Trong căn nhà nhỏ ấm cúng tại bản Chiềng Thi, xã Chiềng Pằn (Yên Châu), chúng tôi được ông Trần Ngọc Mễ, 73 tuổi, kể lại những năm tháng tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Ông Trần Ngọc Mễ, bản Chiềng Thi chăm sóc vườn cây ăn quả của gia đình.

Pha ấm chè mời khách, ông Mễ kể: Nhập ngũ năm 1964, thuộc Trung đoàn Ra đa 292, Binh chủng Ra đa 373 (Quân chủng phòng không không quân Việt Nam), đơn vị chúng tôi được giao nhiệm vụ quản lý phía Tây, Tây Bắc, từ tỉnh Hòa Bình, Sơn La đến Điện Biên, cảnh giới, dẫn đường bổ trợ cho lực lượng không quân. Nhờ những “mắt thần” có khả năng phát hiện máy bay địch cách xa 100 km, nên không có tốp máy bay nào của không quân Mỹ xâm phạm bầu trời miền Bắc mà không bị phát hiện, giúp các lực lượng phòng không Việt Nam chiến đấu tiêu diệt máy bay địch. Đồng thời, giúp nhân dân ẩn nấp, tránh máy bay địch ném bom, tránh thiệt hại về người và tài sản. Còn nhớ ngày 14/6/1965, không quân Mỹ ném bom vào thị xã Sơn La (nay là thành phố Sơn La), ngày hôm sau, nhờ lực lượng ra đa cảnh giới, nên chỉ trong một ngày, bộ đội phòng không của Quân khu Tây Bắc đã bắn rơi 3 chiếc máy bay Mỹ và bắt sống 1 phi công. Góp phần vào những thành tích đó, các chiến sỹ ra đa đã túc trực 24/24 giờ để có thông tin cho lực lượng phòng không của ta chủ động tấn công quân địch. Cuộc sống của bộ đội lúc bấy giờ rất khó khăn, máy bay địch liên tục bay trên bầu trời tìm các mục tiêu trọng điểm như: Khu vực quân sự, nhà máy, xí nghiệp, cầu cống để dội bom bắn phá... Đến năm 1979, chúng tôi được điều động tham gia chiến dịch bảo vệ biên giới phía Bắc tại tỉnh Cao Bằng. Năm sau, tôi phục viên trở về địa phương.

Chiến tranh đã lùi xa, nhưng những kỷ niệm của một thời hào hùng vẫn còn in đậm trong ký ức của người chiến sỹ ra đa năm xưa. Trở về cuộc sống đời thường, ông Mễ cùng gia đình tích cực tăng gia sản xuất phát triển kinh tế, với hơn 700 m2 đất ruộng cấy 2 vụ, cùng 5.000 m2 đất vườn, ông trồng hơn 320 cây xoài ghép, 45 cây bưởi diễn, 7 cây nhãn. Năm vừa qua, gia đình thu hoạch hơn 500 kg xoài,  nhãn; bưởi diễn thu 11 triệu đồng. Ngoài ra, gia đình ông còn thu 3 tấn ngô bắp, bảo đảm thức ăn cho 2 con lợn nái, mỗi năm xuất bán lợn con, lãi 20 triệu đồng.

Tuy tuổi đã cao, ông Mễ vẫn tích cực tham gia các hoạt động xã hội và gương mẫu đi đầu trong các hoạt động của bản. Năm 2016, gia đình ông là một trong những hộ hiến nhiều đất nhất tại bản Chiềng Thi để làm đường giao thông nông thôn, với 921 m2 đất, góp phần vào việc hoàn thành các tiêu chí xây dựng nông thôn mới ở xã Chiềng Pằn.

Ghi nhận những thành tích trong quân ngũ, ông Mễ đã được tặng nhiều Huân chương, Huy chương như: Huân chương Kháng chiến hạng Hai, Huân chương Chiến sỹ vẻ vang hạng Nhất - Nhì - Ba, Bằng khen của Binh chủng 373, Huy hiệu Sơn La Quyết thắng, Kỷ niệm chương của TW Hội CCB Việt Nam...