyển sinh. Tuyển sinh chỉ là một công đoạn đầu của quá trình đào tạo, để đảm bảo chất lượng đầu vào và là điều kiện cần để có chất lượng đầu ra.

Bên cạnh việc chỉ đạo về công tác tuyển sinh, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đã chỉ đạo các đơn vị chức năng và các cơ sở đào tạo tập trung xây dựng cơ chế, chính sách, chương trình hành động… để có công cụ quản lý các điều kiện đảm bảo chất lượng trong quá trình đào tạo theo hướng kiến tạo, hỗ trợ và giám sát; đặc biệt là tăng cường quản lý chất lượng đầu ra để đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động.

Đối với lĩnh vực GDĐH, Bộ tập trung thực hiện 3 nhiệm vụ chủ yếu trong những năm sắp tới đó là qui hoạch mạng lưới, tự chủ đại học và đào tạo nhân lực chất lượng cao.

Thực hiện chủ trương đó, Bộ GD&ĐT đã xây dựng và trình Thủ tướng ban hành Khung trình độ Quốc gia để chuẩn hóa chất lượng đào tạo. Trong thời gian tới, công tác kiểm định chất lượng sẽ được tăng cường trong toàn hệ thống. Theo đó, tiêu chuẩn kiểm định sẽ được điều chỉnh trên cơ sở tham khảo tiêu chuẩn kiểm định của ASEAN (AUN) để chất lượng đào tạo của Việt Nam tiệm cận với các chuẩn quốc tế.

Các kết quả kiểm định, xếp hạng, năng lực giảng viên, cơ sở vật chất, tỷ lệ sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp của các trường sẽ được dùng để đánh giá, phân loại, xếp hạng các cơ sở giáo dục ĐH, để xác định mức độ tự chủ cho trường đảm bảo chất lượng. Đồng thời, các thông tin này sẽ được công khai để cơ quan quản lý trực tiếp các trường công lập điều chỉnh chính sách, chỉ đầu tư cho các trường sử dụng hiệu quả nguồn lực (tránh đầu tư dàn trải), sắp xếp lại các trường hoạt động kém hiệu quả…

Và đặc biệt, việc công khai các thông tin về chất lượng đào tạo nêu trên là để xã hội và người học biết và lựa chọn cơ sở đào tạo đảm bảo chất lượng. Thông qua đó, chất lượng đào tạo trong toàn hệ thống sẽ được nâng cao; hệ thống giáo dục ĐH sẽ được sắp xếp, quy hoạch lại trên cơ sở các tiêu chí đảm bảo chất lượng.

PV: Xin trân trọng cám ơn bà!