Trên địa bàn tỉnh hiện có 47 nhà máy thủy điện đã đi vào hoạt động, 12 dự án đang triển khai thi công và 7 dự án chuẩn bị thi công. Qua kết quả kiểm tra, rà soát của cơ quan chức năng đối với 38 công trình thủy điện có đập, hồ chứa đã hoàn thành đi vào hoạt động và phát điện cho thấy, các hồ chứa hầu hết là dung tích vừa và nhỏ; chỉ có 4 hồ chứa lớn với dung tích trên 3 triệu m3; 6/8 nhà máy thủy điện vừa có dung tích hồ chứa trên 1 triệu m3 đã thực hiện cắm mốc và bàn giao cho UBND xã quản lý.

Nhà máy thủy điện Tà Cọ, xã Sốp Cộp.

                                                   Ảnh: Lò Thìn (CTV)

Theo bà Phạm Thị Doan, Phó Giám đốc Sở Công Thương, ngày 12/4/2019, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 102/KH-UBND thực hiện Nghị định số 114/2018/NĐ-CP ngày 4/9/2018 của Chính phủ về quản lý an toàn đập, hồ chứa thủy điện trên địa bàn. Qua kiểm tra thực tế, đối chiếu với các quy định của  Nghị định 114, hầu hết các chủ hồ, đập còn lúng túng, chưa lập phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp; chưa lắp đặt thiết bị quan trắc khí tượng - thủy văn chuyên dùng cung cấp thông tin theo quy định; quy trình vận hành hồ chứa của một số nhà máy không còn phù hợp; một số dự án thủy điện sau nhiều năm vận hành, khai thác, đặc biệt sau những trận lũ lớn kéo theo đất đá bồi lắng, không thể tích nước để phát điện, các chủ đầu tư tự ý xây tường chắn nước trên mặt đập để tích nước, dẫn đến tình trạng thiếu nước sản xuất cục bộ vào mùa khô tại một số vùng.

Nghị định 114 có những quy định mới về nội dung và cách thức tổ chức quản lý an toàn đập, hồ chứa, như: Phương án ứng phó thiên tai cho công trình và hạ du đối với công trình đang thi công; phương án ứng phó tình huống khẩn cấp thay thế cho phương án phòng, chống lũ bão đảm bảo an toàn đập và hạ du công trình... bởi vậy, Sở Công Thương đã tổ chức phổ biến, hướng dẫn thực hiện Nghị định 114/2018/NĐ-CP của Chính phủ; triển khai Kế hoạch số 102/KH-UBND của UBND tỉnh; đối thoại với doanh nghiệp để tiếp thu những ý kiến đóng góp và giải đáp những vướng mắc thuộc thẩm quyền; rà soát, kiểm tra, đánh giá hiện trạng các đập, hồ chứa trên địa bàn.  Ông Nguyễn Đức Thịnh, Phó Chủ tịch UBND huyện Bắc Yên, trao đổi: Trên địa bàn huyện Bắc Yên hiện có hơn 10 công trình thủy điện đang được đầu tư. Huyện đã phối hợp chặt chẽ với các phòng, ban chuyên môn của tỉnh, nhất là Sở Công Thương trong quản lý an toàn các đập, hồ chứa. Nghị định 114 của Chính phủ sẽ giúp huyện chủ động hơn trong phòng chống thiên tai; các chủ đầu tư phải xin ý kiến của xã, của huyện trong công tác đảm bảo an toàn đập.

Đại diện chủ đầu tư, ông Lò Văn Thìn, Giám đốc Nhà máy thủy điện Tà Cọ, xã Sốp Cộp cho hay, Nhà máy thủy điện Tà Cọ được đưa vào vận hành từ năm 2012, công suất 30 MW, sản lượng điện hằng năm đạt hơn 121 triệu kWh. Nhà máy xác định bảo đảm an toàn đập, hồ chứa nước là ưu tiên cao nhất trong đầu tư xây dựng, quản lý, khai thác đập, hồ chứa nước. Nghị định 114/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định phải phân loại đập, hồ chứa nước; điều chỉnh hạn kiểm định an toàn đập từ 7 năm giảm xuống 5 năm; các phương án phòng chống thiên tai, ứng phó tình huống khẩn cấp, quy trình vận hành hồ chứa nước... được kiểm tra và thẩm định tại địa phương; việc phối hợp, huy động giữa các đơn vị quản lý vận hành đập, hồ chứa nước trên địa bàn và cơ quan quản lý Nhà nước về công tác dự báo, thông báo và công tác phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn được thực hiện tốt hơn.

Theo thống kê, riêng năm 2018, sản lượng điện của các nhà máy thủy điện nhỏ trong toàn tỉnh đã phát lên lưới điện quốc gia hơn 1,87 tỷ kWh, nộp ngân sách trên 357 tỷ đồng; nộp quỹ bảo vệ và phát triển rừng trên 50 tỷ đồng, góp phần giải quyết việc làm cho 900 lao động thường xuyên vận hành nhà máy, mức thu nhập ổn định 84 triệu đồng/người/năm; các chủ đầu tư phối hợp với chính quyền địa phương mở hơn 200 km đường giao thông nông thôn, cấp điện cho trên 500 hộ dân; hỗ trợ nhân dân xã Chiềng Công (Mường La) trồng 50 ha cây ăn quả... Có thể thấy, các công trình thủy điện đã đóng góp đáng kể vào chiến lược phát triển năng lượng quốc gia, đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế xanh và bền vững. Với những lý do đó, các sở, ngành chức năng của tỉnh và huyện, các chủ đầu tư cần tăng cường hơn nữa công tác triển khai thực hiện Nghị định số 114/2018/NĐ-CP của Chính phủ; Kế hoạch số 102/KH-UBND của UBND tỉnh để đảm bảo an toàn đập, hồ chứa các công trình thủy điện, tài sản cũng như tính mạng của nhân dân.