Sau hơn 2 năm thực hiện Đề án 03 của Công an tỉnh về “Nâng cao chất lượng công tác quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam giai đoạn 2017-2019”, công tác quản lý, thi hành tạm giam, tạm giữ đã có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao chất lượng, ý thức trách nhiệm của cán bộ chiến sỹ làm công tác quản lý giam giữ; quản lý an toàn các đối tượng giam, giữ; phục vụ hiệu quả công tác điều tra truy tố, xét xử và thi hành án hình sự.

Từ những bất cập...

Công an tỉnh Sơn La có 1 trại tạm giam và 12 nhà tạm giữ thuộc công an các huyện, thành phố. Từ năm 2017 trở về trước, công tác tạm giam, tạm giữ còn nhiều bất cập, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn trong công tác giam giữ, các nhà giam giữ, các công trình phụ trợ vừa thiếu, vừa xuống cấp, trong khi tình hình tội phạm ngày một gia tăng, nhà tạm giữ thường xuyên quá tải so với lưu lượng giam giữ theo quy định. Hằng năm, có từ 40 - 60 lượt người bị tạm giữ, người bị tạm giam ốm, bệnh phải đưa đi cấp cứu, điều trị  tại cơ sở y tế Nhà nước, gây khó khăn trong công tác quản lý thi hành tạm giữ, tạm giam. Việc bố trí, sắp xếp đội ngũ cán bộ chiến sỹ được đào tạo chuyên ngành về giáo dục, cải tạo phạm nhân còn bất cập, chiếm tỷ lệ thấp dẫn đến chất lượng công tác quản lý, thi hành giam giữ hiệu quả chưa cao. Vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu tại một số đơn vị thiếu sát sao, chưa gắn trách nhiệm quản lý, kiểm tra, đôn đốc sâu sát trong thực hiện nhiệm vụ, còn sơ hở, thiếu sót trong thực hiện quy định, quy trình công tác quản lý giam, giữ, để xảy ra các vụ việc vi phạm pháp luật, nội quy giam, giữ như: Để người bị tạm giữ, người bị tạm giam đưa đồ vật cấm vào buồng giam giữ; tự tử, trốn khỏi nơi giam giữ. Đáng báo động là từ đầu năm 2016 đến 14/9/2017, đã xảy ra 3 vụ người bị tạm giam trốn, 2 vụ tự tử, 3 vụ đưa vật cấm vào buồng giam, giữ.

Cán bộ, chiến sỹ Đội Cảnh sát THAHS-HTTP Công an Phù Yên kiểm tra hệ thống an ninh nhà tạm giam.

Chủ trương phù hợp, kịp thời

Từ những thực trạng trên, ngày 14/9/2017, Thường vụ Đảng ủy, Ban Giám đốc Công an tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị liên quan tổ chức thực hiện Đề án số 03/ĐA-CAT-PC81-PV11 về “Nâng cao chất lượng, công tác quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam, giai đoạn 2017-2019”. Phòng Cảnh sát Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp (THAHS - HTTP) Công an tỉnh đã chủ động đánh giá tình hình, tham mưu với Đảng ủy, Ban Giám đốc, Ban Chỉ đạo đề ra phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp tổ chức thực hiện. Đồng thời, chú trọng kiểm tra theo nội dung Đề án và các kế hoạch chuyên đề; hướng dẫn về công tác nghiệp vụ, nâng cao chất lượng hồ sơ tạm giữ, tạm giam, kịp thời chỉ rõ những thiếu sót, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn; hướng dẫn các đơn vị thực hiện đúng các quy định của pháp luật trong công tác quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam... Đặc biệt, đã tham mưu xây dựng kế hoạch tổ chức thi, kiểm tra, đánh giá chất lượng cán bộ lực lượng Cảnh sát THAHS-HTTP thuộc lực lượng Công an Sơn La năm 2018, 2019. Qua việc thi, kiểm tra chất lượng đã nâng cao trách nhiệm của cán bộ chiến sỹ lực lượng THAHS-HTTP, từng bước đáp ứng yêu cầu công tác giam giữ đảm bảo an toàn, đúng pháp luật.

2 năm qua, chất lượng, hiệu quả công tác quản lý, thi hành giam giữ có nhiều chuyển biến tích cực. Ban Giám đốc đã quan tâm bố trí điều động, luân chuyển cán bộ chiến sỹ được đào tạo chuyên ngành Quản lý giáo dục phạm nhân về công tác tại Đội Cảnh sát THAHS - HTTP Công an các huyện, thành phố. Đội ngũ cán bộ, chiến sĩ làm công tác quản lý, thi hành giam giữ từng bước đảm bảo về số lượng biên chế (tỷ lệ cán bộ chiến sỹ bố trí đúng chuyên ngành từ 19,1% được nâng lên 33,9%; tỷ lệ cán bộ chiến sỹ có trình độ đại học tăng từ 27,6% lên 39%); 100% cán bộ chiến sỹ lực lượng Cảnh sát THAHS -HTTP được tập huấn, bồi dưỡng các chuyên đề nghiệp vụ liên quan đến công tác quản lý, thi hành giam, giữ. Về cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật, vũ khí công cụ hỗ trợ phục vụ công tác quản lý, giam giữ, Ban Chỉ đạo Đề án giao Phòng PH10 chủ trì, các phòng nghiệp vụ có liên quan và Công an các huyện, thành phố phối hợp kiểm tra, đánh giá thực trạng các cơ sở giam giữ. Phối hợp với Cục Nghiệp vụ Bộ Công an trang cấp và lắp đặt thiết bị phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ cho các cơ sở giam giữ. Cải tạo sửa chữa nâng cấp các hạng mục công trình cho 9 nhà tạm giữ; xây mới 3 nhà tạm giữ thuộc Công an huyện Sông Mã, Vân Hồ, và Mộc Châu. Ngoài ra, Công an các huyện, thành phố cũng tích cực tham mưu, đề xuất hỗ trợ nguồn kinh phí từ UBND cùng cấp và Công an tỉnh chủ động lắp đặt hệ thống chiếu sáng bảo vệ, camera giám sát, chuông báo động; các đơn vị cũng thực hiện nhiều giải pháp góp phần thực hiện tốt công tác giam giữ tại địa phương... Đến nay, các cơ sở giam, giữ đã đáp ứng các tiêu chí cần thiết phục vụ cho công tác quản lý tạm giữ, tạm giam và phục vụ yêu cầu điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự.

Nâng cao chất lượng công tác quản lý giam giữ

Để thấy rõ những chuyển biến tích cực qua thực hiện Đề án 03, chúng tôi cùng đoàn công tác của Phòng Cảnh sát THAHS -HTTP đến nhà tạm giữ Công an huyện Mường La, nơi đây từng là một trong những địa bàn trọng điểm để xảy ra vụ người bị tạm giữ, người bị tạm giam ốm, trốn khỏi nơi giam giữ, nhưng giờ đây, Mường La đã trở thành điểm sáng trong công tác quản lý, thi hành giam giữ. Đại úy Nguyễn Xuân Trường, nguyên là Đội trưởng Đội Cảnh sát THAHS - HTTP, nay là Đội trưởng đội tham mưu tổng hợp Công an huyện Mường La, cho biết: Quá trình triển khai thực hiện Đề án 03, tôi được Ban Giám đốc Công an tỉnh điều động từ Phòng PC10 đến nhận nhiệm vụ Đội trưởng Đội Cảnh sát THAHS-HTTP, đồng thời luân chuyển các đồng chí có chuyên ngành giáo dục, cải tạo phạm nhân, có ý thức trách nhiệm cao với công việc về công tác tại Đội. Để đảm bảo cơ sở vật chất, nhà giam giữ được gia cố thêm hệ thống rào sắt, tường rào thép gai xung quanh, lắp hệ thống camera giám sát. Mường La có khí hậu nóng, buồng giam giữ được thiết kế theo quy mô cũ thấp, kín, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe người bị tạm giữ, tạm giam. Đội đã chủ động đề xuất lắp đặt hệ thống quạt thông gió, hệ thống phun hơi nước đặt trước cửa các buồng giam, giữ tăng độ ẩm không khí; cấp khay chia cơm, tránh trường hợp tranh giành xuất ăn giữa các can phạm. Kết quả từ năm 2017 đến nay, không xảy ra tình trạng người bị tạm giữ, người bị tạm giam trốn khỏi nơi giam, chết do suy kiệt, vi phạm nội quy cơ sở giam giữ.

Chúng tôi tiếp tục đến nhà tạm giữ Công an huyện Phù Yên, xung quanh khu vực nhà tạm giữ và trong các buồng giam, giữ được vệ sinh sạch sẽ; tường rào sắt, thép gai bảo vệ kiên cố, hệ thống camera giám sát chặt chẽ bao quát toàn bộ. Đồng chí Trung tá Nguyễn Thị Kim Ánh, Đội trưởng Đội THAHS - HTTP, Công an huyện Phù Yên, chia sẻ: Từ khi triển khai thực hiện Đề án 03, cơ sở vật chất nhà tạm giữ được nâng lên, bệ nằm, khu vệ sinh được lát gạch men chống trượt, đảm bảo an toàn; vệ sinh môi trường chỗ nằm sạch sẽ. Trước khi có Đề án, trung bình mỗi năm có từ 7 - 15 người bị tạm giữ, người bị tạm giam ốm liên quan đến điều kiện vệ sinh môi trường phải đưa đi điều trị tại các cơ sở y tế Nhà nước, hơn 2 năm thực hiện Đề án, chỉ có 4 trường hợp cúm do thời tiết phải đi điều trị. Đội ngũ cán bộ được kiện toàn về số lượng, chất lượng, có tinh thần trách nhiệm cao với công việc.

Cơ sở vật chất tại nhà tạm giữ Công an Mường La được nâng cấp.

Được biết, không chỉ ở Công an huyện Mường La và Phù Yên, mà ở các cơ sở giam giữ khác thuộc Công an Sơn La trong quá trình triển khai thực hiện Đề án, trách nhiệm của lãnh đạo, chỉ huy, cán bộ chiến sĩ trong công tác quản lý, thi hành giam giữ từng bước được nâng cao. Lãnh đạo các đơn vị đã phát huy hiệu quả vai trò của người đứng đầu, thường xuyên quan tâm chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra ý thức, trách nhiệm của cán bộ, chiến sỹ làm công tác quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam; chủ động tham mưu, đề xuất, báo cáo cấp có thẩm quyền kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện. Điều đáng nói là đã nâng cao vai trò, tầm quan trọng của công tác quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam. Nhờ đó, từ năm 2017 đến nay, toàn tỉnh không xảy ra vi phạm nội quy cơ sở giam giữ, người bị tạm giữ, người bị tạm giam trốn khỏi nơi giam... Từ hiệu quả của Đề án 03, năm 2020, Công an tỉnh đã ban hành Kế hoạch “Nâng cao chất lượng công tác quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam trong tình hình mới”; tiếp tục phát huy những hiệu quả từ việc triển khai thực hiện Đề án, tiếp tục xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý, giam giữ tại trại tạm giam và các nhà tạm giữ thuộc Công an tỉnh, đưa công tác này hoạt động ngày càng đạt chất lượng hiệu quả.

Có thể nói, những kết quả nổi bật trong thực hiện Đề án 03 của Công an tỉnh đã nêu cao vai trò, trách nhiệm của lực lượng cảnh sát THAHS - HTTP, phục vụ tốt yêu cầu điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án hình sự, góp phần bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội tại địa phương.